Danh sách mong muốn của Tổng thống Donald Trump về việc mua lại các vùng đất mới của Hoa Kỳ và thực hiện các thỏa thuận bao gồm các khu vực đều có một mục đích chung: tiếp cận các nguồn khoáng sản quan trọng.

Trong những tuần gần đây, Tổng Thống Mỹ Donald Trump đã đề xuất một “thỏa thuận” đổi khoáng sản lấy viện trợ với Ukraine, gây ra sự phản đối gay gắt từ Nga. Ông đã nhiều lần đề nghị rằng Hoa Kỳ sẽ mua lại Greenland và có thể dùng vũ lực, một vùng lãnh thổ giàu khoáng sản của Đan Mạch. Và ông đã nói rằng Canada có thể trở thành tiểu bang thứ 51, điều mà Thủ tướng Canada Justin Trudeau cho biết nên được xem xét nghiêm chỉnh, chắc chắn TT Trump quan tâm đến nguồn khoáng sản của Canada.

Tiến Sĩ Gracelin Baskaran, giám đốc Chương Trình An ninh Khoáng Sản Quan Trọng của Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược và Quốc Tế tại Hoa Kỳ cho biết: “Nó gần giống như một chính sách đối ngoại dựa trên tài nguyên mà chúng ta đã bắt đầu thấy… Trung Cộng đã làm điều đó trong nhiều thập niên qua”. “Chúng tôi thấy khoáng sản đóng vai trò rõ ràng hơn nhiều trong chiến lược của chúng tôi [Mỹ] ở nước ngoài”.

Donald Trump là tổng thống mới nhất đảm nhận một thách thức cũ: Trung Cộng kiểm soát việc khai thác các khoáng sản quan trọng như coban, lithium và niken, cũng như các nguyên tố đất hiếm cần thiết để sản xuất quân dụng và năng lượng. Hoa Kỳ đã có hành động nhằm phá vỡ sự thống trị của Trung Cộng đối với chuỗi cung ứng, nhưng đã đi chậm hơn so với các nỗ lực như Sáng Kiến ​​Vành Đai và Con Đường (One Belt & One Road) của Trung Cộng, sáng kiến ​​này đã xây dựng những cơ sở hạ tầng ở các nước đang phát triển để tiếp cận các nguồn khoáng sản hiếm quý.

Đồng thời, các công ty Hoa Kỳ đã cảnh báo rằng các hoạt động thị trường không công bằng của Trung Cộng, bao gồm cả việc tràn ngập thị trường bằng các mặt hàng sản phẩm giá rẻ, đã khiến việc cạnh tranh trở nên khó khăn nếu không muốn nói là không thể cạnh tranh nổi.

Và hành động “Nước Mỹ Trên Hết” (American First) của TT Trump không diễn tả một cách biệt lập. Nó trở nên phức tạp hơn bởi các vị trí phức tạp và thường gây căng thẳng của cố vấn tỷ phú Elon Musk, người có vô số mối quan hệ với Trung Cộng thông qua vị trí là Giám Đốc Tesla. Ví dụ, Tesla trong những tháng gần đây đã cố gắng chống lại các nỗ lực đánh thuế cao đối với than và chì của Trung Cộng, một nguyên liệu chính làm pin xe điện dùng cho xe không chạy bằng xăng.

Thibault Denamiel, thành viên của Chương Trình Kinh Tế thuộc Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược và Quốc Tế cho biết nhiều hành động của Trump dường như là một phần của “chiến thuật đàm phán” và chính quyền của ông rõ ràng có lợi ích trong việc đưa năng lượng lên hàng đầu trong chính sách đối ngoại. Nhưng Denamiel cũng cảnh báo không nên suy diễn quá nhiều vào từng lời tuyên bố hay lời nói của TT Trump. Ông lưu ý rằng phần lớn Tòa Bạch Ốc của Trump không nói về lời kêu gọi của tổng thống về việc Canada trở thành “tiểu bang thứ 51” như một đề nghị nghiêm chỉnh.

Đối với Ukraine, Denamiel cho biết phần lớn đất hiếm hiện có ở đó đều nằm trong các vùng lãnh thổ do Nga chiếm đóng, vì vậy ý tưởng về thỏa thuận “viện trợ đổi lấy khoáng sản” là kế hoạch dài hạn và chông gai thay vì thấy lợi ích trước mắt đối với khả năng khai thác tài nguyên của Hoa Kỳ.

Tổng Thống Trump đã nhắc lại lập trường của mình trong một cuộc phỏng vấn với Fox News vào thứ Hai (10/02), lập luận rằng Hoa Kỳ nên nhận được một phần tài sản khoáng sản của Ukraine trị giá 500 tỷ đô la  để bồi thường cho hàng tỷ đô la đã chi viện của Mỹ để giúp nước này chống lại cuộc xâm lược của Nga.

Denamiel cho biết: “Điểm quan trọng hơn ở đây là Tòa Bạch Ốc của Trump mong đợi viện trợ cho Ukraine sẽ mang tính giao dịch nhiều hơn như viện trợ trước đây”. “Bảo vệ an ninh quốc gia của Ukraine nay trở nên quyền tiếp cận các nguồn tài nguyên của nước này đối với Hoa Kỳ”.

Chiến tranh tài nguyên

Hoạt động mới nhất của tổng thống là phản ứng trước chiến lược lâu năm của Trung Cộng là củng cố tài nguyên để tước đoạt các nước phương Tây các vật liệu cần thiết để chế tạo quân dụng và quốc phòng, John Lenczowski, người sáng lập, chủ tịch danh dự và giám đốc Viện Chính Trị Thế Giới, một trường sau đại học độc lập về an ninh quốc gia, cho biết: “Tôi nghĩ rằng đó chính là phong cách của ông ấy [Trump] làm mọi thứ thay đổi rất nhiều”, ông nói. “Nó củng cố sự khó đoán của ông ấy, mà tôi nghĩ là một tài sản chiến lược lớn đối với Hoa Kỳ”.

Lenczowski cho biết TT Trump được ghi nhận vì đã chú ý đến một phần quan trọng của “cuộc chiến tài nguyên” đang diễn ra, khoáng sản quan trọng, và rằng ông thấy “những điểm tương đồng đáng kinh ngạc” giữa cuộc xung đột ngày nay và Chiến Tranh Lạnh.

Lenczowski còn cho biết: “Đây là một phần của chiến lược toàn cầu, bao gồm chiến tranh kinh tế, và một chiều hướng trong chiến tranh kinh tế là chiến tranh tài nguyên, và nó liên quan mật thiết đến việc tăng cường quân sự [của Trung Cộng] và chiến lược Vành Đai và Con Đường của họ cùng những nỗ lực của họ nhằm giành được một vị thế trên thị trường… về những thứ như coban, lithium và đất hiếm”.

Trong khi Trump đã tuyên bố sẽ tăng cường khai thác trong nước bằng một loạt các sắc lệnh hành pháp, thì cách tiếp cận của ông đối với chính sách đối ngoại cũng đã khiến các đồng minh lâu năm của Hoa Kỳ tức giận, ngay cả những nước có nhiều khoáng sản.

Cuộc chiến gần đây nhất nổ ra sau khi Trump đe dọa sẽ ngừng viện trợ cho Nam Phi. Các quan chức Nam Phi đã lên án Trump và Musk. Họ đáp trả bằng cách kêu gọi các quốc gia khác trên lục địa Châu Phi cắt giảm lượng xuất khẩu sang Hoa Kỳ về coban, niken và đất hiếm nếu chính quyền TT Trump thực hiện lời thề cắt giảm viện trợ cho Nam Phi.

Chiến lược của Trump cũng đang đe dọa tạo ra sự rạn nứt trên Đồi Capitol, nơi các thành viên của Ủy Ban Chọn Lọc Trung Cộng của Hạ Viện gồm lưỡng đảng đã làm việc trong hơn hai năm để soạn luật nhằm chống lại sự thống trị của Trung Cộng. Những người theo đảng Dân Chủ trong ủy ban như Dân biểu Seth Moulton của Massachusetts đã bày tỏ sự lo ngại về liên minh của Trump và Musk người có quan hệ tài chính với Bắc Kinh.

Mặc dù vậy, Chủ tịch John Moolenaar (Đảng Cộng hòa-Michigan) tại một sự kiện ở Washington vào thứ Ba (11/02) đã không lo về sự chia rẽ đảng phái và cho biết ủy ban của ông cùng với Tòa Bạch Ốc đang làm việc rất tốt để đối đầu với Trung Cộng.

Moolenaar nói với những người tham dự một sự kiện do Viện Chính Trị Thế Giới tổ chức rằng ông đang có kế hoạch dùng bữa tối với các thượng nghị sĩ vào thứ Ba (11/02), những người quan tâm đến các chính sách chống lại Trung Cộng.

Moolenaar nói: “Tôi thực sự chưa bao giờ gặp Elon Musk”, “Tôi thấy rằng, tại Tòa Bạch Ốc, bạn có Ngoại trưởng Marco Rubio, người rất tuyệt vời về những vấn đề chống Trung Cộng; Giám đốc CIA John Ratcliffe rất tốt; Cố vấn an ninh quốc gia Mike Waltz cũng thế… Tôi rất tin tưởng vào nhóm nội các của tổng thống Trump trong những lĩnh vực này, những người hiểu rất rõ mối đe dọa từ Trung Cộng.”

Hòang Long phiên dịch

Source: politico.com