Rạng sáng ngày 31/8 (giờ Việt Nam), hãng thông tấn Nga Sputnik đưa tin ông Mikhail Gorbachev, nhà lãnh đạo của Liên Xô từ năm 1985 – 1991, đã từ trần ở tuổi 91 sau một thời gian mắc bệnh.

Công lao của ông Gorbachev đối với nhân loại?

– Thay đổi trong hòa bình cuộc Chiến Tranh Lạnh (Cold War) sau nhiều năm gần nửa thế kỷ căng thẳng giữa hai khối tư bản và cộng sản.
– Góp công to lớn trong việc cắt giảm vũ khí nguyên tử giữa khối cộng sản và Tây Phương.
– Chấp nhận xóa bỏ bức tường “ô nhục” Bá Linh, khởi đầu cho việc giải tán Cộng Sản Liên Xô.
– Ông Gorbachev qua đời năm 91 tuổi khi sức khỏe càng ngày càng sút kém vì trải qua những ngày tháng cuối đời trong bệnh viện, và phải tự cách ly vì đại dịch virus Vũ Hán..

Xuất thân và sự nghiệp chính trị của ông Gorbachev:

–  Sinh năm 1931, từ một gia đình nông dân. Ông tốt nghiệp cử nhân Luật năm 1955 vào lúc 24 tuổi tại Đại Học Moscow. Tham gia đảng Cộng Sản Liên Xô (CSLX) lúc 31 tuổi (năm 1962). Từ năm 1970-1978 là Bí Thư khu vực Atarvropol. Năm 1971-1991 Uỷ Viên Trung Ương đảng CSLX. Năm 1980-1991 uỷ Viên Bộ Chính Trị đảng CSLX. Tháng 3/1985 Tổng Bí Thư đảng CSLX và được bầu lại TBT nhiệm kỳ 2 vào tháng 7/1990.
– Mikhail Gorbachev được bầu Tổng Thống đầu tiên của Liên Xô vào ngày 15/03/1990 và cũng là tổng thống cuối cùng của CSLX sụp đổ năm 1991.

Người dân Tây Phương nghĩ gì về Gorbachev?

– Ông rất được người dân phương Tây yêu mến và gọi bằng biệt danh Gorby, được trao tặng giải cao quý Nobel Hòa Bình năm 1990. Đó là giải thưởng giá trị nhất của Tây Phương trao tặng cho những người có công xây dựng hòa bình thế giới.
– Ông có công và rất nỗ lực cải cách CSLX trên quy mô rộng lớn được gọi là “perestroika”, nhằm đưa nền kinh tế Nga thoát khỏi tình trạng ảm đạm. Một phần của sự thay đổi đó mang tinh thần hợp tác mới với phương Tây, sau nhiều thập niên của Chiến Tranh Lạnh với mối đe dọa hủy diệt của bom nguyên tử ám ảnh nhân loại.
– Khi Tổng Thống Joe Biden nhận chức Tổng Thống năm 2021, ông Mikhail Gorbachev đã trả lời phỏng vấn của hãng Thông Tấn Xã Nga (TASS) rằng tình hình hiện tại về sự quan hệ Nga-Mỹ “rất đáng lo ngại”! Quả thật, giờ đây đúng như vậy, ngoại giao giữa Nga-Mỹ đang xuống thấp rất tệ hại và nguy hiểm.
– Khi Putin đưa quân xâm lược Ukraine, Mikhail Gorbachev Foundation yêu cầu dừng ngay cuộc chiến và Nga rút quân để tìm giải pháp thương lượng.
– Ông Gorbachev làm việc với các nhà lãnh đạo tầm cỡ tây phương: “Gorbachev đã thiết lập mối quan hệ tốt đẹp với Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ là Ronald Reagan và Thủ Tướng Anh Margaret Thatcher. Nữ cựu Thủ Tướng Anh Margaret Thatcher mô tả cuộc gặp gỡ đầu tiên của mình với Gorbachev như sau: “khi ông ấy về rồi, tôi nghĩ tôi phải gặp Tổng Thống Reagan và nói rằng hãy nhìn xem tôi đã gặp người đàn ông này mà tôi thấy ông ta khác biệt và trong đầu tôi bật ra nhận xét đây là một người đàn ông mà chúng ta có thể giao dịch được”.
– Công bố một thỏa thuận cắt giảm vũ khí nguyên tử, người ta có thể cảm nhận rõ ràng sự ấm áp giữa Reagan và Gorbachev.
– Năm 1987, Tổng thống Reagan thúc giục Gorbachev phá bỏ Bức tường ngăn cách Đông và Tây Berlin. Ông đã được trao giải Nobel Hòa bình năm 1990, ông được nhiều người ở nước ngoài, kể cả Reagan, coi là người có viễn kiến.
– Cựu Giám đốc Văn phòng CNN Moscow, Jill Dougherty, người đã phỏng vấn Gorbachev nhiều lần, nói rằng ông là một người đáng chú ý, “tôi nghĩ Gorbachev, trái ngược với bất kỳ nhà lãnh đạo Liên Xô cứng rắn nào trước đây, là một lãnh tụ cá nhân. Ông ấy có tác phong lãnh đạo, rằng khi phỏng vấn ông, gặp ông và cách ông đối xử với vợ, bà Raisa, ông ấy đã phá vỡ thành kiến vì ông là một nhà lãnh đạo dễ gần. Chưa kể vai trò to lớn của ông đối với lịch sử. Chỉ nội Liên Xô thôi chúng ta cũng có thể thấy ông đã thay đổi nó như thế nào”.

Một số người Nga, nghĩ gì về ông Gorbachev?

–  Khi ông Mikhail Gorbachev được ngưỡng mộ ở nước ngoài, thì ở trong nước Nga có một số người không ưa thích ông và muốn níu kéo chế độ độc tài toàn trị Cộng Sản, họ nổi lên làn sóng biểu tình ôn hòa khi chứng kiến sự kết thúc của các chế độ cộng sản ở các nước Đông Âu tách rời Liên Bang Xô Viết và muốn giành lại độc lập.
–  Gorbachev vẫn tại vị cho đến cuối năm 1991, khi Liên Bang Xô Viết sụp đổ xung quanh ông, với các nước cộng hòa liên tiếp – bao gồm cả Ukraine – bỏ phiếu cho độc lập. Ông từ chức Tổng Thống LBXV vào cuối tháng 12 năm 1991.

Giới truyền thông và trí thức kết luận về con người của Gorbachev như thế nào?

– Phóng viên Dougherty nói cho dù di sản của Gorbachev được đánh giá thế nào ở trong và ngoài nước, không có nghi ngờ gì về ảnh hưởng của ông, “Đối với tôi, ông ấy là người đã hoàn toàn thay đổi lịch sử bằng chính tính cách của mình – có thể nhìn trước được rằng bằng cách nào đó mọi thứ đều có thể thay đổi. Và mọi thứ đã không diễn ra theo cách ông ấy muốn. Nhưng Gorbachev sẽ đi vào lịch sử với tư cách là người thực sự đã cải tổ và đưa nước Nga thoát khỏi bóng tối”.

Mối quan hệ của ông Gorbachev và Putin ra sao?

– Gorbachev đã công kích quyết định tranh cử tổng thống lần thứ ba của ông Vladimir Putin, cho đó là “một trở ngại cho sự tiến bộ”.
–  Vladimir Putin coi sự kết thúc của Cộng Sản Liên Xô do Gorbachev chủ động là “thảm họa địa chính trị lớn nhất thế kỷ”.

Các chính khách nước ngoài nói gì về ông Gorbachev?

– Cựu Ngoại trưởng Hoa Kỳ Condoleezza Rice đã tweet rằng: Chiến Tranh Lạnh kết thúc sẽ là di sản lâu dài của Gorbachev,“Tôi rất đau buồn khi biết tin Mikhail Gorbachev qua đời. Ông ấy là một người đã cố gắng mang lại một cuộc sống tốt đẹp hơn cho người dân của mình. Nếu không có ông ấy và lòng dũng cảm của ông ấy, Chiến Tranh Lạnh sẽ không thể kết thúc một cách ôn hòa”.
– Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres mô tả trên Twitter, Gorbachev là “một nhà lãnh đạo cao ngất ngưởng”, “Mikhail Gorbachev là một chính khách có một không hai, người đã thay đổi lịch sử. Thế giới đã mất đi một nhà lãnh đạo toàn cầu cao chót vót, người theo chủ nghĩa đa phương và người ủng hộ hòa bình không mệt mỏi. Tôi vô cùng đau buồn trước sự ra đi của ông ấy”.

Đám tang của Mikhail Gorbachev ra sao?

–  Đám tang của ông Mikhail Gorbachev được tổ chức ngày 03/09/2022 tại Nghĩa trang Novodevichy, Moscow thủ đô nước Nga, ngôi mộ được chôn bên cạnh vợ của ông, Raisa, bà đã qua đời vào năm 1999.
–  Nhiều người dân Moscow đến viếng ông Mikhail Gorbachev, xếp hàng mấy cây số để đưa tiễn vị lãnh tụ Xô Viết cuối cùng, người đã mang lại hòa bình cho Chiến Tranh Lạnh.
–  Bên trong phòng tang lễ Câu Lạc Bộ Công Đoàn, tiếng nhạc trầm buồn nổi lên. Một bức chân dung đen trắng lớn của ông Gorbachev được treo trên ban công. Vị cựu lãnh đạo LBXV nằm trong chiếc quan tài mở nắp, đứng cạnh là một người lính danh dự Nga trong bộ lễ phục. Từng bó hoa của người tới viếng đặt bên quan tài ông khi họ bước qua. Một biển hoa cẩm chướng đỏ rực!
– Trong hàng trăm ngàn người sắp hàng hàng giờ để được viếng thăm thi hài ông Gorbachev lần cuối, có bà Tatiana, 80 tuổi nói: “Ông ấy là một người xây dựng hòa bình”. Bà nói mặc dù sức khỏe của bà không được khỏe nhưng bà vẫn đến viếng ông. “Ông ấy muốn cho chúng tôi dân chủ và tự do, và chúng tôi chưa có chuẩn bị tốt cho điều này”.
– Ông trùm truyền thông Nga Alexander Lebedev cho biết ông là bạn thân của Gorbachev, và họ đã từng cùng nhau tài trợ cho một tờ báo thuộc phe đối lập LBXV. Alexander nói: “Đó là điều đáng tiếc nhất, nhưng chúng tôi vẫn sẽ là một quốc gia châu Âu. Lịch sử này sẽ kết thúc vào một ngày nào đó”.
– Cựu Tổng thống Nga Dmitry Medvedev, hiện là phó chủ tịch Hội Đồng An Ninh Nga, đã bày tỏ sự kính trọng đối với ông Gorbachev hôm thứ Bảy 3/09/2022, một số chính trị gia cao cấp khác ủng hộ Điện Kremlin cũng vậy.
– Đám tang của ông Gorbachev không có Tổng Thống Nga, Vladimir Putin, đến tham dự, cũng không có quốc lễ, điều đó cho thấy sự đối nghịch của Mikhail Gorbachev và Vladimir Putin quá to lớn vượt ngoài dự kiến của giao thức (protocal).

https://vietquoc.org sưu tầm và tóm lược