Chính quyền Mỹ đã đánh giá tích cực thỏa hiệp đạt được. Hôm qua (21/05), Larry Kudlow, cố vấn chính về kinh tế của Nhà Trắng, trên kênh truyền hình Mỹ CNBC đã đánh giá thỏa hiệp với Bắc Kinh “là bước tiến lớn” và ông ví von như là “một kiểu hiệp ước hòa bình”.

Quả thực, đó là một dấu hiệu hòa hoãn tích cực khi mà chỉ vài tuần trước đó, cả thế giới nói về một viễn cảnh chiến tranh thương mại Mỹ – Trung, mà ai cũng hiểu những hệ lụy của nó sẽ không chỉ nằm trong biên giới của Mỹ hay Trung Cộng mà còn là tăng trưởng kinh tế toàn cầu.

Cho dù một loạt các cuộc thương lượng cấp tập trong một thời gian ngắn đã dẫn đến cuộc đọ sức giữa hai cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới tạm hòa hoãn, giới quan sát vẫn tỏ ra dè dặt. Ông Eswar Prasad, chuyên gia về Trung Cộng, giáo sư chính sách thương mại thuộc Đại học Cornell (Hoa Kỳ), nhận thấy “những bất đồng căn bản về thương mại và những vấn đề kinh tế khác vẫn còn chưa được giải quyết” khiến cho các xung khắc triền miên trong làm ăn giữa hai nước có thể dấy lên căng thẳng bất kỳ lúc nào.

Hai bên mới chỉ đi đến những thỏa hiệp về nguyên tắc, chưa có một thỏa thuận chi tiết hay những con số cụ thể về trao đổi hàng hóa. Các cam kết của Trung Cộng sẽ mua nhiều hàng Mỹ hơn vẫn còn rất mơ hồ. Bắc Kinh vẫn cố cưỡng lại đòi hỏi của Washington muốn giảm 200 tỉ đô la thâm hụt buôn bán.

Tổng thống Trump từ khi lên nắm quyền đã không ngớt lời kêu ca quan hệ thương mại mất cân đối với Bắc Kinh là mối đe dọa với các doanh nghiệp và người lao động Mỹ. Ông hối thúc Bắc Kinh chấm dứt cách làm ăn không trung thực như cố ép chuyển giao hoặc thậm chính đánh cắp công nghệ, sở hữu trí tuệ của Mỹ…

Vậy mà chỉ một cam kết còn chưa cụ thể về việc sẽ nhập nhiều hơn nữa hàng nông sản Mỹ, ông Trump đã hài lòng. Trên Twitter tổng thống Mỹ phấn chấn bình luận : “Trung Cộng đã chấp nhận mua THÊM lượng lớn nông sản, đó là một trong những điều tốt nhất có thể đến với các nhà nông của chúng ta từ nhiều năm nay”. Đổi lại, theo nhật báo tài chính Wall Street Journal, Hoa Kỳ sẽ dỡ bỏ lệnh cấm các công ty Mỹ bán các kinh kiện và phần mềm cho nhà sản xuất thiết bị viễn thông hàng đầu Trung Cộng ZTE. Nếu sự việc được khẳng định thì chính Mỹ đã phải nhượng bộ Trung Cộng trong màn đọ sức thương mại vừa rồi.

Theo chuyên gia thương mại quốc tế Edward Alden thuộc Council for Foreign Relation, trong quan hệ làm ăn với Trung Cộng “nhà nông của Mỹ không bao giờ là vấn đề. Vấn đề là công nghệ và công nghiệp trong tương lai”.

Có thể ông Trump đã nhận thấy nếu trừng phạt Trung Cộng, Mỹ phải nhận đòn trả đũa và nông dân Mỹ sẽ là những người đầu tiên phải trả giá. Đó là chưa kể đến việc Bắc Kinh sẽ phải tìm cách kết nối với các nước đang bị chính sách bảo hộ của Mỹ chèn ép.

Từ khi Trung Cộng gia nhập Tổ Chức Thương Mại Thế Giới ( WTO) năm 2011, Bắc Kinh và Washington đã có hàng chục lần kiện nhau trước định chế trọng tài kinh tế quốc tế này mà không lần nào đi được đến đâu.

Là một tỉ phú, nổi tiếng là nhà thương lượng làm ăn có tài, ông Trump chắc chắn hiểu rằng đối đầu thương mại Mỹ -Trung là cuộc đọ sức trường kỳ của hai hệ thống, mô hình kinh tế khác biệt nhau rất xa.

Phải chăng với một nước Trung Cộng, đông dân, tiềm năng thị trường rộng lớn thì ông Donald Trump đành phải “mềm nắn, rắn buông”, hay là một thỏa hiệp như thế với Bắc Kinh đủ để làm hài lòng cử tri, nhất là khi cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ đang tới gần?

Tú Anh