Vào tháng Mười tới đây, Tổng thống Mỹ Barack Obama sẽ đến Brunei tham gia hai hội nghị thượng đỉnh Đông Á – East Assian Submit (EAS) và Mỹ-ASEAN. Phát biểu vào hôm qua, 12/03/2013 sau cuộc hội đàm song phương với Quốc vương Brunei Hassanal Bolkiah tại Nhà Trắng ở Washington, ông Obama xác nhận rằng ông sẽ đề cập đến các “vấn đề hàng hải” với lãnh đạo các nước sẽ đến Bandar Seri Badawan, thủ đô Brunei, để tham gia hai hội nghị thượng đỉnh thường niên kể trên.

Sau khi cho biết là nhân các hội nghị ở Brunei, các bên sẽ thảo luận về hàng loạt hồ sơ, từ năng lượng, thương mại, cho đến biến đổi khí hậu…Tổng thống Mỹ nhấn mạnh : “Chúng tôi sẽ thảo luận về vấn đề hàng hải. Rõ ràng là đang có rất nhiều căng thẳng trong khu vực liên quan đến các vấn đề trên biển.”

Dù không nêu đích danh nước nào, nhưng hiển nhiên là Tổng thống Mỹ đã hàm ý nói đến tranh chấp chủ quyền biển đảo ngoài Biển Đông giữa Trung Quốc với các láng giềng Đông Nam Á (Việt Nam, Philippines, Malaysia, Brunei), và ngoài Biển Hoa Đông với Nhật Bản.

Mục tiêu mà Hoa Kỳ nhắm tới thông qua các cuộc thảo luận kể trên đã được ông Obama tóm gọn trong lời khen ngợi vị khách mời là Quốc vương Brunei, nước hiện đang giữ chức chủ tịch ASEAN, đồng thời sẽ chủ trì Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á (tập hợp 18 nước châu Á -Thái Bình Dương) và Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ-ASEAN (gồm Hoa Kỳ và 10 quốc gia Đông Nam Á).

Theo Tổng thống Mỹ, người đứng đầu xứ Brunei đã chứng tỏ tài lãnh đạo trong việc ” đoàn kết các nước lại với nhau để đảm bảo sao cho tất cả mọi người đều tuân thủ các quy tắc cơ bản của luật pháp và các chuẩn mực quốc tế.”

Trong thời gian gần đây, và nhất là từ khi chính thức nhậm chức chủ tịch luân phiên khối ASEAN, Brunei luôn khẳng định rằng họ sẽ thúc đẩy trong nhiệm kỳ của mình, việc đúc kết một bộ quy tắc ứng xử tại Biển Đông mang tính chất ràng buộc giữa Trung Quốc và ASEAN.

Từ nhiều năm nay, các cố gắng nhằm tiến tới một bộ quy tắc ứng xử như kể trên đều vấp phải thái độ chống đối của Trung Quốc. Bắc Kinh chủ trương giải quyết tranh chấp một cách song phương với từng quốc gia riêng lẻ, trong lúc ASEAN lại muốn can dự vào vấn đề này trong tư cách là một nhóm.

Từ ngữ “Trung Quốc” duy nhất được Tổng thống Barack Obama thốt lên trong tuyên bố chào mừng Quốc vương Brunei vào hôm qua liên quan đến quyết định của Mỹ là sẽ tham gia một cuộc tập trận hỗn hợp đầu tiên giữa ASEAN, Mỹ và Trung Quốc.

Nội dung diễn tập sẽ là cứu hộ thiên tai và nhân đạo, mục tiêu là để trắc nghiệm phương thức hợp tác giữa các cường quốc quân sự Thái Bình Dương trong việc đối phó với thiên tai.

Trong bài phát, Tổng thống Mỹ không cho biết thời gian cụ thể một cuộc tập trận chung nói trên, nhưng hãng tin Pháp AFP đã cho biết thời điểm là tháng Sáu năm nay.