Đây là một phần chiến lược phòng thủ của Hà Nội, đang tìm cách đối phó trước tầm ảnh hưởng ngày càng lớn của Bắc Kinh bằng thiết lập các mối liên kết chiến lược với nhiều cường quốc khác ngoài khu vực. Trong đó, Hoa Kỳ là quốc gia đóng vai trò quan trọng nhất. Đây cũng là thị trường quan trọng hàng đầu cho xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam. Do đó, Hà Nội cũng không thể nào làm phật lòng Washington khi đồng ý để cho Matxcơva đóng quân thường trực tại đây.

Về phía Nga, liệu nước này có đủ khả năng tái thiết lập và duy trì một hệ thống các khu căn cứ quân sự trên toàn cầu, vốn dĩ đòi hỏi những khoản tiền thuê đắt đỏ, nhu cầu bảo trì và chi phí nhân sự cao? Vào lúc mà nền kinh tế Nga vẫn còn hạn hẹp, việc chi ra những khoản tiền lớn cho các căn cứ quân sự ở nước ngoài quả thật là một thách thức khó khăn. 

Nếu như ý tưởng khôi phục các cơ sở có từ thời Xô Viết phần lớn là không khả thi, vậy tại sao Nga lại đề cập đến kế hoạch này? Theo tác giả bài viết, có nhiều cách giải thích.

Thứ nhất là nhằm khiêu khích Hoa Kỳ bằng cách làm trỗi dậy nỗi ám ảnh sự hiện diện quân sự Nga tại nhiều điểm chiến lược trên toàn cầu.

Đó cũng có thể là động tác nghi binh nhằm che giấu động cơ thật sự của điện Kremlin.

Bất kể ở trường hợp nào, Matxcơva cũng không muốn che giấu bí mật về chiến lược chính yếu của mình, đó là nhằm mục đích thay đổi mối tương quan lực lượng tại vùng Á-Âu. Chiến lược này hơn bao giờ hết cần sự liên kết chặt chẽ với Trung Cộng.

Mối quan hệ “đối tác chiến lược” Nga – Trung giờ trông có vẻ vững chắc và hiệu quả hơn là một số “hiệp ước liên minh” của Hoa Kỳ. Cuộc gặp thượng đỉnh song phương giữa Putin và Tập Cận Bình hồi tháng 6/2016 đã gây chú ý, do những luận điểm chống Hoa Kỳ mạnh mẽ một cách bất thường.

Nga và Trung Cộng đã tiến hành một loạt các chiến dịch chính trị và quân sự chung, như cùng đưa tầu chiến vào vùng lãnh hải Senkaku/Điếu Ngư, nơi có tranh chấp lãnh hải giữa Tokyo và Bắc Kinh; tập trận hải quân tại vùng Biển Đông có tranh chấp; hay như Putin lên tiếng ủng hộ Trung Cộng trong vụ phán quyết của Tòa Án Trọng Tài về Biển Đông.

Mối hợp tác quân sự giữa hai nước còn thể hiện rõ trong việc Nga chấp nhận bán cho Trung Cộng hệ thống vũ khí tối tân nhất như hệ thống tên lửa địa đối không S-400 hay chiến đấu cơ Su-35. Đỉnh điểm của mối quan hệ này là Matxcơva và Bắc Kinh đã đạt thỏa thuận cùng sản xuất động cơ tên lửa bằng nhiên liệu hóa lỏng, một lãnh vực Nga có nhiều chuyên gia, để đổi lấy việc Trung Cộng cung cấp kỹ thuật điện tử hàng không cho ngành công nghiệp không gian của Nga.

Từ những quan sát trên, tác giả bài viết đặt giả thuyết: Nếu tiếp tục đà hợp tác chiến lược này, bước kế tiếp có thể là sự hiện diện của binh sĩ Nga tại Trung Cộng, và tương tự, Bắc Kinh sẽ khai triển quân trên lãnh thổ của Nga. Trong vài năm tới, chúng ta có thể sẽ không bàn đến vịnh Cam Ranh nữa, vậy liệu có triển vọng nào cho Nga đặt căn cứ hải quân tại Hải Nam, và cho Trung Cộng tại quần đảo Kuril của Nga hay không?

Minh Anh