Washington và ở hầu hết giới chức lãnh đạo tại thủ đô các quốc gia châu Âu thường cho rằng Trung Cộng chỉ hỗ trợ hạn chế cho cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine. Trong khi đó, tại Bắc Kinh, giới lãnh đạo Trung Cộng cố gắng né tránh để thể hiện tính trung lập. Theo cơ quan truyền thông của Trung Cộng cho biết khi Tập Cận Bình nói chuyện với Tổng thống Ukraine, Zelensky trong cuộc điện đàm ngày 16/04/023 rằng: “Trung Cộng luôn đứng về phía hòa bình” [sic]!

Việc cho rằng Trung Cộng vượt qua ngưỡng hỗ trợ chiến tranh cho Nga là có “viện trợ vũ khí sát thương” (máy bay chiến đấu, xe tăng, súng đạn pháo binh, v.v…) hay không, đó là những thứ mới bị lên án Trung Cộng hỗ trợ cho Nga xâm lược Ukraine. Ở điểm này Mỹ và phương Tây tuyên bố rất cứng rắn cho đó là lằn ranh đỏ mà trong những tuần gần đây, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg và Cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ Jake Sullivan đã đặc biệt cảnh báo Trung Cộng về việc viện trợ vũ khí sát thương cho Nga. Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken sau đó đã làm chứng trước Quốc Hội Mỹ rằng “chúng tôi chưa thấy họ vượt qua lằn ranh đỏ đó [ý là Trung cộng chưa cung cấp vũ khí sát thương cho Nga]”.

Trong mọi trường hợp, Tây Phương tập trung vào việc Trung Cộng viện trợ vũ khí sát thương mà quên đi việc Trung Cộng đã hỗ trợ gián tiếp cho cuộc chiến của Nga. Hay nói trắng ra là việc cung cấp vũ khí sát thương của Bắc Kinh là thước đo sự hỗ trợ Nga cần phải được ngăn chặn. Tuy nhiên, điều đó có lợi cho cả Bắc Kinh và Moscow khi Washington và các đồng minh của họ tập trung quá nhiều vào “lằn ranh đỏ” đến mức độ không ngăn chặn, thậm chí không lên án sự hỗ trợ khác mà Trung Cộng cung cấp cho Nga phương tiện chiến tranh để kéo dài cuộc chiến.

Bắc Kinh đã và đang gián tiếp cung cấp thiết bị và vật liệu quan trọng cho mục đích quân sự, chẳng hạn như xe vận tải cỡ lớn, chất bán dẫn, máy bay không người lái (dùng cho cả dân sự lẫn quân sự) đã đóng góp rất lớn trong việc giúp cho các quân đội Nga duy trì cuộc tấn công xâm lược của họ. Bằng chứng cho thấy rằng Trung Cộng đã hỗ trợ gián tiếp quan trọng cho các mục tiêu chiến tranh của Nga để đối trọng với sự hỗ trợ của Hoa Kỳ và NATO đối với Ukraine. Sơ đồ ở dưới từ Tổng Cục Hải Quan Trung Cộng cho thấy những món hàng mà Trung Cộng đã xuất khẩu sang Nga và những đóng góp này đã giúp cho Nga kéo dài cuộc chiến.

Nguồn: Tổng Cục Hải Quan Trung Cộng

Dầu lửa của Nga đi vào Trung cộng, xe tải của Trung Cộng đi vào nước Nga.

Chắc chắn là mối quan hệ thương mại giữa Nga-Trung ngày càng tăng từ sự giao thương với nhau có trước chiến tranh, nay lợi dụng tiếp tục một cách tích cực có hiệu quả hơn, điều đó giúp duy trì nền kinh tế Nga chống các lệnh trừng phạt Hoa Kỳ và phương Tây để tiếp tục tồn tại nhằm thực hiện chiến tranh xâm lược của Moscow. Thương mại giữa Trung Cộng với Nga đã tăng rõ rệt ngay trước khi cuộc xâm lược bắt đầu và vẫn tiếp tục tăng mạnh hơn cho đến nay. Trong ba tháng đầu năm nay, thương mại Nga-Trung đã tăng hơn gấp đôi so với cùng kỳ của năm 2022.

Trung Cộng cũng giúp bảo vệ nền kinh tế Nga – đặc biệt Trung Cộng nhập khẩu dầu thô của Nga đạt mức cao kỷ lục trong tháng 3 năm nay và có khả năng tăng cao hơn nữa trong những tháng tới. Trong khi các nhà máy lọc dầu của Trung Cộng tận dụng cơ hội với mức giá trần đối với dầu, thì việc mua hàng của họ mang tầm quan trọng về mặt chiến lược. Nếu Trung Cộng không có sự nhập cảng số dầu Nga bán ra thì Nga sẽ phải đóng cửa các giếng dầu của mình, đó là một tiến trình rất tốn kém, và gây nguy hại cho việc tái sản xuất dài hạn.

Nguồn: Tổng Cục Hải Quan Trung Cộng: Giao thương của Trung Cộng – Nga tăng gấp đôi. Sơ đồ này cho thấy vào tháng 2/2022 giao thương giữa Trung Cộng-Nga chừng 10 tỷ USD (tháng 2/2022 đến tháng 3/2023 là 20 tỷ USD). 

Trung Cộng thì hưởng lợi dầu lửa bán đi từ Nga, còn Nga thì nhập xe vận tải cỡ lớn của Trung Cộng. Nga nói rằng nhập xe tải của Trung Cộng kịp thời để đáp ứng di chuyển quân đội của Nga. Xe vận tải này trên cơ sở lưỡng dụng (dùng cho dân sự lẫn quân sự). Nga đã sử dụng những nguồn cung cấp này để lắp vào khoảng trống thiếu hụt vận tải quân sự của mình.

Ví dụ, Trung Cộng bán xe tải hạng nặng cỡ lớn sang Nga – loại xe tải này rất hữu dụng để di chuyển các thiết bị quân sự hạng nặng. Nga nhập cảng loại xe tải hạng nặng có tính lưỡng dụng từ Trung Cộng trong tháng 12/2022 (sau 10 tháng chiến tranh) đã tăng gấp bội lần (xem sơ đồ ở dưới) so với số xe nhập cảng của những năm trước. Do tình trạng thiếu hụt phương tiện vận tải đường bộ thường gây ra lạm phát, do đó các xe vận tải cỡ lớn của Trung Cộng cũng giúp kiểm soát vật giá leo thang trong nước Nga đó là một phần không nhỏ giúp duy trì nền kinh tế chiến tranh của Nga (sơ đồ ở dưới của Tổng Cục Hải Quan Trung cộng từ tháng 2/2022 chừng vài trăm chiếc đến tháng 3/2023 lên đến gần 6000 chiếc) 

 Xe vận tải cỡ lớn của TC bán qua Nga tăng hàng ngàn phần trong từ 2022 đên  2023. Nguồn: Tổng Cục Hải Quan Trung Cộng

Chất bán dẫn đóng một vai trò quan trọng

Chất bán dẫn rất cần thiết để sản xuất các hệ thống quân sự tối tân của Nga để thay thế cho số lượng hỏa tiễn hạn chế của Nga còn lại để tấn công các mục tiêu Ukraine. Vào tháng 2/2022, Hoa Kỳ và đồng minh có cùng quan điểm đã phối hợp kiểm soát xuất khẩu chất bán dẫn cho Nga, hạn chế tối đa quyền tiếp cận của nước này đối với mặt hàng chất bán dẫn. Trung Cộng đã và đang làm suy yếu hiệu quả của sự trừng phạt này bằng cách cung cấp trực tiếp và gián tiếp chất bán dẫn cho Nga, loại bỏ sự giới hạn của Nga chế tạo thêm hỏa tiễn. Bằng chứng gần đây về các bộ phận của Trung Cộng được tìm thấy trong vũ khí của Nga rằng hàng nhập khẩu lưỡng dụng (vừa dùng cho quân sự và dân sự). Như vậy chẳng khác nào Trung Cộng giúp Nga chế thêm hỏa tiễn bắn vào Ukraine.

Trung Cộng cũng là công cụ cải tổ các mô hình thương mại chất bán dẫn để giảm bớt tình trạng thiếu chất bán dẫn sử dụng thời chiến của Nga. Theo dữ liệu hải quan Trung Cộng thì họ đã vận chuyển 179 triệu đô la chip bán dẫn sang Nga vào năm 2022, tăng hơn gấp đôi lượng xuất khẩu năm 2021. Đáng chú ý, Trung Cộng đã tăng xuất khẩu chất bán dẫn sang Thổ Nhĩ Kỳ từ gần 73 triệu đô la vào năm 2021 lên gần 125 triệu đô la vào năm 2022, bất chấp tình trạng bất ổn của nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ. Trong khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ đã tăng xuất khẩu chất bán dẫn sang Nga hơn 50% từ năm 2021 đến năm 2022. Điều này làm tăng khả năng rằng Trung Cộng thông qua nước thứ ba, cung cấp cho Nga nhiều chất bán dẫn hơn để duy trì bộ máy chiến tranh xâm lược Ukraine.

Đừng cho Bắc Kinh vượt qua

Những điều chứng minh trên là bằng chứng cho thấy Bắc Kinh đang thực hiện phương pháp viện trợ sát thương mà không hoàn toàn vượt qua lằn ranh đỏ mà Mỹ và Tây Phương đã đặt ra. Trong một cuộc điều tra của tờ New York Times cho thấy gần 70 nhà xuất khẩu Trung Cộng đã bán 26 loại máy bay không người lái cho Nga kể từ cuộc xâm lăng Ukraine vào 2/2022. Nếu Bắc Kinh cừ tiếp tục như vậy vừa qua mặt Mỹ và Tây Phương lại hà hơi tiếp sức cho cuộc chiến xâm lăng Ukraine.

Các nhà hoạch định chính sách ở Hoa Kỳ, NATO và các quốc gia có cùng quan điểm lo ngại về sự xâm lược của Nga đối với Ukraine không nên bỏ qua cũng như không chấp nhận sự hỗ trợ đáng kể mà Tập Cận Bình đã cung cấp cho Putin.

Vạch ra ranh giới viện trợ sát thương về cơ bản giúp Trung Cộng có cơ hội tạo điều kiện cho Putin tiếp tục cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine. Thay vì cho phép Bắc Kinh trốn tránh trách nhiệm miễn là họ không vượt qua ranh giới viện trợ “vũ khí sát thương” chết người.

Đã đến lúc phơi bày và trực tiếp lên án vai trò cơ bản của Bắc Kinh trong việc tạo điều kiện cho Putin tiếp tục gây hấn, và sau đó tìm cách để chấm dứt Trung Cộng hỗ trợ cho Nga một cách gián tiếp này.