SEOUL — Quốc hội Nam Hàn đã bỏ phiếu vào thứ Bảy (14/12) để luận tội Tổng thống Yoon Suk Yeol lần thứ hai, buộc ông phải ngay lập tức chuyển giao quyền lực cho thủ tướng Han Duck-soon sau khi áp đặt thiết quân luật trong thời gian ngắn trước đây.

Hàng trăm nghìn người Nam Hàn đang chờ đợi bên ngoài Quốc Hội, nhiều người hát theo các bài hát sửa đổi theo phong cách K-pop với lời kêu gọi Yoon từ chức, đã reo hò và khóc lóc khi phán quyết của Quốc Hội Nam Hàn được công bố.

Nam Hàn có thể đang bước vào giai đoạn khủng hoảng chính trị kéo dài: Tòa Án Hiến Pháp (Toà án cao nhất gồm 9 người đóng vai như Thượng Viện Hoa Kỳ) phải quyết định có duy trì các cáo buộc luận tội của Quốc Hội hay không, một quá trình có thể mất tới sáu tháng. Nếu Tòa Án Hiến Pháp đã quyết định thì việc luận tội tổng thống của Quốc Hội Nam Hàn sẽ là hợp hiến, ông Yoon sẽ bị cách chức và một cuộc bầu cử tổng thống mới sẽ được tổ chức trong vòng 60 ngày.

Cuộc bỏ phiếu vào thứ Bảy là lần thứ hai của Quốc Hội Nam Hàn nhằm lật đổ ông Yoon. Chức Tổng Thống của ông còn tồn tại sau luận tội lần đầu của Quốc Hội vào ngày 7/12 do các thành viên Quốc Hội của Đảng Quyền Lực Nhân Dân (PPP) của TT Yoon tẩy chay cho nên chỉ được 195 phiếu không đủ túc số 2/3 để truất phế TT Yoon.
Nhưng ông Yoon từ chối từ chức Tổng Thống, ông tin của ông rằng đã đúng khi tuyên bố thiết quân luật, dường như đã thuyết phục một số nhà lập pháp trong đảng của ông.

Chủ tịch quốc hội Nam Hàn Woo Won-shik tuyên bố tổng số 204 trong số 300 thành viên quốc hội Nam Hàn đã bỏ phiếu thuận luận tội TT Yoon trong cuộc bỏ phiếu lần thứ 2. Trong số đó có 12 người từ đảng PPP của tổng thống Yoon, giúp phe đối lập vượt qua chỉ số 2/3 (204/300) cần thiết để luận tội tổng thống.
Trong khi chờ đợi Toà Án Hiến Pháp cân nhắc các cáo buộc luận tội, Thủ tướng Han Duck-soo, một công chức lâu năm, giữ vị trí số 2 trong chính phủ Nam Hàn sẽ đảm nhiệm vai trò tổng thống lâm thời để Nam Hàn khỏi đi vào khoảng trống tê liệt 

Phía Hoa Kỳ, Bộ trưởng Ngoại giao Antony Blinken cho biết Nam Hàn đã “thể hiện khả năng phục hồi dân chủ của mình”. “Chúng tôi đã thấy họ tuân theo một cách hòa bình một tiến trình được nêu trong hiến pháp của mình và Hoa Kỳ sẵn sàng làm việc với Tổng thống Han Duck-soo”, Blinken nói với các phóng viên tại Aqaba, Jordan, nơi ông gặp các bộ trưởng ngoại giao Ả Rập vào thứ Bảy để thảo luận về các diễn biến ở Syria. “Quan trọng nhất, chúng tôi ủng hộ mạnh mẽ người dân Nam Hàn”.
Ông Han Duck-soo cho biết sau cuộc bỏ phiếu hôm thứ Bảy rằng ông sẽ tìm cách khôi phục sự ổn định quốc gia. Tuy nhiên, ông sẽ là người lãnh đạo tạm thời để khỏa lấp vào khoảng trống quyền lực này, khoảng thời gian này gần bằng với thời gian chuyển giao quyền lực ở Toà Bạch Ốc của TT Donald Trump.
Các nhà phân tích cho biết khoảng trống quyền lực này ở vị trí lãnh đạo của một trong những đồng minh quan trọng của Hoa Kỳ tại Châu Á có thể khiến Nam Hàn yếu thế trước Washington và làm tổn hại đến khả năng phản ứng nhanh chóng của Nam Hàn đối với các điều chỉnh trong chính sách đối ngoại hoặc thương mại. Ông Trump đã đe dọa sẽ tìm cách tăng thuế quan và nhiều lần đề xuất rằng chính phủ Nam Hàn nên trả số tiền lớn cho khoảng 30.000 quân nhân Hoa Kỳ đồn trú ở Nam Hàn.

Không rõ liệu Tòa Án Hiến Pháp sẽ quyết định như thế nào trong quá trình luận tội tổng thống Nam Hàn?

Ít nhất sáu thành viên trong Tòa Án Hiến Pháp gồm chín thẩm phán (2/3) phải bỏ phiếu để bãi nhiệm tổng thống Nam Hàn, nhưng tòa án này hãy còn ba ghế trống mà 4 trong số 6 thẩm phán phục vụ tại Tòa Án Hiến Pháp được Tổng Thống Yoon bổ nhiệm. Vì vậy cho nên Chủ Tịch Quốc Hội Nam Hàn cho biết vào tối thứ Bảy sau cuộc bỏ phiếu rằng các ghế trống trong Toà Án Hiến Pháp sẽ được lấp đầy một cách nhanh chóng.
Khi tuyên bố được đưa ra sau cuộc bỏ phiếu luận tội, Yoon đã thề sẽ tự bảo vệ mình cho đến cùng. Ông nói: “Mặc dù tôi đang dừng lại ở đây, nhưng hành trình mà tôi đã cùng người dân bước đi trong hai năm rưỡi qua hướng tới tương lai sẽ không bao giờ dừng lại” và “Tôi sẽ không bao giờ bỏ cuộc”.

Khủng hoảng chính trị bắt đầu từ tuyên bố thiết quân luật

Cuộc khủng hoảng chính trị tồi tệ nhất kể từ khi Nam Hàn trở thành nền dân chủ vào năm 1987 đã nổ ra khi Yoon tuyên bố thiết quân luật vào đêm 3/12/2024,  để ngăn chặn các hoạt động “chống nhà nước” của phe đối lập, tức là phe kiểm soát Quốc Hội.
Ông Yoon đã điều quân đội đến Quốc Hội nhằm ngăn các nhà lập pháp vào phòng bỏ phiếu và lật ngược sắc lệnh của ông nhưng bất thành. Một chỉ huy quân đội đã làm chứng trong phiên điều trần của quốc hội vào thứ Ba rằng Yoon đã ra lệnh “lôi” các thành viên quốc hội ra ngoài.
Việc các nhà lập pháp bỏ phiếu, kết hợp với đám đông tụ tập bên ngoài Quốc Hội để kêu gọi khôi phục nền dân chủ, đã khiến Yoon phải hủy bỏ sắc lệnh thiết quân luật sáu giờ sau đó.
Hiện tại, ông đang bị nhiều cuộc điều tra về hành động của mình vào ngày 3/12. Cuộc điều tra gồm cảnh sát, cơ quan giám sát chống tham nhũng và Quốc Hội đều vào cuộc. Người đứng đầu Văn phòng điều tra tham nhũng đối với giới chức cao cấp ở Nam Hàn cho biết trong tuần này rằng ông sẽ không ngần ngại bắt giữ TT Yoon nếu các công tố viên tìm thấy đủ bằng chứng để buộc tội ông về tội nổi loạn.

Tổng thống Yoon đã bị cấm rời khỏi đất nước trong khi các cuộc điều tra vẫn đang tiếp tục. Một số cố vấn thân cận nhất của ông, bao gồm cả cựu bộ trưởng quốc phòng đã thúc đẩy Tổng Thống Yoon ban bố thiết quân luật, đã bị bắt.
Nhưng bất chấp áp lực ngày càng tăng ngay cả từ bên trong đảng của mình, Chủ Tịch đảng PPP (People Power Party), Han Dong-hoon, đảng của ông Yoon, đã kêu gọi thu hồi quyền lực của tổng thống càng sớm càng tốt khi TT  Yoon đã không chịu từ chức.
“Tôi sẽ chiến đấu đến cùng”, Yoon cho biết trong một bài phát biểu được ghi âm trước vào thứ Năm, đồng thời nói thêm rằng ông vẫn kiên định với hành động của mình và sẵn sàng bảo vệ chúng. Đây chỉ là lần thứ hai ông xuất hiện kể từ nỗ lực áp đặt thiết quân luật bất thành của ông.

Sáng sớm thứ Năm, Han Dong-hoon đã đưa ra hành động rõ ràng nhất cho việc luận tội tổng thống, nói rằng đó là cách hiệu quả duy nhất để loại bỏ Yoon khỏi quyền lực.
Giữa cuộc bỏ phiếu luận tội đầu tiên và thứ hai, các quan chức cao cấp đã làm chứng tại Quốc Hội và chia sẻ những chi tiết gây sốc về nỗ lực giành quyền lực của Yoon, tạo động lực cho sự cố gắng luận tội ông.

Yoon hiện là tổng thống thứ ba kể từ khi Nam Hàn trở thành nền dân chủ vào năm 1987 phải đối diện với thủ tục luận tội. Park đã bị luận tội và cách chức vào năm 2017 sau một vụ bê bối tham nhũng. Năm 2004, Roh Moo-hyun đã bị luận tội sau các cáo buộc vận động tranh cử bất hợp pháp nhưng đã được phục chức sau khi Tòa Án Hiến Pháp bác bỏ các cáo buộc.

Một quá trình tư pháp dài đang chờ

Hannah June Kim, một nhà khoa học chính trị tại Đại học Sogang ở Seoul, cho biết việc luận tội Yoon có thể sẽ dẫn đến những cuộc đấu chính trị kéo dài trong đảng của ông, vì các nhà lập pháp của Đảng Quyền Lực Nhân Dân (PPP) ủng hộ Yoon sẽ cố gắng ngăn chặn tòa án duy trì cáo buộc luận tội.

Bà Kim nói rằng việc luận tội sẽ cho cả nước thấy rằng “nền dân chủ vẫn tiếp tục được bảo vệ và bảo vệ bởi sự kiên cường và hành động quyết đoán của người dân Nam Hàn”.

Bên ngoài hội đồng, các bậc phụ huynh có con nhỏ, các nhóm cư dân lớn tuổi và những người ở mọi lứa tuổi đã hát và vung gậy phát sáng, khiến cuộc biểu tình có cảm giác giống một buổi hòa nhạc K-pop hơn là một cuộc biểu tình chính trị. Các nhà hoạt động và người tổ chức đã có những bài phát biểu đầy nhiệt huyết kêu gọi luận tội.

Khi người đứng đầu hội đồng đối lập chính đọc văn bản lệnh thiết quân luật của Yoon, đám đông im lặng.

Khi kết quả bỏ phiếu được công bố, nhiều người bắt đầu khóc và ôm nhau.

“Tôi tin rằng đó là điều không bao giờ nên xảy ra và khiến tôi rất buồn”, Lee Hee-soo, 60 tuổi, đến từ tỉnh Gyeonggi cho biết. “Bây giờ, tôi rất vui mừng”.

Son Hye-min cô đã tham dự cuộc biểu tình cùng chồng và hai con, một đứa trẻ mới biết đi 2 tuổi và một đứa trẻ sơ sinh 8 tháng tuổi. Họ đã tự chụp ảnh bên ngoài Quốc Hội sau khi luận tội có kết quả thành công. Son, 38 tuổi, người cũng đến từ tỉnh Gyeonggi, bao quanh Seoul, cho biết:  “Đó là thế giới mà các con tôi sẽ lớn lên, và nó đã trở thành một thế giới thậm chí còn tốt đẹp hơn kể từ khi ông ấy bị luận tội”, .

Đám đông tại các cuộc biểu tình luận tội có xu hướng trẻ hơn so với các cuộc biểu tình chính trị thông thường trong những năm gần đây. Những người Nam Hàn trẻ tuổi ở độ tuổi 20 và trẻ hơn đã mang theo gậy phát sáng từ các buổi hòa nhạc K-pop và cùng những người Nam Hàn lớn tuổi đứng lên vì nền dân chủ của quốc gia họ.

Joan Cho, giáo sư nghiên cứu Đông Á tại Đại học Wesleyan ở Connecticut cho biết: “Xu hướng này “đáng chú ý” và đáng khích lệ, trái ngược với quan điểm cho rằng thế hệ trẻ ở Nam Hàn thờ ơ và không tham gia\ chính trị!”

Cho nói tiếp: “Mức độ tham gia và cam kết với nền dân chủ này trong thế hệ trẻ là một dấu hiệu đầy hứa hẹn cho tương lai của nền dân chủ ở Nam Hàn”.

 Yoon đã phải vật lộn ngay từ đầu

Yoon được bầu vào năm 2022 với tỷ lệ sít sao nhất trong lịch sử dân chủ Nam Hàn và đã đi được nửa chặng đường trong nhiệm kỳ năm năm của mình.
Kể từ khi nhậm chức, Yoon đã phải vật lộn với tỷ lệ ủng hộ thấp và một số nhà phân tích cho rằng không muốn – mở rộng sự ủng hộ cho nhiệm kỳ tổng thống của mình ở đất nước bị phân cực sâu sắc của ông.
Yoon đã phải đối diện với nhiều chỉ trích liên tục vì những quyết định không được lòng dân của ông Yoon với tư cách là tổng thống. Nhưng nhiệm kỳ tổng thống của ông đã sa lầy trong các vụ bê bối liên quan đến vợ ông, Kim Keon Hee, bao gồm cả một cuộc tranh cãi về việc nhận một chiếc túi xách Dior từ một mục sư người Mỹ gốc Hàn, được cho là để đổi lấy sự ưu ái về mặt chính trị. Các công tố viên đã điều tra nhưng từ chối buộc tội bà về vấn đề này vào tháng 10/2024.
Trong những tuần gần đây, Kim đã bị giám sát chặt chẽ hơn về các tin nhắn bị lộ ra đối với với một công ty thăm dò ý kiến ​​cho rằng bà đã gây ảnh hưởng không đúng mực trong các cuộc bầu cử quốc gia gần đây. Điều này đã làm gia tăng các cuộc tấn công của phe đối lập vào Yoon và chính phủ của ông, dẫn đến sự bế tắc giữa các nhà lập pháp tiến bộ và nhánh hành pháp bảo thủ của Yoon về ngân sách lập pháp.

Yoon cho biết ông đã tuyên bố thiết quân luật vì sự thất vọng ngày càng tăng của ông đối với sự bế tắc chính trị tại Quốc Hội về các vấn đề bao gồm các mối đe dọa an ninh từ Bắc Hàn và việc cắt giảm ngân sách ảnh hưởng đến việc thực thi tội phạm ma túy.
Ông cho biết hôm thứ Năm rằng ông ngày càng kinh hoàng trước sự phản đối của các nhà lập pháp đối với việc điều tra các máy bầu cử, gọi các hệ thống máy tính là “cẩu thả”. Yoon đã lặp lại các tuyên bố về gian lận bầu cử đã trở nên phổ biến ở trên các YouTube cực hữu.

Source: https://www.washingtonpost.com/world/2024/12/14/south-korea-yoon-impeachment-vote/
Phiên dịch: Hoàng Long