Tập Cận Bình và Putin đồng hành

Vài thập niên trước đây, các nhà lãnh đạo Tây Phương cho rằng Trung Cộng là đối tác tốt. Nhưng theo các tổ chức nghiên cứu nổi tiếng cho rằng điều này không còn đúng nữa.
Ba Viện Nghiên cứu về Trung Cộng: Mercator (MERICS) [1], Gatham House [2] và GMF [3] đã cho các nhà lãnh đạo Châu Âu biết rằng Trung Cộng không còn là đối tác hợp tác tốt mà còn gây ra mối đe dọa an ninh nguy hiểm cho các quốc gia tự do dân chủ Tây Phương.
Theo bài báo cáo về việc “Liên kết Trung-Nga: mối đe dọa đối với an ninh châu Âu” [4] của MERICS, Gatham House và GMF cho biết rằng cuộc chiến ở Ukraine đã đưa Nga và Trung Cộng sát lại gần nhau, và hợp tác chặt chẽ hơn đã trở thành mối đe dọa an ninh trực tiếp đối với châu Âu, Hoa Kỳ và các đồng minh Tây Phương nói chung.
Trong khi Nga muốn tiêu diệt Ukraine, thì Trung Cộng là một quốc gia có vai trò lớn trong nền kinh tế toàn cầu lại hỗ trợ Nga về kinh tế đủ sức kéo dài chiến tranh.

Trung Cộng cùng với Nga xem Hoa Kỳ và EU là đối thủ cho sự phát triển của hai quốc gia này. Vì vậy cả hai hăng say thành lập các liên minh BIRCS và Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) để đối đầu với Châu Âu và Hoa Kỳ về mặt kinh tế trước mắt, và có thể là đồng minh quân sự sau này.
Cuộc chiến của Nga gây ra ở Ukraine là cuộc chiến chống lại NATO và chống lại các giá trị của Tây Phương. Trong khi các nước Tây Phương đang tập trung vào các vấn đề ở Châu Âu thì không chú ý đến Trung Cộng đang đẩy cuộc chiến tằm ăn dâu ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.

Trung Cộng viện trợ kinh tế và quân sự cho Nga

Ba viện nghiên cứu trên cho rằng sự giúp đỡ của Trung Cộng làm giảm thiểu các biện pháp trừng phạt của Tây Phương đối với Nga, ngược lại còn giúp Nga cả về mặt quân sự và kinh tế. Business Insider [5] cho biết rằng: vừa qua nền kinh tế thời chiến của Nga đang diễn ra như một viên đạn cứ lao tới, phần lớn nhờ sự hỗ trợ của Trung Cộng về mặt kinh tế.
Trung Cộng và Nga đều muốn làm suy yếu nền dân chủ của Tây Phương, tạo ra sự bất hòa và bất ổn hơn trong các nền dân chủ và từ đó gia tăng ảnh hưởng độc tài toàn trị của hai nước này ra khắp thế giới.
Từ năm 2022 đến năm 2023, thương mại giữa Trung Cộng và Nga tăng 26.3% lên 240 tỷ USD. Dầu khí là mặt hàng quan trọng và lớn nhất của Nga bán qua Trung Cộng và hàng hóa của Trung Cộng đã thay thế hàng hóa Tây Phương bị cấm vận vào Nga sau cuộc chiến Ukraine bắt đầu từ tháng 2/2022.
Moscow đẩy mạnh và nâng cấp các nhà máy sản xuất vũ khí một cách ồ ạt phần lớn nhờ có máy móc nhập khẩu từ Trung Cộng.
Tất cả kỹ thuật công nghệ cao của Tây Phương để sản xuất vũ khí mà Nga đang cần đều âm thầm đi chuyển đến từ Trung Quốc.
Ba viện nghiên cứu trên còn cho biết rằng 1/3 hàng xuất khẩu của Trung Cộng sang Nga là hàng hóa nằm trong danh sách các sản phẩm bị EU và Hoa Kỳ cấm xuất khẩu đến nước Nga. Phần lớn trong số này là hàng hóa kỹ thuật công nghệ cao được dùng sản xuất vũ khí. Mặt khác, Trung Cộng lượng xuất khẩu tăng nhanh sang các nước Belarus, Armenia, Thổ Nhĩ Kỳ và các quốc gia Trung Á khác. Những quốc gia này đang có quan hệ thương mại rộng rãi với Nga nên xem như Trung Cộng đã gián tiếp chuyển dụng cụ để Nga sản xuất vũ khí chiến tranh.

Sau tháng 2 năm 2022, Trung Cộng đã tăng mạnh nhập khẩu hàng hóa sản xuất vũ khí từ các nước Tây Phương. Trung Cộng nhập khẩu những sản phẩm như vậy với giá trị hơn 300 triệu USD mỗi tháng từ EU, Mỹ, Anh và Nhật Bản. Cao nhất là vào tháng 12 năm 2023, số hàng nhập khẩu loại này lên tới 600 triệu USD.
Trong khi Trung Cộng là nước sản xuất và bán cho Nga một số mặt hàng lớn nhất để Nga xử dụng trong việc sản xuất vũ khí xâm lược Ukraine, thì Trung Cộng cố tình tránh né để khỏi bị trừng phạt từ Hoa Kỳ và các nước châu Âu.

Trung Cộng thúc đẩy chiến tranh

Kể từ khi cuộc chiến Ukraine bắt đầu vào tháng 2/2022, EU và Hoa Kỳ đã nhận thức rõ ràng về vai trò quan trọng của Trung Quốc.
Chủ Tịch Liên Hiệp Châu Âu (EU), bà Ursula von der Leyen, cho biết vào tháng 3 năm 2023 rằng Trung Cộng đóng vai trò quan trọng nhất của Nga có thể đưa đến chấm dứt sự xâm lược của Nga (xem bài dưới đây) [6]. Kể từ đó, EU đưa các biện pháp trừng phạt để giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc, nhưng tất cả điều đó không có kết quả làm thối lui đối với sự tiếp tục hỗ trợ chiến tranh của Trung Cộng dành cho Nga.

Trung Cộng muốn Nga giành chiến thắng trong cuộc chiến ở Ukraine, để chế độ Nga hiện tại tiếp tục tồn tại nhằm chống lại sự ảnh hưởng của Tây Phương. MERICS cho rằng đó là lý do quan trọng nhất mà Trung Cộng hỗ trợ cho Nga. Và ngược lại nếu Nga thất bại thì có thể làm Trung Cộng bị suy yếu và lép vế.
Cả Nga và Trung Cộng đều muốn cuộc chiến Ukraine sẽ kéo dài, đồng thời tin rằng cả Hoa Kỳ và Châu Âu không còn đủ kiên nhẫn để hỗ trợ Ukraine nếu cuộc chiến lâu dài.

Kết luận

Do đó, ba viện nghiên cứu MERICS, Gatham House và GMF kết luận rằng Trung Cộng không quan tâm đến việc kết thúc sớm chiến tranh Ukraine như Châu Âu và Hoa Kỳ mong muốn.

Ba viện nghiên cứu đưa ra ba lời khuyên cho các quốc gia Châu Âu:
1. Xác định lại quan điểm của các quốc gia Châu Âu về Trung Cộng và nhìn ra mối đe dọa an ninh như Trung Cộng đang thể hiện.
2. Khẳng định vai trò của Trung Cộng phải chấm dứt chiến tranh ở Ukraine, không được làm suy yếu an ninh Châu Âu.
3. Đặt ra các ranh giới đỏ rõ ràng và đưa ra những biện pháp hậu quả cho Trung Cộng nếu Trung Cộng tiếp tục hỗ trợ xâm lược của Nga.
 
Ngày 19 tháng 7 năm 2024

Lưu Hoài Việt