Nhân dịp tưởng niệm 42 năm ngày Quốc hận, tức ngày 30 tháng 4, 1975, mời các bạn tìm hiểu về chiến hạm duy nhất của Hải Quân Hoa Kỳ mang tên một địa danh một trận đánh tại Việt Nam đó là Thành Phố Huế.

Theo website http://www.navysite.de/cg/cg66.html của Hải Quân Mỹ thì tàu chiến có tên là USS Hué City (CG66) là tuần dương hạm kiêm khu trục hạm, thuộc lớp Ticonderoga, mang hỏa tiễn hành trình Tomehauk…. được đặt tên theo trận đánh ở Huế (Battle of Hue), năm 1968.

Tàu dài 173 mét, rộng 16.8 mét, thủy tủ đoàn 340 người, có sân đậu trực thăng…được đưa vào hoạt động ngày 14 tháng 9 năm 1991, tại căn cứ Hải Quân Florida nhưng đã tham gia nhiều chiến dịch tại Trung Đông, tuần tra ở Địa Trung Hải, Đại Tây Dương và đến cả vùng Biển Baltic.

Tháng Hai 2017, tàu này đã bắn đạn thật để thử hệ thống vũ khí Phalanx trong chiến dịch Atlantic Resolve của Hạm đội 6 nhằm hỗ trợ cho các đồng minh châu Âu trong khối NATO.

Theo các báo Anh, chuyến viếng thăm của USS Hué City đến cảng Tallinn, Estonia cuối tháng 2 năm 2017 đã khiến Nga “rất tức giận”. Ngoài những hoạt động quân sự, USS Hué City còn tham gia hoạt động cứu trợ ở vùng biển Caribbean, Trung Đông và có mặt trong các hải đội tấn công yểm trợ cho các hàng không mẫu hạm Hoa Kỳ.

Cách đặt tên tàu chiến của Mỹ

Cách đặt tên cho các tàu chiến của Hoa Kỳ không theo một bộ luật nào, mà căn cứ vào truyền thống của Hải Quân Hoa Kỳ từ thời giành độc lập từ Anh Quốc đến nay.

Quy ước chung từ đầu Thế kỷ 20 là đa số các chiến hạm lớn có được đặt tên theo các tiểu bang của Hoa Kỳ, như USS Missisippi, USS Colorado, USS Hawaii…

Tàu nhỏ hơn có thể mang tên một quận (USS Essex) hoặc thành phố (USS San Diego)…

Tàu tuần dương (cruiser) thường mang tên các đô thị, còn khu trục hạm – tàu nổi có hỏa lực lớn nhất và vận hành trong mọi thời tiết – mang tên tướng lãnh hải quân và những anh hùng quân đội Hoa Kỳ.

Đặc biệt có chiếc khu trục hạm USS John S. McCain lấy tên của hai thế hệ nhà McCain: đô đốc John S. McCain I, và đô đốc John S. McCain II. Họ là ông nội và cha của Thượng Nghị Sĩ  John S. McCain III, thời trẻ ông là Phi Công i bị bắn rơi xuống Hồ Trúc Bạch, Hà Nội khi tham gia một đợt oanh kích  Bắc Việt Nam năm 1967. Bị tù ở Hỏa Lò, ông sau làm Thượng nghị sỹ và ứng viên TT của đảng Cộng Hòa ra tranh cử với TT Obama.

Từ sau Thế chiến II, một số khu trục hạm bị đánh đắm trong giao tranh với quân địch ở Đại Tây Dương và Thái Bình Dương được lấy tên đặt lại cho các tàu thế hệ sau.

Tàu nhỏ chống ngầm, hộ tống hạm có thể lấy tên các liệt sĩ của hải quân Mỹ.

Riêng hàng không mẫu hạm thường lấy tên của các Tổng Tư Lệnh tức Tổng Thống hoặc các chính trị gia cao cấp.

Các chiếc USS John F. Kennedy, USS Ronald Reagan, USS Theodore Roosevelt… đều là hàng không mẫu hạm thuộc hàng lớn nhất thế giới, có thể đi biển hàng chục năm không vào bờ nhờ có động cơ nguyên tử. Còn chiếc USS John Stennis là hàng không mẫu hạm mang tên Thượng Nghị Sĩ John Cornelius Stennis (1901 – 1995), nguyên Chủ tịch Thượng viện và nhiều năm làm Chủ tịch Ủy ban Quân lực của Thượng viện Hoa Kỳ.

Việc chọn một địa danh nước ngoài và là tên trận đánh như Huế cho tàu chiến Mỹ là điều thường hiếm hoi trong quân lực Hoa Kỳ.

Trang web của Hải quân Hoa Kỳ nói chiếc USS Hue City (CG-66) mang tên trận đánh của Trung đoàn 1, Thủy quân Lục chiến Hoa Kỳ trong trận chiến Tết Mậu Thân 1968 ở khu vực Đại nội, Huế. Khi quân Cộng sản Bắc Việt vi phạm hiệp định ngưng chiến cho hai bên ăn tết Mậu Thân năm 1968. Đây là trận đánh để lại nhiều dấu ấn cho các bên.

Một sỹ quan Hoa Kỳ, Đại uý Thủy quân Lục chiến Myron Harrington được trích dẫn nhiều lần nói: “Để cứu một thành phố phải chăng chúng ta phải phá tan nó đã?”

Câu nói phản ánh các đợt giao tranh ở Huế với hỏa lực khủng khiếp của Hoa Kỳ trong trận được coi là “tàn khốc nhất trong cuộc chiến Việt Nam”. Trận Huế được đưa vào bộ phim nổi tiếng Full Metal Jacket (Áo giáp sắt, 1987), dựa trên tự truyện của Gustav Hasford.

Quan điểm nổi trội trong giới sử gia Phương Tây cho đến nay cho rằng dù lực lượng Mỹ được điều từ Đà Nẵng ra Huế để đẩy các đơn vị Cộng sản ra khỏi khu nội đô đã thành công, nhưng nhiều bình luận gia Hoa Kỳ thua về chiến lược, vì sau đó các đợt phản chiền ở Mỹ nổi lên rất mạnh.

Trước chiếc USS Hué City có tàu USS Saipan là tàu sân bay hạng nhẹ đặt tên theo trận Saipan năm 1944 mà Hải quân Mỹ giao chiến với Nhật Bản ở Thái Bình Dương.

Sau khi tàu Saipan số một này hết hạn sử dụng, cái tên đó được đặt lại cho một tàu USS Saipan khác, mới hạ thủy năm 2007 thuộc loại tàu đổ bộ.

Riêng trận đánh với Nhật Bản tại Iwo Jima trong Thế chiến 2 cũng được đặt cho hai chiến hạm khác là USS Iwo Jima LPH-2 và LHD-7.

Trận Iwo Jima là trận đánh đầu tiên trên lãnh thổ Nhật mà mức độ tàn khốc vượt qua mọi cuộc chiến của quân đội Mỹ tại châu Âu cho đến cùng thời điểm.

Chừng 700 nghìn quân Hoa Kỳ đã đổ vào một hòn đảo nhỏ cách đất liền Nhật Bản hơn 750 km để giao tranh với 22 nghìn quân Nhật do Tướng Tadamichi Kuribayashi chỉ huy.

Ngay cả sau khi Iwo Jima bị biến thành “máy nghiền thịt” (meat grinder) và Hoa Kỳ kiểm soát toàn bộ không trung và các lối ra biển, số quân Nhật còn lại vẫn quyết tử, thà chết không đầu hàng.

Bản quyền hình ảnh Getty Images Image caption Ngực áo Đại tá Lê Bá Hùng, người từng phục vụ trên USS Hué City trong hình chụp chuyến thăm vào Đà Nẵng 2009, khi ông chỉ huy tàu USS Lassen

Hoa Kỳ đã thắng nhưng con số thương vong khủng khiếp – 7000 quân Mỹ và 21 nghìn quân Nhật bị giết sau 5 tuần giao tranh – đã khiến Hoa Kỳ nghĩ lại về kế hoạch đổ bộ vào đất liền Nhật Bản.

Điều này có hệ lụy chính trị sâu rộng cho Nhật Bản và cục diện châu Á sau 1945.

Trở lại con tàu USS Hué City, có một chi tiết báo chí tiếng Anh nhắc đến là quân nhân Lê Bá Hùng, người gốc Huế, đã từng làm sỹ quan trên tàu này trước khi được thăng Hạm trưởng tàu USS Lassen.

Hiện ông Lê Bá Hùng mang hàm đại tá cao cấp (Commodore) và phụ trách một hải đội của Hoa Kỳ thuộc Hạm đội Thái Bình Dương.

Tin tổng hợp