Phát biểu trước các lãnh đạo có mặt tại APEC, nơi có cả Chủ tịch Trung Cộng Tập Cận Bình, Phó Tổng Thống Mỹ Mike Pence mỉa mai mô hình cho vay “thiếu lành mạnh” của Trung Cộng.

Công kích Vành đai, Con đường

Phát biểu trước các lãnh đạo tham dự hội nghị ở Papua New Guinea, ông Pence khẳng định nước Mỹ có “cách tiếp cận đúng nguyên tắc” trong việc hỗ trợ tài chính cho các dự án cơ sở hạ tầng ở Ấn Độ-Thái Bình Dương, theo Straits Times.

Dù bài diễn văn kéo dài 25 phút của Phó Tổng Thống Mỹ không một lần đề cập đến sáng kiến Vành Đai, Con Đường của Trung Cộng, nhưng nó đủ để người nghe nhận thấy ông đang muốn ám chỉ mô hình cho vay của Trung Cộng, theo tờ South China Morning Post.

“Có nước đang chào mời các nước Ấn Độ-Thái Bình Dương và khắp nơi trên thế giới vay tiền phát triển cơ sở hạ tầng, thế nhưng những điều khoản vay lại vô cùng mờ ám”, ông nói.

“Những dự án mà nước này hỗ trợ thường thiếu tính bền vững và có chất lượng kém. Tuy nhiên, các khoản vay thường đi kèm nhiều ràng buộc và dẫn đến nợ nần chồng chất”,  Phó Tổng Thống Mỹ ám chỉ tình trạng nhiều nước trong khu vực, như Sri Lanka, Malaysia hay Maldives không đủ khả năng thanh toán các khoản vay từ Trung Cộng.

“Với tất cả sự tôn trọng, tôi khuyên các nước trong khu vực và trên thế giới rằng: đừng chấp nhận những khoản nợ nước ngoài có thể khiến các bạn đánh mất chủ quyền”, ông Pence nhấn mạnh trong bài phát biểu ngay sau bài nói chuyện Chủ tịch Trung Cộng Tập Cận Bình.

“Hãy bảo vệ lợi ích của các bạn, sự độc lập của các bạn. Và hãy như Hoa Kỳ, luôn đặt đất nước của các bạn lên hàng đầu”, ông kêu gọi các nước trong khu vực ủng hộ “sự lựa chọn tốt hơn” thay vì để nền kinh tế rơi vào bẫy nợ.

Trong bài phát biểu ngay trước đó, Chủ tịch Trung Cộng Tập Cận Bình kêu gọi thúc đẩy hợp tác tòan cầu và thương mại quốc tế. Ông cho rằng mọi vấn đề đều có thể được giải quyết thông quan tham vấn và đối thoại.

“Lịch sử đã chứng minh rằng khi xảy ra đối đầu, dù thông qua hình thức chiến tranh lạnh hay chiến tranh nóng, không ai là người chiến thắng”, ông cảnh báo.

“Chúng ta cần chấm dứt sự kiêu ngạo và định kiến, tôn trọng và đón chào các nước khác, tự hào về sự đa dạng của thế giới”, Tập Cận Bình nói.

Mỹ sẽ tiếp tục tuần tra ở Biển Đông

Bài phát biểu của Phó Tổng Thống Hoa Kỳ Mike Pence cũng mô tả những nguyên tắc nền tảng trong tầm nhìn của Mỹ về một khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và rộng mở, như: quyền tự do hàng hải và hàng không, sự tôn trọng chủ quyền các nước và các quyền cá nhân.

Ông cũng gửi đi thông điệp cho thấy Mỹ sẽ tiếp tục tham gia các hoạt động tuần tra tự do hàng hải trên Biển Đông. 

“Mỹ sẽ tiếp tục làm đúng theo các quyền tự do trên những vùng biển và vùng trời có ý nghĩa quan trọng đối với thịnh vượng của đất nước. Chúng tôi sẽ tiếp tục cho tàu chiến và máy bay hoạt động ở bất kỳ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép và cần thiết đối với lợi ích quốc gia”, ông cho biết.

“Những hành động quấy phá sẽ chỉ khiến chúng tôi quyết tâm hơn. Chúng tôi sẽ không thay đổi con đường đã chọn”, Phó Tổng Thống Mỹ nhấn mạnh.

Phát biểu trên của PTT Mike Pence có thể nhằm nhắc đến vụ chạm trán mới nhất giữa tàu khu trục USS Decatur với tàu chiến Trung Cộng cuối tháng 9, tại quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Hải quân Mỹ cho biết tàu Trung Cộng đã áp sát nguy hiểm, chặn đầu tàu Decatur dẫn đến nguy cơ xảy ra va chạm.

Trong một hành động tăng cường hiện diện quốc phòng ở khu vực, Phó Tổng Thống Mỹ cũng thông báo nước này sẽ hợp tác cùng Papua New Guinea và Australia nâng cấp căn cứ hải quân Lombrum trên đảo Manus. 

Đối trọng Trung Cộng ở khu vực

Nhiều chuyên gia nhận định nỗ lực đẩy mạnh hỗ trợ tài chính của Mỹ ở Ấn Độ-Thái Bình Dương là nhằm đối trọng chính sách đối ngoại và sức ảnh hưởng của Trung Cộng. Mỹ đã tăng gấp đôi gói hỗ trợ lên 60 tỷ USD thúc đẩy khối tư nhân hợp tác đầu tư với các nước trong khu vực.

Mỹ cũng vừa thông qua Đạo Luật Cải thiện Tận Dụng Đầu Tư Hướng đến Phát Triển (BUILD) nhằm hiện đại hóa hoạt động hỗ trợ tài chính, thiết lập một cơ quan mới với nhiều quyền hạn hơn trong việc thúc đẩy đầu tư tư nhân.

Nhiều nước ASEAN đã bày tỏ lo ngại phải chọn phe giữa Mỹ và Trung Cộng, đồng thời căng thẳng giữa hai cường quốc có thể dẫn đến bất ổn kinh tế hoặc căng thẳng quân sự. 

Phó Tổng Thống Mike Pence trong khi đó khẳng định rằng sẵn sàng hợp tác với mọi quốc gia trong khu vực. Ông nhấn mạnh Washington vẫn tìm kiếm một mối quan hệ tốt hơn với Bắc Kinh, nhưng cần dựa trên nguyên tắc công bằng, có qua có lại và tôn trọng chủ quyền.

“Dù Mỹ vẫn cương quyết giữ lập trường, chúng tôi tin rằng hai nước có thể đạt được các bước tiến. Trung Cộng sẽ có một vị trí quan trọng trong tầm nhìn của chúng tôi về một khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và rộng mở, với điều kiện họ lựa chọn tôn trọng chủ quyền của các nước láng giềng, ủng hộ thương mại tự do, công bằng và có qua có lại”, PTT Pence nhấn mạnh.

Cuối cùng PTT Pence cảnh báo: “Chúng tôi đã hành động quyết liệt để giải quyết sự mất cân bằng thương mại với Trung Cộng. Mỹ đã áp thuế lên 250 tỷ USD hàng hóa Trung Cộng và có thể tăng gấp đôi con số này. Mỹ sẽ không thay đổi con đường đã chọn, trừ khi Trung Cộng thay đổi cách hành xử”.