Như chúng ta đã biết một chiếc máy bay không người lái MQ-9 Reaper của Hoa Kỳ bị máy bay chiến đấu Su-27 của Nga lượn quanh làm cho bị đâm chìm xuống biển Biển Đen vào ngày 14/03/2023. Đó là mặt trái của vấn đề chúng ta thấy.

Sự thật thì 2 chiến đấu cơ của Su-27 của Nga thấy MQ-9 Reaper bay trinh sát gần đảo Crimea nên cho 2 chiến đấu cơ Su-27 lên phun dầu mục đích tấn công cánh quạt làm cho MQ-9 bị nạn rớt xuống biển. Một video của Bộ Quốc Phòng Mỹ đã đưa ra rất rõ ràng không cần tranh cãi nữa. Mọi sự việc đều có nguyên do của nó, dĩ nhiên là liên quan đến cuộc chiến Ukraine. Chúng ta tìm hiểu sự việc trầm trọng ra sao? (kèm dưới đây là video bộ quốc phòng Mỹ đưa ra thấy Su-27 Nga phun dầu dày đặc đón đường bay của Reaper)

Chuyện MQ-9 Reaper của Mỹ bị SU-27 của Nga hạ

MQ-9 Reaper do công ty General Atomics Aeronautical Systems Inc. (GA-ASI) chế tạo theo đơn đặt hàng của Không Quân Hoa Kỳ với giá căn bản 28 triệu USD/một chiếc, có thể lên đến 56.6 triệu USD/ một chiếc nếu được trang bị đầy đủ. Đây là máy bay điều khiển từ xa (RPV/RPA) để dò tìm những hoạt động trên mặt đất, nếu cần thì tác chiến. Hiện Không Quân Mỹ có một số MQ-9 Reaper được biến cải thành sát thủ trang bị radar tổng hợp, có thể bắn 8 hỏa tiễn dẫn đường bằng hướng dẫn tia laser, hỏa tiễn không đối đất -114 Hellfire với độ chính xác cao, khả năng chống chiến xa và chống biển người rất hữu hiệu. Tất cả khả năng đó nó hoạt động như chiến đấu cơ không người lái (UCAV) có thể thay thế những đội chiến đấu cơ hiện đại. Theo Bộ Quốc Phòng Hoa Kỳ thì chiếc MQ-9 Reaper vừa rồi bị chiến đấu cơ SU-27 của Nga gây tai nạn rơi xuống biển đen là phi cơ trinh thám, không mang theo vũ khí.

Khi tai nạn MQ-9 xảy ra cả Nga và Mỹ lời qua tiếng lại đổ lỗi cho nhau

Phía Mỹ, Tướng chỉ huy Không Quân Hoa Kỳ James Hecker cho rằng: “Máy bay MQ-9 của chúng tôi đang thực hiện các hoạt động thường lệ trong không phận quốc tế thì bị máy bay Nga chặn và đâm trúng, dẫn đến vụ tai nạn và chiếc MQ-9 mất tích hoàn toàn” – Phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc Gia, ông John Kirby nói với các phóng viên rằng “vụ va chạm xảy ra trong không phận quốc tế và Hoa Kỳ đã liên tục bay qua Biển Đen trước khi có chiến tranh Nga-Ukraine không bắt buộc phải ‘báo’ cho Nga biết”

Phía Bộ Quốc Phòng Nga có lời tuyên bố đăng trên Telegram chính thức: Hai máy bay chiến đấu Su-27 của họ không tiếp xúc với MQ-9 Reaper của Mỹ. Chiếc máy bay không người lái MQ-9 Reaper đang bay gần Bán Đảo Crimea khi nó đang thực hiện nhiệm vụ rồi mất phương hướng và đâm xuống biển.

Trước biến cố này, Washington triệu hồi Đại Sứ Nga Anatoly Antonov đến đề gửi những lời than phiền của Mỹ đến Putin. Bộ Trưởng Quốc Phòng Mỹ Lloyd Austin nói chuyện với Bộ Trưởng Quốc Phòng Nga Sergey Shoigu về về hành vi thiếu chuyên nghiệp, nguy hiểm và liều lĩnh gần đây của Không Quân Nga trong không phận quốc tế ở Biển Đen. Tham Mưu Trưởng Liên Quân Mỹ Đại Tướng Mark A. Milley cũng nói chuyện với người đồng cấp tướng Valery Gerasimov của Nga về vấn đề “phi công Nga thiếu chuyên nghiệp” gây tai nạn cho MQ-9 Reaper không có vũ khí của Mỹ. Đồng thời cũng cho công chúng biết rằng nếu Nga vớt những mảnh rơi của MQ-9 cũng chẳng tìm ra được gì, vì những điều quan trọng trong đó, khi bị rơi nó đã vô hiệu hóa. Chuẩn tướng Mỹ John Kirby phát ngôn viên An Ninh Quốc Gia Hoa Kỳ cho biết không có tàu Mỹ nào vớt những vật thể dưới độ sâu 1200 mét ở Biển Đen nên có thể không có kế hoạch trục vớt những mảnh vỡ của MQ-9 Reaper.

Đó là về phía Nga và Mỹ đổ lỗi cho nhau cho tiện việc mà không dám nói thẳng!

Nhưng thế giới này đâu phải bị mù hết, các quan sát viên quốc tế nhìn sự việc như thế nào? Báo Asia Times cho biết “Máy bay không người lái Reaper bị hạ là điềm báo xấu cho cuộc tấn công Crimea”. Việc Nga bắn hạ máy bay không người lái của Mỹ có thể là đòn tấn công đầu tiên của trận chiến Crimea sắp tới, điều này có kéo Hoa Kỳ lún sâu hơn vào cuộc chiến một cách nguy hiểm hay không còn phải chờ đợi.

Ngũ Giác Đài nói rằng việc các phi công Su-27 của Nga hạ gục máy bay không người lái Reaper là “không an toàn và không chuyên nghiệp”. Nhưng Ngũ Giác Đài không giải thích những gì máy bay không người lái đang làm khi bay gần bán đảo Crimea, cũng như không nói gì về khả năng độc đáo của chiếc MQ-9 Reaper.

Theo chính phủ Nga nói rằng máy bay không người lái ở trong khu vực bị cấm và Nga đã thông báo cho thế giới kể cả Hoa Kỳ, rằng khu vực này nằm ngoài giới hạn. Vị trí của máy bay không người lái cách hải cảng Sevastopol của Crimea khoảng 60 km về phía Tây Nam. Trên máy bay không người lái có tám vị trí có thể gắn vũ khí thông minh. Nhưng Mỹ cho biết máy bay không người lái MQ-9 Reaper bị hạ không trang bị vũ khí. Nó chỉ mang bị một bộ cảm biến phức tạp.

Crimea hiện là địa chiến lược quan trọng đối với Nga, nhất là hải cảng Sevastopol. Nga biết rằng Ukraine đang lên kế hoạch cho một cuộc tấn công mùa xuân. Ukraine sẽ điều động khoảng 40,000 quân mà mục tiêu gần như chắc chắn là Crimea. Và bộ ngoại giao Hoa Kỳ đã bắn tiếng ủng hộ Ukraine tấn công vào Crimea. Sự ủng hộ này được báo chí Ukraine ca ngợi hết mình.

Mỹ có thể đứng đằng sau việc lập kế hoạch và tổ chức cuộc tấn công đã được dự đoán trước của Ukraine. Chiến lược là nhanh chóng chiếm Crimea và tháo gỡ áp lực đè nặng lên quân đội Ukraine ở vùng Donbass, hiện đang mất dần vào tay quân đội Nga và có nơi lâm vào tình trạng nguy hiểm.

Giao tranh ở chiến trường Bakhmut đang trong tình trạng nguy ngập. Nếu Ukraine thua trận Bakhmut là một thất bại cả về chiến lược và tâm lý rất lớn đối với Tổng thống Zelensky. Còn nếu Ukraine thắng Bakhmut dù có đỡ hơn nhưng áp lực của Nga ở Donbass còn căng thẳng vô thời hạn.

Washington nhận thấy rõ về tình hình khó khăn ở Ukraine cùng mối đe dọa đối với Tổng Thống Zelensky và các tướng lĩnh của ông ta phải đối diện. Trong khi Hoa Kỳ liên tục nói với thế giới và các đồng minh NATO rằng Ukraine đang chiến thắng.

Quả thật, quân đội Ukraine đã chịu thương vong nặng nề. Tuần trước, Dmytro Kotsiubailo, một “Anh hùng Ukraine” được biết đến nhiều hơn với biệt hiệu Da Vinci, đã được chôn cất tại nghĩa trang Askold’s Grave, một công viên lịch sử ở thủ đô Kiev của Ukraine. Da Vinci an nghỉ cùng với hai người lính là hai cha con đã hy sinh ở Bakhmut. Đây là những chiến binh dũng cảm và kinh nghiệm lần lượt ra đi sau những đợt tấn công liều lĩnh của lính đánh thuê Wagner, bộ binh Nga và những đợt pháo kích dữ dội như sấm rền. Zelensky đã tham dự lễ tang cùng với Thủ tướng Phần Lan Sanna Marin, nước mà ngày đêm vận động được gia nhập NATO để bảo vệ an ninh cho đất nước mình khỏi nanh vuốt của Nga.

Tờ Washington Post, từ lâu ủng hộ cuộc chiến ở Ukraine và đả kích người Nga xâm lăng Ukraine, tuần này trích lời một vị chỉ huy tiểu đoàn nói rằng hầu hết nếu không muốn nói là tất cả những người Ukraine được đào tạo tốt nhất và kinh nghiệm chiến trường đã hy sinh. Ukraine hiện đang điều động tân binh quân dịch cố gắng lấp đầy hàng ngũ của mình.

Nếu báo cáo của Washington Post nói đúng – nó phản ánh tin tức do Ngũ Giác Đài cung cấp – thì lực lượng mà Ukraine đang tập hợp cho cuộc tấn công vào Crimea là những tân binh quân dịch thiếu kinh nghiệm.

Báo cáo tương tự của Washington Post tuyên bố rằng “đối với Nga cũng khá tồi tệ”, đưa ra bằng chứng nhưng ít thuyết phục hơn: “Trong cuộc họp của NATO vào tháng trước, Bộ trưởng Quốc phòng Anh Ben Wallace nói rằng 97% quân đội Nga đã được điều động vào Ukraine và rằng Moscow đang phải gánh chịu “mức độ tiêu hao trong Thế Chiến Thứ Nhất”.

Zelensky cũng than phiền rằng quân Ukraine thiếu đạn dược và các nguồn cung cấp quân sự quan trọng khác. Trong khi đó, người Nga dường như đã vượt qua vấn về thiếu đạn dược và tiếp tục dùng đạn nã vào các chiến trường xung quanh các thành phố và thị trấn quan trọng của Ukraine ở trong vùng Donbass. Trong khi người Nga vẫn chưa đánh bại quân Ukraine, chiến thuật chính của họ là gài bẫy các máy bay chiến đấu Ukraine trong các khu vực đô thị hóa, sau đó tiêu diệt họ bằng pháo binh và các cuộc không kích.

Phát động một cuộc tấn công của Ukraine ở Crimea, buộc Nga phải điều động một số lực lượng của mình để bảo vệ. Nga có một lực lượng sẵn khá lớn khoảng 200,000 đến 300,000 quân. Hiện phần lớn được bố trí ở biên giới Nga-Ukraine nằm sườn phía Đông nước Ukraine, với một số lượng khác ở Belarus. Tất cả là những người lính này của Nga đều đã ra thực địa chiến trường khoảng năm tháng. Nếu Nga di chuyển những binh sĩ đó một cách kịp thời đến các khu vực dàn quân ở gần Crimea, họ có thể thực hiện theo chiến thuật tương tự mà Nga hiện đang sử dụng ở Donbass – nhưng với một lực lượng lớn hơn rất nhiều.

Các chiến lược gia Hoa Kỳ đang nghĩ rằng có thể Ukraine thất bại. Cho nên một trong những lý do có thể khiến MQ-9 Reaper hoạt động ngoài khơi bờ biển do thám chính xác các mục tiêu quân sự quan trọng của Nga phòng thủ ở Crimea, đặc biệt là hệ thống pháo binh và phòng không, những trung tâm chỉ huy và hệ thống thông tin liên lạc.

MQ-9 Reaper là một UAV lý tưởng mà Hoa Kỳ đã điều động số lượng khá nhiều đến Ba Lan và Romania cùng nhiều nơi khác ở châu Âu. Nó có thể mang bom thông minh hạng nặng JDAM, nhiều hỏa tiễn dẫn đường… và các bộ cảm biến (sensor) tối tân MTS-B EO-IR do Raytheon chế tạo để chống gây nhiễu loạn radar của đối phương.

Hạ MQ-9 Reaper vào ngày 14/03, Nga đang gửi cho Mỹ một thông điệp những tài sản tấn công loại này của Mỹ sẽ bị Không Quân Nga phá hủy dễ dàng.

Liệu Ukraine có mạo hiểm mở cuộc tấn công vào Crimea hay không vẫn chưa chắc chắn, mặc dù Washington đang chuẩn bị. Liệu Hoa Kỳ có can thiệp để giúp Ukraine bằng không quân hoặc lực lượng đổ bộ đường không nếu cuộc tấn công bắt đầu thất bại?

Tổng Thống Biden và các cố vấn của ông hiểu được hậu quả chính trị tác hại đến đảng Dân Chủ nếu hàng chục tỷ đô la cam kết với Ukraine không đạt được chiến thắng như đã hứa.

Ở một bình diện khác, tiếng nói của Đảng Cộng Hòa đã bắn tiếng phản đối chiến tranh Ukraine. Cựu tổng thống Donald Trump và là ứng cử viên tổng thống 2024 của Mỹ nói rằng chiến tranh lẽ ra có thể tránh được, và thống đốc tiểu bang Florida Ron DeSantis cũng có thể là một ứng viên tổng thống nặng ký khác của Đảng Cộng Hòa nói rằng Ukraine không phải là lợi ích chiến lược của Hoa Kỳ. Còn Chủ Tịch Hạ Viện Kevin McCarthy, cũng thuộc đảng Cộng Hòa đã từ chối lời mời của TT Zelensky đến thăm Ukraine… Điều này cho thấy sự đồng thuận ủng hộ chiến tranh của Washington hiện đang lung lay có sự chia rẽ trong hàng ngũ chính khách Hoa kỳ.

Do đó, sự làm rơi MQ-9 Reaper không chỉ đơn thuần là tai nạn trên không rồi “ông nói qua, bà nói lại” giữa Nga và Mỹ như chúng ta thấy qua tin tức. Mà đây là một thời điểm rất quan trọng và nguy hiểm cho tất cả các bên, đặc biệt là Mỹ và NATO, và không ai biết Washington có thể tính toán đến mức nào trong tình hình này.

Lê Hoành Sơn biên soạn

---

Tham khảo:

https://asiatimes.com/2023/03/reaper-drone-takedown-augurs-ill-for-crimea-offensive/