Vị trí chiến lược của Úc khiến việc làm chủ các tàu ngầm chạy năng lượng nguyên tử ở nước này trở thành có lợi cho Mỹ và phương Tây hơn nhiều so với các nước đồng minh khác của Washington.

Thông báo hôm 15/9 về việc Mỹ và Anh sẽ hỗ trợ Úc có được đội tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng nguyên tử được nhận định là một trong những diễn biến quan trọng nhất đối với an ninh Đông Á trong năm 2021.

Úc sẽ trở thành quốc gia thứ 7 sử dụng tàu ngầm chạy bằng năng lượng nguyên tử và là quốc gia phi nguyên tử đầu tiên làm điều đó. Các lò phản ứng sử dụng uranium cấp độ vũ khí của Mỹ dự kiến sẽ cung cấp năng lượng cho các tàu ngầm mới của Úc.

Thỏa thuận chưa từng có này đã làm lo ngại về nguy cơ phổ biến vũ khí nguyên tử khi Úc sẽ mua vũ khí nguyên tử hoặc tự chế vũ khí nguyên tử thông qua một thỏa thuận chia sẻ tương tự như những gì Mỹ đang làm với một số đồng minh châu Âu.

Thứ 2, vũ khí nguyên tử Mỹ – trong trường hợp này là hỏa tiễn hành trình, sẽ được chuyển giao cho Úc trong trường hợp xảy ra chiến tranh lớn và Hải quân Úc (RAN) sẽ được huấn luyện để sử dụng các loại vũ khí này, tương tự như như các quốc gia châu Âu được huấn luyện sử dụng bom nguyên tử của Mỹ hiện nay.
Tuy nhiên, tất cả những điều này vẫn chỉ là suy đoán. Có thể hiện tại Úc chỉ có ý định sử dụng các các tàu ngầm nguyên tử hoàn toàn như những vũ khí thông thường nhằm phô trương sức mạnh ở khu vực “xa nhà”.

Các tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng nguyên tử có lợi thế hơn so với các tàu ngầm diesel-điện. Do nó có thể di chuyển được khoảng cách xa hơn với tốc độ cao hơn và có độ bền tốt hơn, cho phép tàu ngầm ở trên biển dài ngày mà không cần tiếp nhiên liệu. Theo một số ước tính, các tàu ngầm chạy bằng năng lượng nguyên tử có thể cho phép Hải quân Úc duy trì các đợt hành quân ở Biển Đông với thời gian dài gấp 7 lần so với dùng tàu ngầm chạy bằng diesel-điện, tới 77 ngày liên tục thay vì 11 ngày.

Tại sao là Úc mà không phải Nhật hay Nam Hàn?

Việc cung cấp các tàu ngầm chạy bằng năng lượng nguyên tử cho Úc đã đặt ra câu hỏi liệu các đồng minh khác của Mỹ có thể là nước tiếp theo Úc có loại vũ khí này.

Nhật và Nam Hàn, những quốc gia có ngân sách quốc phòng lớn hơn nhiều so với Úc, có khả năng tài chánh trang trải tốt hơn nhiều đối với các thương vụ tàu ngầm chạy bằng năng lượng nguyên tử. Tuy nhiên, vì một số lý do, Nhật và Nam Hàn có thể ​​sẽ không được Mỹ cung cấp các kỹ thuật công nghệ nguyên tử như đối với Úc.

Cả hai quốc gia Đông Á này đều kỹ thuật công nghiệp hóa hơn nhiều so với Úc, và từ lâu họ đã có ngành công nghiệp tàu ngầm quy mô lớn, có thể tự sản xuất được các tàu chạy bằng diesel-điện khá tối tân.

Các tàu ngầm của Nhật lớp Taigei mới, được cho là có khả năng tàng hình hơn nhiều so với bất cứ tàu ngầm tương tự nào của phương Tây.

Ngoài sự khác biệt đáng kể trong các ngành kỹ thuật công nghiệp quân sự, vị trí của Nhật và Nam Hàn không phù hợp việc sử dụng tàu ngầm chạy bằng năng lượng nguyên tử, nhất là khi nhìn đến những thách thức an ninh mà Mỹ đang tìm cách giải quyết bằng khai loại vũ khí này.

Cả Nam Hàn và Nhật đều nằm gần các đối thủ đang thách thức việc duy trì trật tự do phương Tây dẫn đầu trong khu vực, như Trung Cộng, Nga và Bắc Hàn. Với Mỹ, chỉ cần tàu ngầm diesel-điện là đủ, các tàu ngầm chạy bằng năng lượng nguyên tử lại không cần thiết đối với các hoạt động tầm ngắn trong khu vực. Tàu ngầm chạy diesel-điện được đánh giá là hiệu quả hơn khi không cần độ bền cao, và  chúng cũng tiết kiệm chi phí hơn nhiều trong việc đóng cũng như vận hành, mà còn chạy êm hơn và khó bị phát hiện hơn.

Điều này có thể thay đổi trong tương lai, đặc biệt đối với Nam Hàn nói riêng, khi các nước này tiến tới xây dựng các đội tàu hoạt động với Hàng Không Mẫu Hạm thì tàu ngầm nguyên tử có khả năng nâng cao sức mạnh ngoài khu vực Đông Bắc Á, những nơi các tàu ngầm có độ bền cao có thể đem lại một đội hộ tống đáng kể cho Hàng Không Mẫu Hạm như của Mỹ hiện nay.

Nam Hàn cũng đã tiến tới phát triển khả năng răn đe chiến lược giai đoạn hai, khi trở thành quốc gia phi nguyên tử duy nhất sử dụng hỏa tiễn đạn đạo phóng từ tàu ngầm (SLBM). Nước này có thể hướng tới các tàu chạy bằng năng lượng nguyên tử để đáp ứng các SLBM trong tương lai xa hơn.

Vị trí của Úc đủ gần… nhưng cũng đủ xa

Trên thực tế, vị trí chiến lược của Úc khiến việc sử dụng những tàu ngầm nguyên tử trở thành tài sản có lợi cho Mỹ và phương Tây hơn nhiều so với việc khai triển tàu ngầm nguyên tử các nước đồng minh khác của Washington.

Việc mua tàu ngầm chạy bằng năng lượng nguyên tử của Úc cũng không trái với xu hướng an ninh của Canberra. Nhiều báo cáo trong năm 2018-2019 cho thấy nước này cân nhắc mua vũ khí nguyên tử, cũng như máy bay ném bom B-21.

Là một máy bay ném bom tầm xa liên lục địa, B-21 – giống như các tàu ngầm chạy bằng năng lượng nguyên tử, là loại tài sản mà chỉ các quốc gia có vũ khí nguyên tử từng khai triển với ý định nhằm vào các mục tiêu ở cách xa một đại dương.

Dù kế hoạch mua B-21 của Úc vẫn chưa chắc chắn, nhưng một thương vụ như vậy cũng cho thấy Canberra có xu hướng tìm mua các tài sản có khả năng thể hiện sức mạnh nhằm vào Đông Bắc Á, thậm chí khiến các thành phố và căn cứ Trung Cộng nằm trong phạm vi bị đe dọa.

Điều này lại rất có lợi cho Washington khi nó góp phần duy trì trật tự do phương Tây dẫn đầu trong khu vực. Cho dù Úc có mua B-21 hay không, cũng không thể phủ nhận loại máy bay này sẽ hỗ trợ cho các tàu ngầm chạy bằng năng lượng nguyên tử và dự kiến được Không quân Mỹ hoạt động trên đất Úc trong các nhiệm vụ ở Đông Á.

Do các căn cứ của Mỹ trên đảo Guam và đảo Wake, chưa kể đến Nam Hàn và Nhật, ngày càng dễ bị tấn công trước thế hệ vũ khí mới của Trung Cộng và Bắc Hàn, tầm quan trọng của Úc lại càng gia tăng. Khoảng cách của Úc mang lại sự an toàn tương đối giống như đảo Guam trong những năm Chiến Tranh Lạnh, nhưng vẫn đủ gần để trở thành một căn cứ quan trọng cho các chiến dịch tấn công.

Tin tổng hợp