Gần một năm sau khi nổ ra chiến tranh, Tổng thống Ukraine Zelensky giải thích lý do tại sao nếu để mất Bakhmut vào tay quân Nga sẽ gây ra những hậu quả khôn lường, và cách ông đánh giá rủi ro về sự hỗ trợ quân sự của Bắc Kinh giành cho Moscow. Qua cách trả lời báo chí Zelenski là một người khôn ngoan, khéo léo và thông minh, chứ không phải là một diễn viên hề như chúng ta tưởng.

Hỏi: Người Nga đang chuẩn bị cho một cuộc tấn công lớn, ồ ạt. Ông sẽ đối phó như thế nào?

Đáp: Thực sự Nga có thể có một hành động trả thù trong tuần này, người ta nói sẽ có một cuộc tấn công ồ ạt. Do đó, có sự lo lắng. Thực tế một số vùng của Ukraine đã sống như thế này từ năm 2014. Nhưng người Nga không còn mạnh như một năm trước đây, mà ngay cả khi đó họ cũng không có đủ nguồn lực để chiếm đóng đất nước chúng tôi. Giờ đây họ yếu đi trong khi chúng tôi trở nên mạnh mẽ hơn. Ngoài ra, họ không có động cơ chiến đấu như những người lính của chúng tôi. Chúng tôi chiến đấu trên chính đất nước mình, chúng tôi bảo vệ nhà cửa và gia đình mình. Nếu bị thất bại chúng tôi thực sự sẽ bị mất tất cả: nhà cửa, họ hàng thân thuộc. Đây là nơi mà chúng tôi sinh sống.

Hỏi: Tình hình ở Bakhmut không tốt. Người ta không sợ một cuộc tấn công của Nga, nhưng bảo vệ một thành phố đã hoàn toàn bị phá hủy và không quan trọng về mặt chiến lược thì có đáng không, khi cái giá phải trả là rất nhiều mạng sống của binh lính Ukraine?

Đáp: Thành phố có tầm quan trọng chiến lược hay không phụ thuộc vào cách nhìn của mỗi người. Đây không phải là một đô thị lớn, và tôi thậm chí có thể nói rằng ở vùng này dân cư thưa thớt và đang trong điều kiện nguy cấp. Mọi người đã tản cư, nhiều người đã chết. Những người không kịp tản cư hay chọn giải pháp ở lại giờ phải chịu một số phận khác.

Còn đối với Bakhmut, không hề có lệnh cho các lực lượng vũ trang phải tử thủ, quyết giữ bằng được. Không có lệnh đó. Vấn đề ở đây không phải là ở lại và chết, mà chúng tôi đang ở trên mảnh đất của mình và quyết bảo vệ nó lâu nhất có thể. Người Nga biết rất rõ Bakhmut sẽ mở đường cho họ tiến vào Sloviansk và Kramatorsk. Sloviansk không phải là một đô thị, nhưng Kramatorsk là một thành phố lớn. Và đó chính là mục tiêu lớn của quân Nga ở miền đông Ukraine. Mỗi thị trấn nhỏ như Bakhmut mà người Nga chiếm được sẽ đưa chúng tiến đến gần các thành phố lớn hơn. Tôi không có ý nói rằng Kramatorsk và cư dân ở đây quan trọng hơn Bakhmut. Nhưng mỗi thị trấn nhỏ mà chúng tôi bị mất đi đều có nghĩa là một bước tiến đối với người Nga, những kẻ giờ đây lăm le đánh chiếm tới các khu vực biên giới hành chính của các vùng Donetsk và Luhansk. Đó là lý do vì sao chúng tôi tăng cường kháng cự ở Bakhmut.

Hỏi: Tại Moldova, quốc gia không phải là thành viên của EU cũng như NATO, tình hình vô cùng căng thẳng. Không thể loại trừ khả năng Putin sẽ xử dụng chiến trường phía Nam, nơi đang có gần 2,000 binh sĩ Nga đóng quân, để mở một mặt trận nữa. Nếu Tổng thống Moldova Maia Sandu yêu cầu giúp đỡ, ông sẽ phản ứng thế nào?

Đáp: Chúng tôi đã nhận được thông tin từ cơ quan tình báo là Nga muốn tận dụng thời điểm này để thay đổi ban lãnh đạo của Moldova. Chúng tôi đã chuyển thông tin này cho bà Tổng thống Maia Sandu. Tin này cũng được các nước châu Âu xác nhận ngay sau đó. Người Nga đã lên kế hoạch cho những điều này từ lâu. Tuy nhiên, Moldova và Nga không có đường biên giới chung. Vậy họ phải thực hiện kế hoạch của mình như thế nào? Họ phải gửi quân đội và thiết bị đến đó từ đâu? Để thực hiện điều này Nga cần có sân bay. Tuy nhiên, Moldova chỉ có một sân bay ở thủ đô Chisinau. Vì vậy, họ phải xử dụng sân bay này và tất cả các nguồn lực của Transnistria. Bà Maia Sandu chưa bao giờ yêu cầu sự giúp đỡ của tôi nhưng cảm ơn tôi đã cung cấp thông tin. Bà ấy biết rất rõ hoàn cảnh của chúng tôi. Ukraine luôn sẵn sàng giúp đỡ Moldova.

Hỏi: Ông có sợ là sớm muộn gì phương Tây cũng sẽ nản chí, không ủng hộ ông và ông phải đơn thương độc mã chống chọi với quân Nga hay không?

Đáp: Không ai thích chiến đấu một mình, điều đó thật dễ hiểu. Nếu ai đó tin rằng một ngày nào đó Ukraine sẽ trơ trọi một mình, thì kẻ đó chưa hiểu chúng tôi đang chiến đấu vì ai và vì cái gì. Đó không phải ý tưởng điên rồ, tôi không có ý nói rằng chúng tôi giống như ba trăm dũng sĩ Sparta và nghĩ rằng chúng tôi chẳng có gì ngoài sa mạc ở phía sau. Không có sa mạc nào phía sau chúng tôi cả. Đây không phải là một huyền thoại hay một truyền thuyết, đây là cuộc sống thực. Và trong cuộc sống thực này, chúng tôi có chung đường biên giới với Nga. Nước Nga có một người đứng đầu chính phủ muốn khôi phục lại chế độ Liên Xô. Tôi nói điều đó một cách hoàn toàn tỉnh táo, không theo cảm tính. Tôi chỉ muốn giải thích, đôi khi người ta phải hành động như trong bóng đá: người ta có thể thắng một trận nhưng không thể thắng tất cả các trận nếu họ không phải là một quốc gia có truyền thống bóng đá vững chắc, điều đó là không thể. Ở đây cũng vậy. Ukraine có một lịch sử. Chúng tôi luôn đấu tranh cho nền độc lập của mình.

Nếu phương Tây ngừng hỗ trợ chúng tôi, đất nước chúng tôi sẽ bị phá hủy, tiêu diệt, không còn tồn tại, nhưng cuối cùng bạn nghĩ sao: liệu những kẻ xâm lược có thể biến đất nước chúng tôi thành một quốc gia như Nga không? Không thể nào, không bao giờ. Người Ukraine căm ghét các chính sách của Putin, và ông ta không thể làm gì được. Putin muốn khôi phục lại Liên Xô, nhưng ông ta sẽ không thành công. Hàng triệu người Ba Lan không muốn quân đội Nga ở trên đất nước của họ. Putin cũng không thể sai bảo người Slovak phải làm gì, ông ta không thể chiếm Latvia, Estonia và Litva, cũng như không thể chiếm Ukraine. Là tổng thống, tôi không bao giờ lại chấp nhận điều đó hoặc giải thích điều đó với người dân của chúng tôi. Vì tôi cũng nghĩ như nhân dân Ukraine: Không muốn bị chinh phục. Chúng tôi không sẵn sàng cho điều đó, chúng tôi không muốn trở thành một phần của Liên Xô, chúng tôi cũng không muốn thuộc về Liên bang Nga. Và chúng tôi không chỉ dăm ba người, mà có bốn mươi triệu người.

Hỏi: Căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh không ngừng gia tăng trong những ngày gần đây. Ông có sợ rằng điều này có thể khiến Trung Cộng hỗ trợ quân sự cho Nga không?

Đáp: Vấn đề Trung Cộng cực kỳ phức tạp. Điều quan trọng đối với chúng tôi là Trung Cộng không ủng hộ Liên bang Nga trong cuộc chiến tranh này. Trong thực tế, tôi muốn Trung Cộng đứng về phía mình. Tuy nhiên, tôi nghĩ rằng điều đó là không thể vào lúc này. Tuy nhiên, tôi thấy có cơ hội để Trung Cộng đưa ra đánh giá thực tế về những gì đang xảy ra ở đây. Bởi vì nếu Trung Cộng liên minh với Nga, sẽ xảy ra chiến tranh thế giới và tôi nghĩ Trung Cộng ý thức được điều đó.

Hỏi: Tổng thống sẽ dùng lá bài nào để thuyết phục Bắc Kinh từ bỏ sự trung lập?

Đáp: Có những thỏa thuận cũ, các đảm bảo an ninh, là hệ quả của Bản Ghi Nhớ Budapest (Budapest Memorandum) mà các quốc gia khác sau đó đã tuân thủ. Trung Cộng vào thời điểm đó đã cam kết bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine. Chúng tôi có trong tay những đảm bảo này. Và tôi yêu cầu họ tuân theo công thức hòa bình 10 điểm của chúng tôi. An toàn nguyên tử là vấn đề đầu tiên mà Trung Cộng cần thể hiện vai trò của mình, cùng với Hoa Kỳ và một số quốc gia thành viên EU. Đây không chỉ là sự hạt nhân an ninh cho Ukraine, mà cho toàn thế giới. Do đó, Trung Cộng không thể đơn giản hành xử trung lập, như họ đã làm cho đến nay. Trung Cộng phải ủng hộ công thức hòa bình mà chúng tôi đề xuất và ủng hộ các đảm bảo an ninh. Ý tôi không phải là vì chúng tôi có quan hệ kinh tế và thương mại song phương tuyệt vời. Đây là vấn đề an toàn nguyên tử, bởi vì người Nga đã nắm quyền kiểm soát nhà máy điện nguyên tử của chúng tôi. Đây là một mối đe dọa nghiêm trọng mà không ai có thể ngăn chặn được, kể cả Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA). Không ai có thể có ảnh hưởng mạnh mẽ đến người Nga. Vì vậy chỉ có con đường ngoại giao, hoặc chúng tôi phải đánh đuổi chúng ra khỏi đất nước mình.

Hỏi: Tổng thống có thấy bất kỳ dấu hiệu nào về sự hỗ trợ quân sự của Trung Cộng cho Nga không?

Đáp: Tôi không thấy gì cả.

Hỏi: Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã tuyên bố “Nga phải bị đánh bại, nhưng không bị tiêu diệt”. Ông nói rằng ông sẵn sàng đàm phán với Putin. Tổng thống nghĩ sao về điều này?

Đáp: Đó sẽ là cuộc đối thoại vô ích. Ông Macron đang lãng phí thời gian một cách vô ích. Tôi cho rằng, chúng ta không thể thay đổi thái độ của Nga. Một khi họ đã chọn cách tự cô lập mình khỏi phần còn lại của thế giới và mơ ước xây dựng lại đế chế Xô Viết cũ, thì chúng ta không thể làm gì được. Họ có quyền lựa chọn làm việc với cộng đồng các quốc gia dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau. Khi các biện pháp trừng phạt kinh tế được áp đặt, chúng ta bị buộc tội là muốn cô lập Nga, nhưng không phải vậy: trên thực tế, chính quyết định bắt đầu cuộc chiến này đã khiến Putin bị gạt ra bên lề và bị cô lập.

Hỏi: Đất nước Ukraine cần được xây dựng lại. Ưu tiên của Tổng thống trong vấn đề này là gì?

Đáp: Chúng tôi có ba ưu tiên. Thứ nhất, lĩnh vực năng lượng, mà chúng tôi chắc chắn muốn làm cho đa dạng hơn. Tôi không chỉ nói về khí tự nhiên và điện từ các nhà máy điện nguyên tử. Chúng tôi bắt buộc phải phát triển khả năng đa dạng hóa sản xuất và lưu trữ điện. Đây là những công nghệ mới mà tôi muốn hợp tác với Hoa Kỳ và Châu Âu. Chúng ta cần xây dựng các cơ sở lưu trữ năng lượng.

Ưu tiên thứ hai liên quan đến phát triển nông nghiệp. Về vấn đề này, chúng tôi cần thuyết phục các nhà chuyên môn của mình phát triển hệ thống thủy lợi và hậu cần liên quan. Chúng tôi cần thiết lập các trung tâm ngũ cốc mới ở EU, Châu Phi và Châu Á. Cụ thể là các trung tâm khổng lồ nơi chúng tôi có thể giao hàng và sau đó lưu trữ lúa mì, ngô và tất cả các loại cây trồng khác được sản xuất tại Ukraine. Khi các trung tâm này đã sẵn sàng, chúng tôi có thể chuyển hàng hóa của mình đến đó. Chúng tôi đã nói chuyện với một số quốc gia châu Phi về điều này – và họ thích ý tưởng xây dựng các trung tâm ngũ cốc. Về vấn đề này, chúng tôi hy vọng vào các nước từ châu Âu, vì nó đòi hỏi phải đầu tư đáng kể.

Các biện pháp bảo vệ nguồn nước sinh hoạt cũng không kém phần quan trọng. Nga đã nhiều lần tấn công chúng tôi bằng các cuộc tấn công mạng, nhưng chúng tôi đã có thể chống lại được. Chúng tôi có các công ty kỹ thuật công nghệ cao, không ở tuyến đầu, cũng không ở tuyến phòng thủ thứ hai, nhưng họ cũng đã làm rất tốt để đối phó trong cuộc chiến chống lại Nga. Và đó chính xác là lý do tại sao chúng tôi nhận thấy một ưu tiên khác trong việc mở rộng an ninh mạng.

Nguồn: Falls sich China mit Russland verbünden sollte, gibt es einen Weltkrieg, WELT, 20/02/2023

Biên dịch: Nguyễn Xuân Hoài