Trần Đại Quang chết (T) – Trần Đại Quang sống (P)

Ông Trần Đại Quang, chủ tịch nhà nước cộng sản Việt Nam vừa mới qua đời ngày 21 tháng 9, 2018 tại bệnh viện quân đội 108, mà theo thông báo chính thức của  ban bảo vệ sức khỏe yếu nhân, ông Quang chết vì một loại virus (siêu vi khuẩn) hiếm và độc hại. Cũng giống như cái chết của ông Nguyễn Bá Thanh của xứ Đà, rất nhiều ý kiến, những thắc mắc, nghi vấn, giả thuyết về cái chết này của ông Quang.

Nơi đây, tôi chỉ quan tâm đến vấn đề y học và pháp lý (legal medicine) trước một cái chết có nhiều nghi vấn.

Theo thông báo chính thức thì Ông Quang bắt đầu mắc bệnh từ tháng 7 năm 2017, đã nhiều lần đi Nhật trị bệnh, có thuyên giảm nhưng không trị dứt cuối cùng thì ông bị hôn mê và chết tại bệnh viện.

Có điều ngạc nhiên là ông Quang trong những tháng ngày gần đây sức khỏe sút kém rất nhanh, hiện rõ trên nét mặt, hình dáng, đáng lẽ cần được nghỉ ngơi dưỡng bệnh, trái lại ông thường xuyên tiếp khách quốc tế cũng như công tác nước ngoài. Trước khi ông qua đời vài ngày, ông còn đi đánh trống khai mạc năm học cho các học sinh trong niên khóa mới.

Về phương diện Y Khoa Pháp Lý, khi một người chết, các bác sĩ điều trị sẽ xác nhận trong hồ sơ khai tử nguyên nhân gần và nguyên nhân xa của cái chết. Thí dụ: một người mắc bệnh tim huyết áp cao và chết sau một thời gian điều trị không khỏi vì trụy tim và hôn mê. Trong hồ sơ bác sĩ ghi nguyên nhân xa là suy tim, nguyên nhân gần là trụy tim mạch và hôn mê hoặc não bị xuất huyết (thí dụ như vậy).

Trường hợp khi cái chết đáng ngờ, các chuyên viên y khoa cũng như pháp lý đòi hỏi những việc sau đây:

1-    Chết lúc nào, giờ nào?

2-    Nguyên nhân gần (ngay lập tức trước khi tắt thở) gây ra tử vong: vì sao mà chết có nghĩa là nguyên nhân gây ra cái chết tức thời  (hôn mê, trụy tim mạch, không thở được, tim ngưng đập, não bị hủy hoại….)

3-    Nguyên nhân từ xa: bệnh gì đã đưa đến tình trạng hiện nay, nguyên nhân gây ra bệnh (virus, viêm phổi, viêm gan, suy thận…)

4-    Có bị độc chất gây tử vong không, những chất độc nào, từ đâu đến?

Muốn có câu trả lời cho những câu hỏi trên, ta phải khám nghiệm tử thi (do an autopsy). Chuyên gia phụ trách khám nghiệm tử thi còn được gọi là bác sĩ pháp y (forensic pathologist).

Ai có quyền đòi hỏi làm khám nghiệm tử thi nói trên?

Trước hết là gia đình. Gia đình cần biết rõ nguyên nhân vì sao mà người thân của mình chết một cách đáng ngờ? Người nhà có thể đưa ra pháp luật nếu nghi ngờ bị đầu độc và có thể đòi bồi thường nếu là các nước dân chủ.

Kế đến là nhà chức trách, chính quyền cần làm sáng tỏ nguyên nhân đưa đến cái chết. Nếu chết thông thường do bệnh lý thì không có gì đáng nói. Nhưng nếu chết do các nguyên nhân đáng ngờ khác thì phải tìm ra thủ phạm để truy tố trước pháp luật.

Vì thế, nếu là người có trách nhiệm về sức khỏe của ông Quang (đây chỉ giả dụ vậy thôi, dĩ nhiên thực tế không thể có), tôi sẽ yêu cầu cho đi khám nghiệm tử thi (autopsy). Bác sĩ chuyên khoa pháp y sẽ mổ xác bệnh nhận, nghiên cứu tình trạng các cơ quan trong cơ thể, các bộ phận đã bị hư hại ra sao, thời gian đã bao lâu, truy tìm các chất độc trong tóc, móng tay, máu, não, tim, gan, phổi, ruột, thận, da, mắt, mũi v.v…

Kết quả cuộc khám nghiệm này sẽ được lập thành bản báo cáo chi tiết (autopsy report), được ký xác nhận bởi các bác sĩ giảo nghiệm (forensic pathologist) để sử dụng cho pháp lý. Tòa án sẽ căn cứ vào những báo cáo này để kết luận, nếu cần tòa sẽ gọi các nhân chứng hoặc ra lệnh điều tra thêm.

Chỉ có như vậy, chúng ta mới làm tròn trách nhiệm của cơ quan y tế và tư pháp đối với người đã chết với sự nghi ngờ nào đó. Nếu cần, phải bạch hóa nguyên nhân cái chết. Đó là các thủ tục tại các nước văn minh dân chủ.

Gần đây, chúng ta biết vụ hai cha con ông Sergei Skripal ở Salisbury, Anh quốc đã suýt chết vì bị trúng độc, nhà chức trách đã tìm ra nguyên nhân chút nữa đã gây  tử vong cho 2 người này là chất độc thần kinh do quân đội Liên Xô chế tạo trước đây. Sau đó, cũng đã có hai người tử vong khác, nhà chức trách Anh cũng phát hiện nguyên nhân nhiễm độc thần kinh giống như hai cha con kể trên. Anh Quốc đã đổ lỗi cho là Nga có dính vào vụ ám sát này.

Trước cái chết đầy nghi vấn của ông Trần Đại Quang, người có lương tri và lý trí nghề nghiệp y khoa đều phải có trách nhiệm tìm rõ nguyên nhân sâu xa và nguyên nhân gần về cái chết này. Và quan trọng nhất là đối với một nhà nước pháp quyền, bảo vệ tất cả người công dân dù là một người dân bình thường, huống chi là một nguyên thủ quốc gia, cho dù là một quốc gia cộng sản, dù người đó có quá khứ ra sao./

Florida , ngày 26/9/2018

Đỗ Văn Hội, MD.