Phái đoàn Mỹ, do Đại diện Thương mại Robert Lighthizer  (hàng bên phải người thứ ba từ ngoài vào) và phái đoàn Trung Cộng, dẫn đầu bởi Phó thủ tướng  TC Lưu Hạc (hàng bên trái người thứ hai từ ngoài vào), trong cuộc đàm phán tại Washington vào ngày 21/2. Ảnh: New York Times.

Trung Cộng thay đổi luật đầu tư nước ngoài để giải quyết những khiếu nại của Mỹ về ép buộc chuyển giao công nghệ, một thỏa hiệp quan trọng để đạt thỏa thuận thương mại.

Theo Wall Street Journal, cơ quan lập pháp Trung Cộng đã lặng lẽ đề xuất việc sửa đổi một dự thảo luật, trong đó xiết chặt, hạn chế các đài truyền thông được sử dụng để rò rỉ tài sản trí tuệ ra ngoài.

Dự thảo này dự kiến sẽ được thông qua ngày 15/4, bổ sung quy định cấm các giới chức tiết lộ bí mật công nghệ của những công ty và tập đoàn, đe dọa truy tố hình sự nếu vi phạm.

Những thay đổi nhắm vào một quy trình, được biết đến với tên gọi “đánh giá mức độ phù hợp”, mà các công ty nước ngoài phải vượt qua trước khi sản xuất xe hơi mới, sản phẩm khác hoặc xây dựng nhà máy

Bắc Kinh sẵn sàng nhượng bộ

Ông Trump cho rằng quá trình này được sử dụng để lọc ra các thông tin độc quyền và ép buộc chuyển giao công nghệ. Bắc Kinh phủ nhận việc ép buộc các công ty tiết lộ bí mật công nghệ, một trong những vấn đề quan trọng của tiến trình đàm phán thương mại đang diễn ra.

Phía Mỹ, do Đại diện Thương mại Robert Lighthizer dẫn đầu, đang cố gắng tăng cường áp lực với những người đồng cấp Trung Cộng để khắc phục những vấn đề mà chính quyền Trump coi là hoạt động thương mại không công bằng của Bắc Kinh.

Theo Wall Street Journal, bằng cách thực hiện những thay đổi này ngay trước khi quốc hội bỏ phiếu thông qua, Bắc Kinh đang háo hức nhượng bộ trước một yêu cầu quan trọng của Mỹ.

Mệnh đề được thêm vào phản ánh những đề xuất của cả hai bên cho một hiệp định thương mại. Cụ thể, Trung Cộng đồng ý “loại bỏ xung đột lợi ích” trong quá trình đánh giá, theo phiên bản hiện tại của dự thảo về thỏa thuận thương mại song phương.

Tuy nhiên, quá trình thực thi cam kết này cùng với một số đề xuất khác của Trung Cộng sẽ diễn ra như thế nào thì vẫn chưa rõ ràng. Các doanh nghiệp và giới chức Mỹ cho là các bản đánh giá thường được những giới chức, chuyên gia của Trung Cộng sử dụng để chuyển thông tin về tài sản trí tuệ của các công ty nước ngoài tới những đối thủ cạnh tranh của Trung Cộng.

Phe hoài nghi Trung Cộng ở Washington DC cho rằng việc tiết lộ thông tin mật kiểu này sẽ không dừng lại trừ khi Bắc Kinh thay đổi chính sách phát triển kỹ nghệ do Nhà nước lãnh đạo, trong đó thúc đẩy các công ty đạt mục tiêu để nâng cấp và đưa ra trợ cấp cùng những ưu đãi khác để thực hiện điều đó.

Cho đến nay, Bắc Kinh vẫn cam kết sẽ hỗ trợ những ngành công nghiệp mới nổi quan trọng, mặc dù họ đã ngừng nhắc tới chính sách công nghiệp nổi bật có tên “Made in China 2025”, vốn bị chính quyền Trump chỉ trích là mang tính bảo hộ.

Một số chuyên gia pháp lý cũng lưu ý rằng luật hiện hành của Trung Cộng cũng đã cấm việc chia sẻ bí mật thương mại.

“Đó không phải là điều mới. Đây chỉ là việc nói lại điều đó thêm một lần nữa”, ông Huang Yong, giáo sư luật tại Đại học Kinh tế Thương mại Đối ngoại ở Bắc Kinh, cho biết.

Mỹ và Trung Cộng đang tiến gần hơn tới một thỏa thuận, ông Lighthizer phát biểu trước thượng viện vào hôm 12/3, cho biết “hy vọng là chúng ta đang ở trong những tuần đàm phán cuối cùng”. Quá trình đàm phán tiếp diễn sau khi từng có lúc gặp trở ngại.

Nhưng ông Trump “không vội”

Theo Wall Street Journal, sau khi chứng kiến cuộc gặp giữa Tổng thống Donald Trump và nhà lãnh đạo Bắc Hàn Kim Jong Un, các giới chức Trung Cộng đã chùn bước trước khả năng một cuộc gặp thượng đỉnh nơi ông Trump đưa ra những yêu cầu theo kiểu “không đồng ý thì thôi” với Tập Cận Bình.

Cả hai bên đang chịu áp lực để giải quyết những mâu thuẫn khiến thị trường và doanh nghiệp toàn cầu bất an. Hai Nhà nước cũng phải chứng tỏ với dư luận trong nước rằng họ đã không nhượng bộ quá nhiều trước bên kia. Những cảm xúc giận dữ đang gia tăng ở Trung Cộng khi nhiều người tin rằng Mỹ khơi mào cuộc chiến thương mại để ngăn chặn sự trỗi dậy của đất nước này.

Sau cuộc họp tại Tòa Bạch Ốc với các cố vấn vào ngày 13/3, ông Trump để ngỏ khả năng sẽ không ký một thỏa thuận thương mại nếu nó không đáp ứng những yêu cầu của Mỹ. Tổng thống nói với các phóng viên rằng ông “không vội” ký một thỏa thuận với Bắc Kinh.

Tại Mỹ, ông Trump có nguy cơ nhận phản ứng dữ dội từ những người lo rằng ông đã quá mệt mỏi bởi tranh chấp thương mại và sẵn sàng ký một thỏa thuận không dẫn tới những thay đổi căn bản ở Trung Cộng, bao gồm việc Nhà nước hỗ trợ cho các doanh nghiệp nhà nước hoặc những công ty quan trọng của quốc gia.

Luật đầu tư nước ngoài mới của Trung Cộng có khả năng cân bằng sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp nước ngoài và trong nước. Từ lâu các doanh nghiệp nước ngoài đã vận động cho điều này, và nhiều văn bản đã được soạn thảo dưới nhiều hình thức bởi các cơ quan lập pháp và Nhà nước.

Cộng đồng doanh nghiệp Mỹ tại Trung Cộng đã rất ngạc nhiên trước những sửa đổi vào phút cuối này.

“Đây là điều rất tích cực”, ông Jacob Parker, phó chủ tịch Hội đồng Doanh nghiệp Mỹ – Trung cho biết. “Hình phạt hình sự đối với hành vi vi phạm tài sản trí tuệ được ngành công nghiệp Mỹ ủng hộ trên toàn cầu”, ông Parker nói.

Sơn Trần