Chuyện trùm lính đánh thuê Wagner nổi loạn đánh chiếm vài thành phố ở Nga tiến về thủ đô Moscow với những lời lẽ của một trùm lính đánh thuê… Chỉ vài ngày sau thì Putin đã “mặc cả” để đến sống ở Belarus với Lukashenko. Tất cả bình luận gia người Nga cho rằng trùm lính đánh thuê Wagner-Yevgeny Prigozhin và Lukashenko không bao giờ là bạn, chỉ cần một ngày là trở mặt với nhau từ bạn thành thù.
Sự việc xảy ra ngày 23 tháng 6, 2023

Vladimir Putin đối diện với một cuộc khủng hoảng quân sự lớn sau khi trùm lính đánh thuê Nga Yevgeny Prigozhin tuyên chiến với Bộ Quốc Phòng Moscow, cho rằng các giới chức Điện Kremlin đã giết hàng nghìn lính đánh thuê của ông ta. Trong một tuyên bố đưa ra vào tối thứ Sáu ngày 23/06, cơ quan an ninh FSB cho biết họ đã “bắt đầu tố tụng hình sự một cách hợp pháp và hợp lý” chống lại trùm Wagner “vì tội tổ chức nổi dậy có vũ trang”.

Trong khi đó, Prigozhin tuyên bố ông đã rút quân khỏi Ukraine và tiến vào thành phố Rostov-on-Don, miền nam nước Nga, đồng thời thề rằng: “Nếu bất kỳ ai cản đường chúng tôi, chúng tôi sẽ phá hủy mọi thứ!”

POLITICO không thể xác minh tuyên bố rằng lính Wagner đã tiến vào Rostov và Prigozhin không đưa ra bằng chứng về các cuộc chuyển quân lớn mà ông ta tuyên bố đang được tiến hành. Nhưng vào đầu giờ sáng thứ Bảy ngày 24/06, các video bắt đầu lan truyền trên mạng xã hội cho thấy những người lính có vũ trang không rõ danh tính tiến vào Rostov-on-Don, trung tâm hành chính của vùng Rostov và chiếm giữ các tòa nhà chính phủ.

Mối thù giữa Prigozhin và Bộ Quốc Phòng Nga đã rục rịch trong nhiều tháng đã nổi lên sôi sục:

Những gì chúng ta biết cho đến nay

– Cơ quan an ninh tình báo FSB của Nga cho biết họ đã mở một vụ án hình sự chống lại Prigozhin “tổ chức nổi dậy vũ trang”.
– Prigozhin tuyên bố quân của ông ta đã tiến vào Rostov của Nga, và thề: “Nếu ai cản đường chúng tôi, chúng tôi sẽ phá hủy tất cả!”
– Các video lan truyền trên mạng xã hội được cho thấy lính có vũ trang không rõ danh tính tiến vào Rostov-on-Don, trung tâm hành chính của vùng Rostov và chiếm giữ các tòa nhà chính phủ.
– Tỉnh trưởng Rostov khuyến cáo người dân ở trong nhà.
– Bộ Quốc Phòng Nga cho biết lực lượng Ukraine đang “lợi dụng sự khiêu khích của Prigozhin” trên tiền tuyến xung quanh Bakhmut.
– Prigozhin tuyên bố khoảng 100,000 binh sĩ Nga đã thiệt mạng trong cuộc chiến ở Ukraine.
– Theo truyền thông nhà nước Nga, Putin đã được thông báo về tình hình, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết.
– Hành động của Prigozhin được đưa ra sau khi ông tuyên bố 2,000 lính Wagner đã thiệt mạng do các cuộc đình công do Bộ Quốc Phòng Nga ra lệnh.

“Những tuyên bố và hành động của Prigozhin thực sự là lời kêu gọi bắt đầu một cuộc xung đột trên lãnh thổ Nga và đây là đòn “đâm sau lưng” Putin. Hành động này diễn ra sau khi Prigozhin cáo buộc Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu đã che giấu những thất bại “lớn lao kinh khủng” trên chiến trường với Putin, đặc biệt cho rằng 2,000 quân Wagner đã thiệt mạng do các cuộc tấn công do Bộ Trưởng Quốc Phòng Nga Shoigu ra lệnh.

Trong một tuyên bố sau đó trên tài khoản Telegram, Prigozhin đã gọi Bộ Trưởng Quốc Phòng Nga Shoigu và Tổng Tham Mưu Trưởng Quân Đội Nga Valery Gerasimov là “những tên tội phạm” đã “tiêu diệt khoảng 100,000 lính Nga”.

Trong một đoạn ghi âm được đăng ngay sau 5 giờ sáng theo giờ Rostov, Prigozhin lặp lại lời đe dọa rằng quân lính đánh thuê Wagner sẽ phá hủy bất cứ thứ gì cản đường họ. “Một lần nữa tôi cảnh báo mọi người: chúng ta sẽ… phá hủy mọi thứ xung quanh chúng ta. Bạn không thể tiêu diệt chúng tôi. Chúng tôi có mục tiêu. Tất cả chúng ta đều sẵn sàng chết. Tất cả 25,000 người chúng tôi”.

Đáp lại những cáo buộc của Prigozhin, Moscow đã đưa ra lời phủ nhận mạnh mẽ và một đoàn các tướng lĩnh đã xếp hàng để thúc giục những người đối đầu với Wagner từ chức. Ví như trong một lời kêu gọi qua video, Trung tướng Vladimir Alekseev, phó tổng tham mưu trưởng thứ nhất của lực lượng vũ trang, cho biết Prigozhin không có thẩm quyền ra lệnh. “Đây là một cuộc đảo chính nhà nước”, ông ấy nhấn mạnh, “hãy tỉnh táo lại!”

Trong khi đó, Phó Tư lệnh các lực lượng Nga tại Ukraine Sergei Surovikin – được biết đến với biệt danh “Tướng quân Armageddon” – thúc giục Wagner giữ vững lập trường [đánh Ukraine] của mình và không quay lưng lại với các chiến hữu [Nga].

Bộ Quốc Phòng Nga đã đưa ra một tuyên bố vào đầu giờ sáng thứ Bảy (24/06), cảnh báo rằng các lực lượng Ukraine đang “lợi dụng sự khiêu khích của Prigozhin” trên tiền tuyến xung quanh chiến trường quan trọng Bakhmut, nơi quân đội Wagner đã chiếm giữ trước đây. Giới chức hàng đầu của Moscow cũng cho biết các lữ đoàn 35 và 36 của Thủy Quân Lục Chiến Ukraine “đang ở vạch xuất phát cho các chiến dịch tấn công”. Trong một tweet vào đầu giờ thứ Bảy, Bộ Quốc phòng Ukraine cho biết: “Chúng tôi đang theo dõi”.

Prigozhin thẩy con xúc xắc nhất-lục

Ngày thứ Sáu 23 tháng 6, trùm lính đánh thuê Wagner đã đặt câu hỏi về lý do Moscow tiến hành cuộc xâm lược Ukraine, nói rằng “Lực lượng Ukraine sẽ không cùng NATO để tấn công Nga” – cớ gì mà có chiến tranh. Vậy, “chiến tranh là thứ cần thiết để một lũ đê tiện chiến thắng và cho thấy họ là một đội quân hùng mạnh như thế nào”.

Trong một video tuyên bố khoa trương, ông gọi giới lãnh đạo quân đội Nga là “ác quỷ” và thề sẽ hành quân vì “công lý”, đe dọa bất kỳ ai cản đường ông.

Trong một tin nhắn thứ hai được phát hành trên tài khoản Telegram của mình vào đầu giờ sáng thứ Bảy ngày 24 tháng 6, Prigozhin nói rằng “tại thời điểm hiện tại, chúng tôi đang tiến vào thị trấn Rostov”, ở Nga, đồng thời theo Nga cho biết thêm rằng những người lính Nga đã được gửi đến để đánh lui lính Wagner. Tuy nhiên, Prigozhin tuyên bố, những người lính Nga bảo vệ biên giới đã mở rộng vòng tay chào đón đội quân Wagner. Trùm lính đánh thuê thề: “Nếu bất cứ ai cản đường chúng tôi, chúng tôi sẽ phá hủy mọi thứ!”

Trong một bài đăng trên tài khoản Telegram của mình, Vasily Golubev, thống đốc vùng Rostov, cho biết: “Tình hình hiện tại đòi hỏi sự tập trung tối đa của mọi lực lượng để duy trì trật tự. Các cơ quan thực thi pháp luật đang làm mọi thứ cần thiết để bảo đảm an toàn cho người dân trong khu vực. Tôi yêu cầu mọi người giữ bình tĩnh và không rời khỏi nhà khi không có nhu cầu”.

Truyền thông nhà nước Nga cho biết các trạm kiểm soát đã được dựng lên ở Rostov, gần biên giới phía nam giáp với Ukraine. Đồng thời, các giới chức giấu tên nói với hãng tin TASS rằng an ninh đã được thắt chặt ở Moscow với các đơn chính quy được điều động để giữ hòa bình tại đó. Các video cho thấy nhiều chiến xa bọc thép đậu trên đường phố thủ đô.

Truyền thông nhà nước Nga cũng cho biết Quảng Trường Đỏ của Moscow sẽ đóng cửa cho công chúng vào thứ Bảy (24/06), cho rằng lý do đóng cửa là vì một sự kiện sẽ được tổ chức ở đó.

Phát biểu với POLITICO, Đại tá Philip Ingram, cựu sĩ quan tình báo quân đội Anh và từng là người lập kế hoạch cho NATO, nói rằng “còn quá sớm để nói” liệu một cuộc đảo chính có đang diễn ra hay không. “Rõ ràng Moscow đang lo lắng và đã có kế hoạch phòng thủ – Prigozhin đang cố gắng thúc đẩy một điều gì đó tập trung vào Shoigu, nhưng có thể là nhiều thứ”.

Theo Ian Garner, một chuyên gia về Nga và là tác giả của một cuốn sách mới về hậu quả của cuộc chiến ở Ukraine, trùm Wagner đã làm quá tay “Prigozhin đã tung viên xúc xắc, và bây giờ nhà nước Nga sẽ loại bỏ anh ta mãi mãi”.

“Tôi nghi ngờ cơ hội thực hiện một cuộc đảo chính thành công của Prigozhin là rất mong manh. Nhà nước có thể cung cấp mọi thứ anh ta làm – tiền bạc, tự do, uy tín – mà không cần anh ta. Tại sao các lính đánh thuê Wagner lại đứng về phía Prigozhin trong trận chiến sinh tử?” Garner nói.

Hồi chuông báo tử cho Wagner

Theo một nhà phân tích, sự hỗn loạn này là hồi chuông báo tử của Wagner, một đội lính đánh thuê khét tiếng không chỉ ở Ukraine mà còn ở Châu Phi.

Tatiana Stanovaya, một nhà phân tích chính trị và là người sáng lập công ty tham vấn R-Politik, cho biết trên Telegram của mình: “Đây là dấu chấm hết cho Prigozhin và dấu chấm hết cho Wagner. Một thời điểm quan trọng: nhiều người trong giới thượng lưu sẽ chống lại Putin rằng mọi việc đã đi quá xa và tổng thống đã không phản ứng sớm hơn. Đó là lý do tại sao toàn bộ câu chuyện này cũng là một đòn giáng mạnh vào Putin”.

Trong bản ghi nhớ giọng nói ngày càng khó hiểu của mình trên Telegram, Prigozhin cũng tuyên bố một máy bay trực thăng quân sự của Nga đã nổ súng vào một đoàn xe chở quân của anh ta – và Wagner đã bắn hạ nó. Người phát ngôn của Hội đồng An ninh Quốc gia Hoa Kỳ về Nga Adam Hodge cho biết: “Chúng tôi đang theo dõi tình hình và sẽ tham vấn với các đồng minh và đối tác về những diễn biến này”.

Prigozhin được đến ở Belarus!

Chính tổng thống Belaruys Alexander Lukashenko xác nhận là đã thuyết phục Putin không nên giết trùm Wagner. Và Lukashenko đã thành công trong việc làm trung gian đã nâng vai trò của tổng thống Lukashenko. Đón nhận Prigozhin như là “ôm bom nổ chậm” hay “bảo hiểm nhân thọ” thì chưa biết. Nhưng Tổng thống Belarus Lukashenko đã giữ được tính mạng cho Prigozhin lần này.