Từ ngày 29-6 đến 2-7, TC ngang nhiên tiến hành cuộc tập trận quân sự tại một khu vực rộng lớn nằm cách quần đảo Trường Sa (thuộc chủ quyền của Việt Nam) khoảng 50 hải lý về phía bắc.

Trung Cộng ngày càng hung hăng ở Biển Đông

Theo đài NBC News, nói về cuộc tập trận này, Ngũ Giác Đài cho biết TC bắn thử hỏa tiễn từ “các đảo nhân tạo ở Biển Đông gần quần đảo Trường Sa”.

Trước đó, giới chức Mỹ cho hay loại hỏa tiễn này có thể là hỏa tiễn đạn đạo chống chiến hạm. Hành động này là bước leo thang quân sự nghiêm trọng tại khu vực.

Bên cạnh đó, đây là lần đầu tiên TC bắn thử hỏa tiễn đạn đạo chống chiến hạm nhằm vào các mục tiêu di động trên biển ở khu vực Biển Đông, thay vì vào các mục tiêu giả lập ở sa mạc Gobi như trước đây.

Theo tờ Japan Times, TC hiện nay đang sở hữu hỏa tiễn chống chiến hạm siêu thanh CM-401 có tầm bắn ngắn khoảng 290 km và hỏa tiễn đạn đạo chống chiến hạm DF-21/DF-21D có tầm bắn 1,700 km. Các loại hỏa tiễn này được một số chuyên viên gọi là “sát thủ hàng không mẫu hạm”.

Trung tá hải quân Hoa Kỳ Dave Eastburn nói với tạp chí The Diplomat rằng vụ phóng hỏa tiễn đạn đạo chống chiến hạm của TC ở Trường Sa sẽ đánh dấu một sự chuyển hướng của Bắc Kinh, từ việc quân sự hóa một cách gián tiếp trong sự ngụy biện và lấp liếm, sang trực tiếp sử dụng vũ lực và hành động cưỡng ép nhằm dọa dẫm các nước khác ở Biển Đông.

Nhận định của ông Dave Eastburn hoàn toàn có cơ sở, bởi lẽ gần đây TC tăng cường theo sát hoạt động của các nước trên Biển Đông.

Hôm 24-6, Bắc Kinh đã điều động các máy bay chiến đấu Su-30 áp sát hai tàu chiến Canada (gồm tàu khu trục HMCS Regina và tàu tiếp viện hậu cần Asterix) đang trên đường quay về sau chuyến thăm Việt Nam.

Khi đi ngang qua eo biển Đài Loan để tiến ra biển Hoa Đông, các tàu hải quân Canada bị máy bay TC bám sát, cách chừng 300 m.

Thậm chí một máy bay trực thăng của Canada còn bị rọi tia laser bởi một tàu đánh cá [du kích biển] gần đó vào chiều 24-6, theo hãng tin AFP. Sự kiện này từng xảy ra với Úc hồi tháng 5-2019.

Theo đó, một số phi công Úc đã bị tàu TC rọi laser vào mặt và yêu cầu họ phải hạ cánh khẩn cấp khi đang bay ở Biển Đông.

Năm 2018, một giới chức quốc phòng Mỹ tiết lộ có ít nhất 20 vụ chiếu laser nghi là do TC thực hiện ở phía đông Thái Bình Dương từ tháng 9-2017 đến tháng 6-2018.

Nhà nghiên cứu Euan Graham (thuộc Viện Chính Sách Chiến Lược Úc) nhận định rằng rõ ràng TC muốn gây khó dễ máy bay và tàu chiến của các nước khác tại vùng biển nhộn nhịp bậc nhất thế giới này.

Các nước tăng cường hiện diện quân sự

Thực tế cho thấy các quốc gia láng giềng dễ bị tổn thương nếu đơn độc đối trọng yêu sách của TC ở Biển Đông, bởi Bắc Kinh có những đòn “trả đũa” về kinh tế lẫn trên thực địa.

Trong khi đó, dù là cường quốc số một thế giới về kinh tế lẫn quân sự nhưng nếu chỉ với chương trình Tự Do Hàng Hải (FONOPs), các hoạt động tập trận đơn lẻ, Mỹ chưa thể “cầm chân” TC ở Biển Đông.

Sự tham gia về mặt ngoại giao lẫn quân sự của các quốc gia khác là rất quan trọng. Pháp và Anh cam kết sẽ gửi tàu chiến đến Biển Đông bất chấp phản ứng giận dữ từ  Bắc Kinh.

Ngoại trưởng Pháp Jean-Baptiste Lemoyne mới đây đã tái khẳng định cam kết của hải quân Pháp về “tuần tra, hiện diện ở Biển Đông”, theo hãng tin Sputnik.

Trong khi đó, đài AP News cho hay một trong những tàu chiến lớn nhất của Nhật Bản, tàu sân bay trực thăng Izumo, lần đầu tiên tham gia vào một cuộc khai triển hải quân mở rộng.

Tàu sân bay trực thăng của Nhật

Tàu Izumo rời Vịnh Subic, một căn cứ hải quân cũ của Mỹ ở Philippines, vào cuối đợt hoạt động hai tháng ở khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương cùng với các Khu Trục Hạm Murasame và Akebono vừa hoàn thành một loạt cuộc tập trận với Mỹ và các nước khác.

Trong chuyến hành trình kéo dài năm ngày từ Brunei đến Philippines, tàu Izumo đã cố ý thách thức yêu sách đường chín đoạn phi lý của TC trong khi thực hiện cuộc tập trận với hải quân từ Brunei và Philippines.

Ông Lemoyne còn nói rằng Pháp (vốn sở hữu quân đội ở khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương) quan tâm đến việc đảm bảo luật pháp quốc tế ở Biển Đông.

“Đó là bằng chứng cho cam kết của chúng tôi trong việc đảm bảo tự do hàng hải phải được tôn trọng” – ông Lemoyne giải thích thêm.

Viện Chính sách chiến lược Úc mới đây đã kêu gọi việc thay đổi thế trận phòng thủ trên biển từ trước đến nay của Úc.

Đơn vị này còn cho rằng các nhà hoạch định quốc phòng nên chủ động khai triển hoạt động đến các căn cứ ở Nhật Bản, đảo Guam và Papua New Guinea.

Ngoài ra, việc xây dựng một Liên Minh phòng thủ ba bên chính thức giữa Washington, Tokyo và Canberra sẽ giúp Nhật Bản trở thành “con mắt thứ sáu” trong nhóm tình báo Five Eyes – bao gồm các thành viên Úc, Mỹ, Anh, Canada và New Zealand.

Trang The Strategist vừa đăng tải một bài phân tích của Sam Fairall-Lee nhấn mạnh vai trò của Úc và mong muốn Canberra tham gia tích cực hơn nữa vào giữ gìn trật tự và luật pháp quốc tế ở Biển Đông.

Các cuộc tuần tra chung trên Biển Đông với các đối tác ASEAN sẽ là một cách thực thi cam kết trên. Các cuộc tuần tra chung ở phía nam Biển Đông với Indonesia sẽ là điểm khởi đầu tốt để báo hiệu rõ ràng một thái độ cứng rắn đối với các hành động gây hấn của TC.