Anne Broache

Lãnh đạo đảng Dân Chủ Mỹ nói với Tổng giám đốc điều hành CEO của Yahoo! rằng: Chính sách tại Trung Quốc của Yahoo là một thứ ‘khiếp nhược’.

Hôm thứ Ba 6-11, giới lập pháp Hoa Kỳ đã chứng tỏ không khoan nhượng với ban lãnh đạo của Yahoo! khi họ cố gắng tránh né những cáo buộc về trách nhiệm chủ chốt của công ty này trong sự kiện nhà cầm quyền Trung Quốc bắt giam các nhà báo bất đồng chính kiến.

Tổng Giám Đốc Yahoo!, Jerry Yang, và Michael Callahan, cố vấn luật pháp của công ty, đã ngồi chịu trận nghe các dân biểu Dân chủ và Cộng hòa thuộc Ủy Ban Ngoại giao Hạ Viện chỉ trích gần 4 giờ đồng hồ.

Chủ đề của cuộc điều trần: Cáo buộc về việc Callahan năm ngoái đã cung cấp “thông tin sai” cho Ủy ban về trường hợp người bất đồng chính kiến Shi Tao bị lãnh án 10 năm tù. Và một trường hợp liên hệ tới nhà báo mạng Wang Xiaoning.

Ban lãnh đạo Yahoo! tới tấp xin lỗi Ủy Ban Ngoại giao Hạ Viện về việc chi nhánh của Yahoo! tại Trung Quốc hợp tác với nhà nước độc tài Trung Quốc và những đau khổ mà gia đình của những người bất đồng chính kiến phải chịu đựng. Ban lãnh đạo của Yahoo! cũng công nhận những cam kết với giá trị nhân quyền của mạng lưới Internet và sẽ tiếp tục để Yahoo! hoạt động tại Trung Quốc bất chấp phải chịu sức ép ngăn chặn và kiểm duyệt thông tin từ phía chính quyền Cộng sản Trung Quốc.

Cuối cùng, các Dân biểu Mỹ hoàn toàn không chấp nhận lý giải, và không tán đồng với các ứng xử của Yahoo! tại Trung Quốc. Dân biểu Tom Lantos, Chủ tịch Uỷ ban Ngoại giao Hạ viện, gọi hành động của Yahoo! ở Trung Quốc là “khiếp nhược và vô trách nhiệm”. Vào cuối buổi điều trần, ông Lantos nói:

“Quý vị hãy nhìn vào lương tâm của chính mình để hiểu được sự tổn thương và nguy hại mà các ông đã gây nên cho những con người vô tội và gia đình họ. Yahoo! có làm gì đi nữa cũng không thay đổi gì ở Uỷ ban này, nhưng chúng sẽ làm các ông trở thành những con người tốt hơn, nếu quý vị nhận biết trách nhiệm trước những thiệt hại khổng lồ mà chính sách của công ty quý vị đã gây ra.”

Vấn đề trước mặt là những lời tuyên bố có tuyên thệ của ông Callahan khi điều trần trước Ủy Ban Ngoại giao Hạ Viện vào tháng Hai năm 2006 cùng với các đại diện của những công ty Microsoft, Google và Cisco Systems.

Chính xác, Callahan đã điều trần trước Ủy Ban lần ấy rằng ông ta đã không hề biết về những dữ kiện quanh nguyên nhân nhà nước Trung Quốc đòi Yahoo! tại đây cung cấp những thông tin cá nhân của Shi và sau đó Shi bị giam tù với tội danh “tiết lộ bí mật quốc gia”, vi phạm luật của Trung Quốc – vì đã gởi điện thư đến một tổ chức vận động dân chủ hải ngoai tố giác những đàn áp báo chí.

Tuy nhiên, Callahan đã thú nhận sau đó ông biết rõ được thực chất pháp lệnh đã nêu đích danh Shi bị tình nghi phạm tội phát tán “bí mật quốc gia”.

Callahan hôm thứ Ba đã xin lỗi Ủy Ban về lời tuyên bố trước đây có thể đã gây ra “rối rắm”, hiểu lầm cho các đại biểu quốc hội. Callahan cũng thành khẩn xin lỗi đã không cập nhật thông tin tới Uỷ ban khi biết rõ vụ việc từ tháng 10 năm 2006.

Dân biểu Tom Lantos tuyên bố hai lần, để nhấn mạnh, “Đây là một thái độ làm việc cẩu thả lơ đễnh không thể tha thứ được, và lại là một thái độ lừa bịp có chủ mưu tệ hại nhất.”

Ông Lantos nói tiếp, “Chính quyền Trung Quốc đã quá nổi tiếng về việc viện cớ “bí mật quốc gia” để dựng một bản án nguỵ tạo dùng để đàn áp người dân vô tội, những người dân cùng chúng ta chia sẻ giá trị của một xã hội mở và tự do.” Và đây là điều đáng lý Yahoo! đã phải hiểu rõ hơn ai hết.

Đa số các nhà lập pháp Mỹ nói họ không có ý định buộc tội ông Callahan cố tình nói dối. Nhưng họ rất phiền vì ông Callahan đã không thẳng thắn hơn, sớm hơn nữa. Dân biểu Hoa Kỳ tại đây cũng đả kích Yahoo! vì đã thất bại không chấm dứt công tác của những nhân viên liên can đến sai phạm vừa kể.

Tổng giám đốc Yahoo!, Jerry Yang, biện giải rằng không có nhân viên chức nào bị đuổi việc vì “Tôi thật sự không tin là nhân viên Yahoo! đã ứng xử với với tâm địa lừa gạt.” Yang nói thêm rằng một số quy định chặt chẽ hơn đã được đưa vào tiến trình làm việc trong công ty.

Gia đình của nạn nhân

Hai chủ đề khác được bàn thảo rộng rãi trong suốt buổi điều trần là: Tại sao công ty Yahoo! không tài trợ giúp gia đình của hai người bất đồng chính kiến đang bị giam cầm, và Yahoo! có kế hoạch làm gì nếu phải đối đầu với tình trạng tương tự thế này trong tương lai?

Câu hỏi đầu tiên được nêu lên, vì mẹ của Shi tham dự buổi điều trần và ngồi ngay sau lưng Jerry Yang. Khi cuộc điều trần bắt đầu, dân biểu Lantos đã yêu cầu Yang hãy “xin mẹ của Shi tha thứ vì những hành động của Yahoo! khiến con bà đang chịu nhọc nhằn trong chốn lao tù.”

Khi Yang được phát biểu lời đầu tiên, ông đã cúi mình, quay sang phía mẹ của Shi – lệ đang lăn dài trên má – và nói, “tôi muốn cá nhân tôi xin tạ lỗi đã gây ra những khổ nhọc mà họ, hai người bất đồng chính kiến và gia đình đã đang phải chịu đựng.”

Trước nhưng áp lực liên tục của các nhà lập pháp đang cáu tiết, Yang và Callahan đã thú nhận rằng họ đã không “trực tiếp” giúp đỡ gì đến các gia đình nạn nhân, nhưng họ có hỗ trợ những “nghiên cứu độc lập” của các nhóm bảo vệ nhân quyền.

Dân biểu Tom Lantos cùng với một số dân biểu khác đã đề nghị Yahoo! nên bết điều để nhanh chóng thay đổi hiện tình và cho biết nỗi thất vọng với lối trả lời ỡm ờ, không cam kết, của Yahoo!. (Yang đã không công khai cam kết trợ cấp cho gia đình nạn nhân mà chỉ nói công ty “chắc chắn sẽ cứu xét” vấn đề phụ cấp này.)

Dân biểu Brad Sharman thuộc đảng Dân chủ nổi nóng, “Các ông là một trong những công ty giàu có nhất của quốc gia này, và quý vị không biết rằng mình sẽ giúp đỡ 2 gia đình của nạn nhân hay không?

Chris Smith, dân biểu đảng Cộng Hòa của bang New Jersey, người chủ toạ của cuộc điều trần với ông Callahan hồi năm ngoái, đã đề nghị Yahoo! đền bù lại bằng cách đi đến thoả hiệp trong vụ kiện tụng ở Mỹ do gia đình của Shi và Wang chủ xướng.

Gia đình hai người bất đồng chính kiến đã kiện Yahoo! ra toà vì cho rằng chính Yahoo! đã tự ý tiết lộ thông tin của hai nhà báo viết bài cổ súy dân chủ trên mạng Internet khiến họ bị giam cầm.

“Thỏa hiệp ngay đi, và tôi đề nghị các vị nên xử lý thật hào hiệp với họ. Đó cũng là 1 cách quý vị chuyển đến Uỷ ban, đến những cổ đông và đặc biệt là đến với gia đình nạn nhân thông điệp rằng quý vị công nhận có nạn nhân thực sự trong vụ âm mưu đồng loã này.”

Yahoo! đã nộp đơn xin bác vụ kiện đó, nhưng Callhan cho dân biểu Smith hay họ (Yahoo!) sẽ sẵn sàng thảo luận những phương án thoả hiệp với gia đình của Shi và Wang.

Những bước kế tiếp

Yahoo! sẽ dự định làm gì khi phải đương đầu với hoàn cảnh tương tự trong tương lai? Câu trả lời lại càng u tối hơn nữa. Callahan cho hay Yahoo! dự kiến sẽ cấu trúc hoạt động của công ty tại các vùng (quốc gia khác) mới để nhân viên của Yahoo! không bị luật phát bắt buộc phải cung cấp thông tin của người dùng sản phẩm Yahoo! cho chính quyền sở tại như đã xẩy ra ở Trung Quốc. Việt Nam là một thí điểm Yahoo! đang thăm dò.

Hơn một lần, cả Yang và Callahan cũng đề cập đến “các tiêu chuẩn của công nghệ thông tin” toàn cầu mà Yahoo! – và những công ty kỹ thuật khác đang cùng làm việc với các tổ chức bảo vệ nhân quyền và cá nhóm đầu tư trách nhiệm – để phát triển.

Một thiểu số các nhà lập pháp hiện diện đề nghị có lẽ không nên đem Yahoo! làm dê tế thần vì những tranh chấp sâu rộng hơn giữa Mỹ và các quốc gia kém dân chủ.

Dân biểu Robert Wexler, thuộc đảng dân chủ bang Florida cho rằng vấn đề này khiến chính Hoa Kỳ cần “soi gương” nhìn lại trước nhất những quyết định của chính phủ Mỹ hô hào, cổ suý giao thương kinh tế với Trung Quốc. Dân biểu Adam Smith thuộc đảng dân chủ bang Washington, địa phận có công ty Microsoft, nói rằng cân nhắc việc có nên đứng lên phản đối các chế độ đàn áp “không phải là quyết định trắng-đen đơn giản” cho các doanh nghiệp.

Tuy nhiên đại đa số các thành viên của Ủy ban Ngoại giao Hạ Viện minh đã minh định rõ ràng là họ không để kỹ nghệ tự định đoạt quy chế. Các đại biểu Hoa Kỳ ngụ ý nói đến đến dự luật vừa được quốc hội thông qua, HR 275 Global Online Freedom Act of 2007, nghiêm cấm tất cả các công ty Hoa Kỳ không được bảo lưu tất cả mọi thông tin về khách hàng ở các máy chủ đặt tại các quốc gia mà chính phủ Mỹ cho là có chế độ (kiểm duyệt) thông tin mạng gắt gao.

Lantos và các đại biểu khác đã nhiều lần vận động để Yahoo! ủng hộ dự luật HR 275 mà khả năng trở thành luật vẫn còn rất mơ hồ. Đại diện Yahoo! từ chối bình luận, viện cớ không biết đủ rõ các chi tiết của dự thảo luật này.

Dù sao đi nữa, Yang nói về dự án tương lai của Yahoo!, “Chúng tôi sẽ nhận trách nhiệm nhiều hơn, cả hai mặt đạo đức và xử thế.”