Ngoại trưởng Kerry cho biết là chính quyền Obama sẽ có một cuộc nói chuyện rất “ nghiêm khắc ” với phía Trung Cộng về việc nước này gia tăng sự hiện diện quân sự ở Biển Đông.

Hồ sơ Biển Đông đã khiến quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh trở nên căng thẳng, nhất là sau khi hải quân Hoa Kỳ mở hai chuyến tuần tra đến sát các đảo tranh chấp, trong đó có một đảo nhân tạo mà Trung Cộng đang xây dựng ở Trường Sa. Nay việc Trung Cộng triển khai tên lửa địa đối không trên đảo Phú Lâm càng khiến tình hình thêm phức tạp.

Thật ra, khi chủ tịch Tập Cận Bình cam kết sẽ không quân sự hóa Biển Đông vào tháng 9/2015, không ai rõ là ông muốn nói đến cả hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, hay chỉ nói đến Trường Sa. Qua những tuyên bố của ngoại trưởng Vương Nghị hay của bộ Quốc Phòng Trung Cộng thì có vẻ như lời cam kết của lãnh đạo họ Tập chỉ liên quan đến Trường Sa, nơi mà Bắc Kinh đang xây các đảo nhân tạo, chứ không tính đến Hoàng Sa, quần đảo mà Trung Cộng đã chiếm giữ toàn bộ từ năm 1974. 

Tờ Financial Times của Anh ấn bản ngày 18/02/2016 trích lời ông Michael Green, cựu giám đốc châu Á của Hội Đồng An Ninh Quốc Gia Hoa Kỳ, nêu lên giả thuyết khi ông Tập Cận Bình cam kết Trung Cộng sẽ không quân sự hóa các đảo tranh chấp, ông đã quên báo cho các ủy viên khác của quân ủy trung ương Trung Cộng.

Câu hỏi đặt ra ở đây là nếu thật sự Trung Cộng đã triển khai vũ khí ở Hoàng Sa từ “ nhiều năm qua ”, thì vì sao Hoa Kỳ đã không hề hay biết hoặc nếu biết vì sao đã không lên tiếng ? Ngay cả nếu Bắc Kinh chỉ mới đặt các dàn tên lửa trên đảo Phú Lâm gần đây, thì lẽ nào tình báo Hoa Kỳ lại không biết, để đến khi truyền hình Mỹ tiết lộ các ảnh vệ tinh, ngoại trưởng Kerry mới có phản ứng ?

Thông tin về các dàn tên lửa của Trung Cộng trên đảo Phú Lâm được đưa ra đúng vào ngày tổng thống Obama đang tiếp các lãnh đạo Đông Nam Á họp thượng đỉnh Mỹ -ASEAN ở Sunnylands, California. Biển Đông là đã chủ đề thảo luận chính tại thượng đỉnh, nhưng bản tuyên bố chung đưa ra sau đó không nêu đích danh Trung Cộng, mà chỉ kêu gọi bảo đảm tự do hàng hải và giải quyết tranh chấp chủ quyền một cách hòa bình.

Vụ tên lửa ở Phú Lâm như vậy có lẽ đang đặt Hoa Kỳ vào thế khó xử : Không lên án mạnh mẽ Trung Cộng thì không được, mà chỉ trích quá nặng thì sẽ khiến quan hệ Mỹ-Trung thêm căng thẳng, điều mà Washington thực sự không muốn trong lúc này. Vì dẫu sau Washington không thể để hai nước đi đến khủng hoảng trầm trọng. Mặt khác, Hoa Kỳ cũng khó mà ngăn chận được Trung Cộng, mặc dù một số quan chức quân sự của Mỹ lo ngại rằng việc xây các đảo nhân tạo và gia tăng hiện diện quân sự ở Biển Đông có thể là nhằm chuẩn bị cho Bắc Kinh tuyên bố vùng nhận dạng phòng không, như là một mưu toan nhằm kiểm soát không phận vùng biển này.

Trọng Nghĩa (RFI)