Theo nguồn tin trên, khi đến tận nơi xem xét tình trạng hai chiếc tàu QNg 96787 và QNg 90153 bị nạn vừa cặp bến Lý Sơn vào hôm nay, 09/07/2013, lực lượng biên phòng địa phương mới chỉ xác định được rằng việc « đập phá và tịch thu toàn bộ tài sản trên 2 tàu cá này là thật ».

Ngư dân trên một chiếc tàu bị nạn cho biết : Trong lúc đang đánh bắt cá tại ngư trường Hoàng Sa, họ đã bị « một tàu lạ sơn màu trắng số hiệu 306 » truy đuổi, chặn lại, rồi để cho những người súng ông đầy đủ leo lên đánh phá và tịch thu toàn bộ tài sản. Thuyền trưởng chiếc tàu bị cướp thứ hai cũng nói đến thủ phạm đi trên một chiếc tàu sơn trắng.

Theo lời chứng của những ngư dân Việt Nam trên tàu bị cướp, thì ngoài việc tàu cướp phá, các thuyền viên trên tàu còn bị quân cướp dùng dùi cui liên tiếp đánh đập.

Trả lời đài BBC vào hôm nay, thuyền trưởng một trong hai chiếc tàu bị cướp phá cho biết thêm một số chi tiết là những kẻ tấn công « nói tiếng Trung Quốc », người thì mặc « đồ sĩ quan hải quân », người thì có « đồ lính rằn ri ».

Các chi tiết từ những lời chứng kể trên đã phần nào xác định rằng thủ phạm cướp phá tàu đánh cá Việt Nam là lực lượng tuần tra Trung Quốc, với những chiếc tàu hải giám sơn màu trắng được tăng cường xuống vùng Biển Đông để áp đặt lệnh cấm đánh cá đơn phương của Trung Quốc.

Riêng hành động cướp biển của chiếc Hải giám 306 của Trung Quốc từng bị ngư dân Việt Nam tố cáo hồi tháng Ba vừa qua, với một kịch bản tương tự. Trang mạng Biendong.net ngày 26/03/2013 đã ghi nhận :

« Ngày 16/3 tại khu vực đảo Xà Cừ, tàu QNG 50949 TS của ông Bùi Văn Lâm cùng 8 thuyền viên của xã Bình Châu, Bình Sơn (Quảng Ngãi) đã bị tàu tuần tra sơn trắng (Hải giám) mã hiệu 306 đe dọa. Thấy tàu cá Việt Nam, tàu Hải giám Trung Quốc huy động ca nô truy đuổi. Khi bắt kịp, các quan chức Trung Quốc nhảy lên tàu, đập phá ngư cụ, cướp hải sản, thiệt hại ước tính hàng trăm triệu đồng. »

Trả lời phỏng vấn của RFI gần đây, giáo sư Carlyle Thayer – chuyên gia Biển Đông thuộc Học viện Quốc phòng Úc (Đại học New South Wales) từng cho rằng từ nay đến tháng 8, trong thời gian Trung Quốc đơn phương áp đặt lệnh cấm đánh bắt cá trên Biển Đông, các lực lượng Hải quân, Hải giám và Ngư chính của họ sẽ tăng cường hoạt động để áp đặt các yêu sách chủ quyền của Bắc Kinh.

Hành vi cướp phá của chiếc Hải giám 306 chỉ là một ví dụ.