Tác giả:  Diệp Binh

Người dịch:  XYZ

Washington  –  Chính quyền Đảng cộng sản Trung Quốc trong bản Thông cáo chính thức phiên họp toàn thể lần thứ 7 khóa 17 của Đảng lần này đã bỏ đi những câu chữ giáo điều “chủ nghĩa Mac-Le và tư tưởng Mao Trạch Đông” vẫn luôn được bảo lưu từ mấy chục năm qua. Việc “bỏ Mao” trong văn bản này đã làm dấy lên mối quan tâm cao độ của những người quan sát. Có nhà phân tích cho rằng, điều này có nghĩa là Đảng cộng sản Trung Quốc có sự thay đổi quan trọng trong lĩnh vực hình thái ý thức, nhằm giải quyết những mâu thuẫn đang gây trở ngại và trói buộc lý luận tư tưởng đã quá lỗi thời đối với hiện thực phát triển xã hội.

Thông báo chính thức không thấy có Mac-Le-Mao

Bản Thông cáo phiên họp toàn thể lần thứ 7 khóa 17 vừa kết thúc của Đảng cộng sản Trung Quốc nói, “Bộ chính trị Ban chấp hành Trung ương giương cao ngọn cờ vĩ đại chủ nghĩa xã hội mang màu sắc Trung Quốc, quán triệt toàn diện tinh thần của Đại hội lần thứ 17 và các phiên họp toàn thể lần thứ 3, thứ 4, thứ 5, thứ 6 của Đảng, lấy lý luận và tư tưởng quan trọng “ba đại diện” của Đặng Tiểu Bình làm chỉ đạo, đi sâu quán triệt thực hiện quan điểm phát triển khoa học, đoàn kết dẫn dắt toàn đảng toàn quân và nhân dân các dân tộc trong cả nước kiên trì lấy phát triển khoa học làm chủ đề, lấy đẩy nhanh chuyển biến phương thức phát triển kinh tế làm chủ đạo…, tạo điều kiện tốt cho việc triệu tập Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc lần thứ 18 của Đảng”.

Bản thông báo này cũng giống như tin đưa từ mấy tờ báo chính thống mới đây, đã một lần nữa không nhắc đến chủ nghĩa Mac-Le và tư tưởng Mao Trạch Đông vốn để trước lý luận Đặng Tiểu Bình theo như thông lệ trong các văn kiện tương tự, nhưng vẫn bảo lưu và làm nổi bật địa vị lý luận tư tưởng đề cao cải cách của Đặng Tiểu Bình cùng các nhà lãnh đạo Đảng cộng sản Trung Quốc sau này. Cách nhập đề chưa từng thấy trong văn kiện chính thức này của Đảng cộng sản Trung Quốc dường như muốn làm rõ hơn rằng, Đảng cộng sản Trung Quốc có ý quẳng bài vị tổ tông được cho là không còn hợp thời luôn được cung phụng suốt bấy lâu nay.

Bước ngoặt chuyển đổi hình thái ý thức?

Vị sĩ quan nghỉ hưu Giải phóng quân nhân dân Trung Quốc, nguyên giám đốc Nhà xuất bản Học viện quân sự Tân Tử Lăng nói với VOA, chủ nghĩa Mac-Le và tư tưởng Mao Trạch Đông không xuất hiện trong bản Thông cáo phiên họp toàn thể lần thứ 7 là một sự biến đổi quan trọng.

Ông nói:  Bởi Trung Quốc chỉ thay đổi kinh tế, không thay đổi kiến trúc thượng tầng, hình thái ý thức này không được cải cách, cứ đi tới đi lui cải cách kinh tế mãi mà đi không nổi. Đây là một bước ngoặt muốn cải cách hình thái ý thức”.

Tân Tử Lăng là người theo dõi nghiên cứu lịch sử Đảng cộng sản Trung Quốc suốt một thời gian dài nói, từ rất lâu trong nội bộ Đảng cộng sản Trung Quốc đã từng bắt đầu nung nấu việc bỏ Mac-Le và Mao trong cải cách hình thái ý thức, bởi phát hiện thấy hình thái ý thức đã gây trở ngại nặng đến sự thúc đẩy và phát triển các chính sách kinh tế.

Ông nói:  “Cải cách mở cửa của Trung Quốc, nói trắng ra, chính là sự phát triển sản xuất, kinh doanh sản xuất và làm kinh tế, dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Trung Quốc, dựa theo phương thức kinh doanh của chủ nghĩa tư bản. Nhưng điều này lại không ăn nhập với Mac-Le và Mao. Cho nên, cần gọi chính sách vừa qua là “bật đèn trái rẽ sang phải”.

Tân Tử Lăng nêu rõ, ở thập kỷ 50, Mao Trạch Đông đã lãnh đạo Trung Quốc tiêu diệt chủ nghĩa tư bản, nhưng cuộc cải cách mở cửa bắt đầu từ hơn 30 năm trước lại thực hành phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa, rất nhiều chính sách đã không còn ăn nhập với tư tưởng Mao Trạch Đông nữa, khiến cho sự phát triển của Trung Quốc với cái gọi là chủ nghĩa xã hội mang màu sắc Trung Quốc (thực ra là chủ nghĩa tư bản) bị rơi vào tình cảnh vô cùng mắc mớ. Ông cho rằng, phải bỏ đi những thứ giáo điều chủ nghĩa Marx-Lenin và tư tưởng Mao Trạch Đông này, nếu như không cải cách hình thái ý thức, thì không chỉ cải cách kinh tế làm không nổi, mà cả cải cách chính trị cũng lại càng không có cách gì làm nên.

Tân Tử Lăng nói, cả Bạc Hy Lai làm “xướng hồng đả hắc” ở Trùng Khánh lẫn những nhân vật phản đối cải cách mở cửa đều giương cao ngọn cờ Mao Trạch Đông để ám chỉ công kích chủ nghĩa xét lại trong ban lãnh đạo Trung ương đương nhiệm. Ông còn nói, Trung Quốc muốn cải cách tiến tới thì phải triệt để thoát khỏi cái bóng của Mao Trạch Đông, thoát khỏi sự ngộ nhận về chủ nghĩa cộng sản.

Nhà sử học xuất thân từ quân nhân này cho rằng, Đảng cộng sản Trung Quốc phải cân nhắc thời thế để thoát khỏi sự trói buộc của của nghĩa giáo điều vẫn được tôn thờ trước đây, để thuận ứng được với trào lưu của lịch sử, từng bước thực hiện nền chính trị lập hiến dân chủ, nếu không thì sẽ bị người dân phỉ nhổ, sẽ bị lịch sử đào thải.

Bào Đồng:   Thoát khỏi sự trói buộc tư tưởng không nên chỉ thay đổi câu chữ

Nguyên Ủy viên trung ương Đảng cộng sản Trung Quốc Bào Đồng từng là thư ký chính trị của Triệu Tử Dương, nhà lãnh đạo được cho là nghiêm túc đã quá cố. Ông nói với VOA, nếu như Đảng cộng sản Trung Quốc bỏ chủ nghĩa Mac-Le và tư tưởng Mao Trạch Đông hoặc bất cứ một thứ nào trong các tư tưởng chỉ đạo như lý luận, 3 đại diện và quan điểm phát triển khoa học của Đặng Tiểu Bình trong Điều lệ Đảng của mình, thì đều có thể được coi là bước tiến bộ thoát khỏi sự trói buộc của những tư tưởng cứng nhắc trước đây.

Ông nói:  “Từ có đến không có, từ vốn là một, hai, ba, bốn, năm, nói cả 5, đến bây giờ một không nói nữa, hai cũng không nói nữa, chỉ còn nói có ba, bốn, năm, đó đương nhiên là một sự thay đổi. Thay đổi có nghĩa là gì, tôi thấy còn phải theo dõi xem. Chắc hẳn sẽ  không chỉ vẻn vẹn là một sự thay đổi về câu chữ. Ý nghĩa của nó không chỉ vẻn vẹn nằm trên câu chữ, mà theo tôi, nó hẳn phải có ý nghĩa về thực chất ở một chừng mực nào đó”.

Bào Đồng nói một cách dè dặt, trong lý luận Đặng Tiểu Bình cũng bao hàm cả nội dung giương cao ngọn cờ vĩ đại của Mao Trạch Đông, vì thế, thế hệ lãnh đạo Đảng cộng sản Trung Quốc tiếp theo do Tập Cận Bình đứng đầu liệu có thực sự bắt đầu bỏ Mao trong quá trình cầm quyền của mình hay không, điều này vẫn còn khó đoán định nếu chỉ dựa đơn thuần vào câu chữ của văn kiện chính thức, cần phải xem xem ảnh Mao Trạch Đông trên Thiên An Môn và Kỉ niệm đường Mao Trạch Đông trên Quảng trường Thiên An Môn ở Bắc Kinh liệu có thay đổi gì không thì mới có thể xác định được.

Sau khi các sự kiện Vương Lập Quân và Bạc Hy Lai lần lượt nổ ra vào tháng 2, tháng 3 năm nay, chính quyền Trung Quốc bắt đầu phong tỏa hoặc đóng các trang diễn đàn rất có ảnh hưởng đến những người ủng hộ phái bảo thủ trong Đảng cộng sản Trung Quốc như Ô hữu chi hương, Ngọn cờ Mao Trạch Đông…

Theo chương trình nghị sự đã được công bố chính thức, Đại hội 18 Đảng cộng sản Trung Quốc được bắt đầu vào tuần tới sẽ sửa đổi Điều lệ Đảng hiện hành. Nhìn chung người ta cho rằng, việc Điều lệ mới của Đảng cộng sản Trung Quốc sẽ xử lý những lý luận tư tưởng quyền uy luôn được hưởng địa vị chí tôn trong Đảng là chủ nghĩa Mac-Le và tư tưởng Mao Trạch Đông này ra sao sẽ là một trọng điểm để theo dõi.

XYZ