Thomas Jefferson (1743-1826)

Jefferson (1743-1826) là một con người tài năng. Ông là tác giả của bản Tuyên ngôn độc lập Hoa Kỳ, một trong những “người cha lập quốc” của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ và là vị tổng thống thứ ba của đất nước này.
Thomas Jefferson sinh ngày 13 tháng 4 năm 1743 tại Shadwell, Virginia trong một gia đình chủ đồn điền giàu có. Ông học luật và hành nghề cho đến đầu thập niên 1770. Ông là một quan tòa và là thành viên của Nghị viện (House of Burgesses) tiểu bang Virginia từ 1769 đến 1775.

Cho đến năm 1774, ông tích cực tham gia chống đối sự cai trị của người Anh. Trong cuốn sách “Một cái nhìn khái quát về quyền của người Hoa Kỳ gốc Anh” của mình, Jefferson đã thể hiện rõ ràng quan điểm của thuộc địa về độc lập. Với tư cách là một thành viên trong Hội nghị thuộc địa lần hai, ông là tác giả chính của Bản Tuyên ngôn độc lập. Từ năm 1779 đến 1781, ông quay lại Virginia và làm thống đốc tiểu bang này.

Năm 1784, Jefferson tới Pháp với cương vị đại diện thương vụ đầu tiên của Hoa Kỳ, và sau đó là đại sứ Hoa Kỳ. Ông ở đây bốn năm và chứng kiến thời kỳ đầu của Cách mạng Pháp.

Năm 1790, ông trở thành ngoại trưởng đầu tiên, và tới năm 1793 ông từ chức sau những bất đồng với bộ trưởng tài chính Alexander Hamilton. Hai người có những ý kiến trái chiều và đã lập nên hai đảng chính trị đối lập: đảng Dân chủ-Cộng hòa và đảng Liên bang.

Năm 1796, Jefferson miễn cưỡng đại diện cho đảng Cộng hòa tranh cử tổng thống và để thua ba phiếu trước ứng viên của đảng Liên bang John Adams. Ông giữ chức phó tổng thống trong chính quyền Adams từ năm 1797 đến 1801. Năm 1801, sau một cuộc bầu cử quyết liệt, Jefferson trở thành tổng thống thứ ba của Hoa Kỳ trong hai nhiệm kỳ.

Năm 1803, Jefferson mua lại lãnh thổ tiểu bang Louisiana từ Napoleon với giá 15 triệu đô-la, mở rộng diện tích nước Hoa Kỳ gần gấp đôi. Ông cũng chỉ định Lewis và Clark tiến hành thám hiểm phía tây và tây bắc Hoa Kỳ (1804-1806)[1]

Trong nhiệm kỳ thứ hai của mình, Jefferson nỗ lực duy trì thái độ trung lập của Hoa Kỳ trong các cuộc chiến của Napoleon, cho dù cả Anh và Pháp đều can thiệp vào việc vận chuyển hàng hải của Hoa Kỳ. Jefferson đáp trả bằng cách cấm tàu thuyền của Hoa Kỳ cập bến bất cứ cảng Châu Âu nào (Đạo luật “Cấm vận” – ND). Điều này đã gây nên thiệt hại khủng khiếp cho nền kinh tế Hoa Kỳ và đạo luật này bị bãi bỏ không lâu trước khi Jefferson rời Nhà Trắng vào năm 1809.

Jefferson nghỉ hưu tại Monticello, căn nhà ông đã xây dựng tại Virginia. Trong những năm cuối đời, thành tựu lớn nhất của ông là việc thành lập Đại học Virginia. Năm 1815, ông bán lại thư viện của mình cho chính phủ liên bang Hoa Kỳ ở Washington DC, và đó là nền tảng cho Thư viện Quốc Hội sau này. Jefferson qua đời vào ngày 4 tháng 7 năm 1826.

Phạm Hồng Anh

———————————————————–

[1] Cuộc thám hiểm của Lewis và Clark (1804-1806), do Meriwether Lewis và William Clark dẫn đầu, là cuộc thám hiểm trên bộ đầu tiên của người Hoa Kỳ đến duyên hải Thái Bình Dương. – ND