Một quan chức ngoại giao cấp cao của Hoa Kỳ cho biết rằng Washington đã trao cho Việt Nam tàu tuần tra biển theo như lời hứa của Ngoại trưởng John Kerry trong chuyến công du tới quốc gia cựu thù cuối năm 2013. Ông Puneet Talwar, Phụ tá Ngoại trưởng Mỹ về các vấn đề quân sự và chính trị, cũng cho biết thêm rằng Mỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ củng cố lực lượng tuần duyên mà Việt Nam gọi là cảnh sát biển.

Nhà ngoại giao này xác nhận như vậy trong một cuộc phỏng vấn với VOA tiếng Việt hôm 4/2/2015, ít lâu sau khi tới Việt Nam tham dự cuộc đối thoại lần thứ bảy về quốc phòng, an ninh và chính trị song phương.

Ông cho biết: “Chúng tôi đã và đang tăng cường hợp tác để giúp đỡ Việt Nam phát triển lực lượng tuần duyên. Chúng tôi rất tự hào về điều đó, và chúng tôi cũng hy vọng rằng phía đối tác Việt Nam sẽ đánh giá như vậy. Đúng, chúng tôi đã cung cấp cho Việt Nam tàu tuần tra và chúng tôi sẽ tiếp tục thực hiện điều đó để giúp lực lượng tuần duyên của Việt Nam cải thiện khả năng”.

Trong chuyến công du đầu tiên tới Việt Nam trên cương vị Ngoại trưởng Mỹ hồi tháng 12 năm 2013, ông John Kerry thông báo rằng Mỹ sẽ hỗ trợ cho Việt Nam một khoản trị giá 18 triệu đôla cũng như giúp huấn luyện và cấp 5 tàu tuần duyên cho Việt Nam.

Tuyên bố của nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ được đưa ra trong tình hình Trung Quốc có nhiều hành động mạnh mẽ nhằm xác nhận chủ quyền trên biển Đông.

Hồi đầu năm 2014, trong một cuộc phỏng vấn dành riêng cho VOA Việt Ngữ, Tư lệnh lực lượng tuần duyên Mỹ, Đô đốc Bob Papp cho biết ý định cử một sĩ quan của lực lượng này tới Đại sứ Mỹ ở Hà Nội.

Khi ấy, ông Papp cũng cho biết rằng phía Hoa Kỳ sẽ cấp cho Việt Nam các tàu tuần tra mà Mỹ đã ‘ngưng sử dụng’.

Chủ đề quan trọng:

Phụ tá Ngoại trưởng Talwar cho biết rằng an ninh biển, nhất là vấn đề tự do hàng hải, là một trong các vấn đề quan trọng trong cuộc đối thoại thường niên Việt – Mỹ.

Thời gian qua, có nhiều tin đồn về loại vũ khí mà Việt Nam sẽ mua của phía Mỹ sau khi Washington dỡ bỏ một phần lệnh cấm vận vũ khí sát thương.

Khi được hỏi rằng phía Việt Nam có đề cập tới các thiết bị quân sự mà họ muốn mua của Mỹ hay không, ông Talwar nói: “Chuyến thăm của chúng tôi tới Việt Nam không phải nhằm mục đích bán bất kỳ một loại vũ khí nào đó hay để giao dịch. Chuyến đi này thể hiện chiều sâu ngày càng lớn trong mối quan hệ đối tác giữa Việt Nam và Hoa Kỳ”.

Ông nói thêm: “Chúng tôi đã thảo luận rất nhiều vấn đề, từ an ninh biển, gìn giữ hòa bình, không phổ biến vũ khí hủy diệt tới các vấn đề nhân đạo như gỡ bỏ bom mìn còn sót lại ở Việt Nam hay vấn đề binh sĩ Mỹ mất tích trong Chiến tranh Việt Nam. Cả hai phía đều có các đại diện các bộ ngành tại cuộc đối thoại và điều đó cho thấy sự lớn mạnh của mối quan hệ song phương”.

Hồi tháng 11 năm ngoái, Hoa Kỳ chính thức sửa đổi quy định về quản lý xuất khẩu vũ khí quốc tế liên quan tới Việt Nam, mở đường cho việc bán các vũ khí sát thương cho quốc gia cựu thù.

Văn bản mới được đăng tải trên trang web của Cục Văn thư Liên bang Hoa Kỳ có đoạn viết, Bộ Ngoại giao Mỹ đã xác định rằng “vì các lợi ích đối ngoại Mỹ, an ninh quốc gia và vì các quan ngại nhân quyền mà việc xuất khẩu các thiết bị quốc phòng mang tính sát thương và các dịch vụ quốc phòng cho Việt Nam có thể được cho phép trên cơ sở từng trường hợp một nhằm tăng cường an ninh và trinh sát trên biển”.

Trinh sát biển

Hiện chưa rõ Việt Nam sẽ mua gì, nhưng giới chức quân sự cấp cao của Mỹ từng được báo chí dẫn lời nói rằng hai quốc gia đang bàn thảo về “các tàu tuần tra, các thiết bị trinh sát, tình báo” và “có thể là cả một số vũ khí cho hạm đội mà Việt Nam chưa có”.

Trong khi đó, trả lời báo giới, giáo sư Carl Thayer, nhận định Việt Nam đang muốn mua máy bay tuần tra biển P3 của Mỹ. Ngoài ra, chuyên gia về Việt Nam này còn cho rằng Hà Nội cũng quan tâm tới radar ven biển, giúp tăng cường khả năng giám sát biển của Hải quân Việt Nam.

Việt Nam đã thả blogger Điếu Cày ít lâu trước khi Hoa Kỳ có quyết định trên với quốc gia cựu thù nhưng sau đó lại bắt ít nhất 3 blogger khác hồi cuối năm 2014.

Khi được hỏi rằng các nhà quan sát nhật định rằng Hà Nội dường như đang sử dụng các nhà bất đồng chính kiến trong cuộc mặc cả với Washington, Phụ tá Ngoại trưởng Puneet Talwar nói rằng nhân quyền luôn là một thành phần quan trọng trong bang giao giữa hai nước.

Ông nói: “Quyết định hỗ trợ quốc phòng [cho Việt Nam] về vấn đề an ninh biển được xem xét trong bối cảnh rộng lớn, và vấn đề nhân quyền là một thành tố quan trọng. Việc Việt Nam có những tiến bộ về nhân quyền sẽ giúp làm sâu sắc thêm nữa mối quan hệ với Mỹ cả về quốc phòng hay trong các lĩnh vực khác”.

Ông Talwar nói thêm: “Chúng tôi đã thảo luận với phía Việt Nam về những vấn đề nhân quyền hiện nay, vì đó là một điều quan trọng đối với Mỹ. Chính sách chung của chúng tôi đối với Việt Nam là Hoa Kỳ ủng hộ một quốc gia Việt Nam hưng thịnh và độc lập, tôn trọng nhân quyền và pháp quyền. Chúng tôi tin rằng việc tôn trọng nhân quyền sẽ giúp Việt Nam lớn mạnh hơn”.

Khi phóng viên VOA Việt Ngữ hỏi rằng phía Mỹ có đề cập cụ thể tới trường hợp bắt giữ mới nhất này hay không, ông Talwar chỉ nói rằng Hoa Kỳ “thảo luận nhiều khía cạnh về tình hình nhân quyền ở Việt Nam”.

Trong chuyến thăm Việt Nam năm ngoái, rợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ về Dân chủ, Nhân quyền và Lao động, ông Tom Malinowski nói rằng Mỹ không muốn có “quan hệ đổi chác” với Việt Nam.

Phụ tá Ngoại trưởng Mỹ cho rằng mối quan hệ Hà Nội – Washington cần phải “dựa trên những giá trị chung”, và đó là lý do vì sao Hoa Kỳ “nhấn mạnh rất nhiều tới vấn đề nhân quyền”.

Cuộc đối thoại lần thứ bảy về quốc phòng, an ninh và chính trị Việt – Mỹ tiếp theo sẽ diễn ra ở thủ đô Washington của Hoa Kỳ vào năm 2016.

Tin VOA ngày 5-02-2015