Từ trong nước ông Hoàng Qúy thuộc hội khoa học đã đăng đàn nói về anh hùng Nguyễn Thái Học.
Liệt Sĩ Nguyễn Thái Học: Chủ Tịch Việt Nam Quốc Dân Đảng 1930

Hoàng Quý

Nguyễn Thái Học sinh ra ở những năm đầu của thế kỷ 20, trong một gia đình Nho học. Thổ Tang, Vĩnh Tường là quê hương ông, một vùng quê có nền văn hoá lâu đời, có truyền thống đấu tranh anh dũng, đã hun đúc cho Nguyễn Thái Học những hoài bão lớn, ý chí giúp nước, giúp dân.

Thiếu thời Nguyễn Thái Học rất thông minh dĩnh ngộ, học giỏi cả Hán văn, Pháp văn và quốc ngữ, ông theo học trường Pháp Việt quốc ngữ ở phủ Vĩnh Tường, trương An Be Xa Rô ở Hà Nội và sau đó là trường Cao đẳng thương mại Huế. Trong thời gian này Nguyễn Thái Học đã tìm hiểu, tiếp cận và chịu ảnh hưởng những luồng tư tưởng mới, đặc biệt là cách mạng Tư sản Pháp và cách mạng Tân Hợi ở Trung Quốc.

Với lòng yêu nước nồng nàn, trước hoàn cảnh đời sống nhân dân ta khổ cực lầm than dưới ách áp bức bóc lột của thực dân Pháp. Nguyễn Thái Học nung nấu ý chí làm cách mạng giải phóng dân tộc.
Sau một thời gian vận động, năm 1927 tại Nam Đồng Thư xã (Hà Nội) Nguyễn Thái Học đã thành lập Việt Nam Quốc dân Đảng do ông làm chủ tịch. Việt Nam Quốc dân Đảng theo chủ nghĩa Tam dân của Tôn Dật Tiên. Tức là phấn đấu: Dân tộc độc lập – Dân quyền tự do – Dân sinh hạnh phúc. Đường lối chiến lược của Đảng là: Trước làm cách mạng Quốc gia, sau làm cách mạng Thế giới. Đảng lấy lực lượng trí thức tiểu tư sản, tư sản dân tộc làm nòng cốt. Chỉ trong một thời gian ngắn Việt Nam Quốc dân Đảng đã phát triển mạnh mẽ lan rộng khắp các tỉnh ở Bắc kỳ.

Tuy nhiên, do tổ chức thiếu chặt chẽ, kỷ luật không nghiêm, lộ bí mật, nhiều tay chân mật thám của Pháp trà trộn trong Đảng, nên cuộc vận động quần chúng của Việt Nam Quốc dân Đảng gặp nhiều trở ngại. Trước tình hình đó Nguyễn Thái Học cùng các đồng chí của mình chủ trương bạo động cách mạng với phương châm: “Không thành công thì thành nhân”. Dưới sự lãnh đạo của Việt Nam Quốc dân Đảng đứng đầu là lãnh tụ Nguyễn Thái Học, phong trào bạo động chống Pháp ở các tỉnh đã nổ ra mà đỉnh cao là khởi nghĩa Yên Bái vào đêm 9, rạng ngày 10-2-1930.

Tất nhiên là các cuộc bạo động đã không thành công. Việt Nam Quốc dân Đảng và khởi nghĩa Yên Bái bị dìm trong bể máu. Nguyễn Thái Học cùng các đồng chí bị giặc Pháp bắt và hành hình. Phong trào bị dập tắt.

Tuy bị thất bại, nhưng phong trào Việt Nam Quốc dân Đảng và khởi nghĩa Yên Bái đã ghi một dấu son quan trọng trong phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp xâm lược và truyền thống yếu nước của dân tộc ta thời kỳ trước khi có Đảng cộng sản lãnh đạo.

Nguyễn Thái Học đã để lại tấm gương chói lọi về chủ nghĩa yêu nước, chí anh hùng và lòng dũng cảm cho hậu thế noi theo.

Lãnh tụ Nguyễn Thái Học đã được Chính phủ truy tặng Liệt sỹ và bằng Tổ quốc ghi công. Nhiều địa danh, nhiều công trình văn hoá trong cả nước được mang tên ông.

Trong cuộc hội thảo ngày 24 tháng 12 năm 2003 tổ chức tại quê hương ông các nhà khoa học đã đề nghị “Đảng” và Nhà nước tôn vinh Nguyễn Thái Học  là anh Hùng Dân Tộc.

Hoàng Quý