Cựu Thủ Tướng Úc Kevin Rudd

Kevin Rudd, cựu Thủ tướng Úc cho rằng mặc dù thay đổi cách tiếp cận nhưng tham vọng “độc chiếm Biển Đông” của Trung Cộng không thay đổi, đồng thời đề cao sức mạnh đoàn kết và tiếng nói chung của ASEAN giữa lúc cạnh tranh Mỹ – Trung gia tăng.

Cạnh tranh chiến lược Mỹ – Trung

Ông Kevin Rudd, cựu Thủ tướng Úc, Chủ tịch cũng là CEO của Viện Chính Sách Xã Hội Châu Á (Asia Society Policy Institute – ASPI) nhận định, chúng ta đang sống trong giai đoạn cạnh tranh chiến lược giữa 2 cường quốc thế giới là Mỹ-Trung.

Theo cựu thủ tướng Kevin Rudd, có 3 nhân tố dẫn đến tình hình như hiện nay.

Thứ nhất, cạnh tranh Mỹ – Trung là một cuộc cạnh tranh mang tính cấu trúc. Sự trỗi dậy của Trung Cộng về kinh tế, quân sự và kỹ thuật công nghệ đã dẫn đến sự thay đổi về bản chất và sự cân bằng quyền lực giữa Mỹ-Trung cũng như giữa Trung Cộng với các nước khác trong khu vực.

Thứ hai, sự thay đổi về chiến lược của Trung Cộng. Suốt 9 năm vừa qua, chính sách đối ngoại của Trung Cộng dưới thời Tập Cận Bình đã có những thay đổi lớn, khác hẳn so với thời của các nhà lãnh đạo Trung Cộng tiền nhiệm. Điều này đã gây ra căng thẳng với các nước láng giềng không chỉ ở Biển Đông mà còn cả với các nước khác ở khu vực Đông Bắc Á.

Thứ ba, Nhân tố mang tính cấu trúc dẫn đến mối quan hệ Mỹ-Trung hiện nay là sự điều chỉnh chiến lược trung tâm của Trung Cộng cũng như chiến lược an ninh mới nhất của Mỹ.

Theo ông Kevin Rudd, về căn bản, chính quyền Tổng thống Biden không có sự thay đổi nhiều trong phản ứng trước sự trỗi dậy của Trung Cộng.

Tuy nhiên, trong cuộc họp Thượng đỉnh Mỹ – Trung ngày 15/11 vừa rồi, Tập Cận Bình đã chỉ rõ, Trung Cộng không muốn gia tăng căng thẳng ngoại giao và thương mại với Mỹ. Đây có thể là tín hiệu cho thấy quan hệ Mỹ – Trung bớt nóng thêm .

Cả hai bên đều nỗ lực kiểm soát mối quan hệ chiến lược nhằm tránh cạnh tranh và đối đầu. Dù vậy, ông Kevin Rudd cho rằng vẫn cần có nhiều cuộc trao đổi hơn giữa 2 nước để tăng cường hiểu biết lẫn nhau, ngăn chặn ngòi nổ chiến tranh.

Trung Cộng chưa từ bỏ tham vọng “độc chiếm Biển Đông”

Về vấn đề Biển Đông, cựu Thủ tướng Úc nhấn mạnh, đây là khu vực diễn ra nhiều tranh chấp trong quá khứ và hiện tại. Trung Cộng hiện có thể đang thay đổi cách tiếp cận mang tính ngoại giao hơn thay vì các hành vi độc đoán, cưỡng chiếm, song quan điểm chung của Bắc Kinh trong vấn đề Biển Đông về căn bản không thay đổi chút nào.

Xét về sự liên kết trong ASEAN, ông Kevin Rudd cho rằng, đây là một mô hình hiệu quả, tạo ra diễn đàn để các quốc gia liên kết chặt chẽ với nhau. Trước sức ép và hành vi bất hợp pháp của Trung Cộng, các nước ASEAN  đoàn kết, tạo ra những ảnh hưởng chiến lược và sẽ có những kết quả nhất định.

Sự xuất hiện của các cách làm mất an ninh theo truyền thống và phi truyền thống, cũng như tranh chấp lãnh thổ giữa Trung Cộng và các nước láng giềng đã cho thấy an ninh, trật tự trong khu vực rất nguy hiểm. Nhiều nước hiện đã có hành động liên kết với nhau nhằm kìm hãm đà vươn lên và ảnh hưởng của Trung Cộng, mới đây nhất là Liên Minh AUKUS gồm Mỹ, Anh và Úc.

Trước tình hình này, nhà phân tích Kevin Rudd nhận định, để tạo ra ảnh hưởng lớn hơn, ASEAN cần có sự đoàn kết hơn nữa và nhiều liên minh song phương, đa phương được hình thành trong khu vực.

Quan hệ Mỹ – Trung và các hành vi của Trung Cộng trong khu vực có ảnh hưởng trực tiếp đến các quốc gia ASEAN. Do đó, sức mạnh đàm phán của ASEAN với tư cách là một khối có ý nghĩa rất quan trọng.

Sự đoàn kết trong ASEAN cần tiếp tục để đảm bảo việc tuân thủ và thực hiện các công cụ luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982, đảm bảo sự thống nhất và đoàn kết trong khối, mang lại tương lai bền vững và ổn định cho khu vực.