Việt Nam không sợ bị “vạ lây” khi tiếp tục giao thương với Nga

Có thể thấy Nga và Việt Nam tìm cách lách được tác động từ các biện pháp trừng phạt của phương Tây, nhất là những xáo trộn trong thời gian đầu về vận tải và hệ thống thanh toán (do Nga bị loại khỏi hệ thống SWIFT). Trả lời RFI ngày 05/10, giám đốc nghiên cứu Benoit de Tréglodé, Viện Nghiên cứu IRSEM, Trường Quân sự Pháp (Ecole Militaire), phân tích về quyết định của Việt Nam duy trì trao đổi thương mại với Nga:

“Lập trường Việt Nam đưa ra sau khi Nga phát động cuộc tấn công Ukraine là khẳng định tính trung lập, không muốn chỉ đích danh Nga gây chiến. Tuyên bố của Việt Nam nhắc đến độc lập của các nước, chủ quyền quốc gia và không dám đi xa hơn. Khi Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc biểu quyết về các biện pháp trừng phạt Nga, Việt Nam đã bỏ phiếu trắng, cho thấy rõ là không muốn lên án hành động xâm lược của Nga. Điểm này không có gì là mới bởi vì lúc Nga chiếm bán đảo Crimea của Ukraine năm 2014, Việt Nam cũng không lên án.

Đối với Việt Nam, Nga là một đối tác an ninh chính trị, kinh tế và chiến lược cơ bản. Trùng hợp ngẫu nhiên là năm 2022, Việt Nam và Nga kỷ niệm 10 năm thiết lập quan hệ đối tác chiến lược toàn diện. Đây không phải là lúc để có thể thực sự chỉ trích tổng thống Vladimir Putin”.

Vào đầu tháng 03/2022, sau loạt trừng phạt đầu tiên nhắm vào Nga, chủ tịch Hội Doanh nghiệp Việt Nam tại Nga Lê Trường Sơn cho rằng trong cuộc khủng hoảng vẫn có cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam khi các công ty nước ngoài rời đi, bỏ lại những thị phần có thể tiếp cận [ngụy biện]. Nói một cách khác, Việt Nam chỉ mất một thời gian đầu để theo dõi và thích ứng với tình hình. Việt Nam không sợ rủi ro trực tiếp từ các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với Nga? Ông Benoit de Tréglodé phân tích tiếp:

“Việt Nam không hẳn là sợ những biện pháp trừng phạt đó. Cần nhớ là hiện giờ, Việt Nam đang được nhiều nước phương Tây lưu ý, đặc biệt là Mỹ, trong tình hình chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương. Có thể nói, tầm quan trọng địa chính trị chiến lược trọng yếu mà Việt Nam tạo được từ vài năm gần đây đang bảo vệ họ khỏi các kiểu trừng phạt trực tiếp từ phương Tây. Các nhà lãnh đạo Cộng Sản Việt Nam biết điều này. Và ngay từ đầu, cùng với hầu hết các nước Đông Nam Á, họ đã cho thấy rằng mức độ nghiêm trọng của cuộc xung đột hay việc Nga can thiệp quân sự vào Ukraine sẽ không hạn chế, ngăn cản được quan hệ thương mại, trao đổi kinh tế song phương.

Thông thường, lẽ ra phải kỷ niệm 10 năm thiết lập quan hệ đối tác toàn diện, nhưng năm 2022 lại chứa đầy thêm những thông báo khá ngoạn mục về hợp tác kinh tế giữa hai nước. Đứng từ góc độ này, quyết định hồi tháng 9/2022 về việc lập tuyến vận tải đường biển – đường sắt mới giữa Việt Nam và Nga để có thể phát triển, tăng cường trao đổi thương mại song phương và được đưa tin rầm rộ được coi là một yếu tố cho thấy quan hệ đối tác giữa hai nước đã vượt khỏi tình trạng Nga bị cộng đồng quốc tế đưa vào danh sách đen”.

Lập thêm tuyến vận tải mới để độc lập với phương Tây và Trung Cộng

Tuyến vận tải đường biển – đường sắt được kết nối ngày 06/09/2022 tại hải cảng Vladivostok, bên lề Diễn Đàn Kinh Tế Phương Đông, là tuyến trực tiếp giữa hai nước, không qua một nước thứ ba. Hàng hóa xuất phát từ Việt Nam đến thẳng Vladivostok ở vùng Viễn Đông Nga, từ đây được đưa lên tàu lửa chuyển sang miền tây Nga. Tất cả do công ty Đường Sắt Nga (RDZ) và công ty vận tải đường biển FESCO của Nga phối hợp với Việt Nam nhằm “giúp giảm thời gian – yếu tố quan trọng trong ngành vận tải – và thủ tục hành chính khi vận chuyển hàng hóa từ Việt Nam đến phía tây nước Nga”, theo chủ tịch Hội Đồng Công Ty Đường Sắt Nga (RZD). Đây là một phần nỗ lực của Nga để giải quyết việc nhiều hãng tàu lớn quốc tế (Maerk Line, MSC, CMA CGM, Hapag-Lloyd) đồng loạt thông báo tạm ngừng đến và đi từ Nga ngay từ đầu tháng 03/2022.

Theo giám đốc nghiên cứu Benoit de Tréglodé, không có tính toán địa chính trị đằng sau quyết định thành lập tuyến đường mới, không phụ thuộc vào Trung Cộng hoặc một nước thứ ba:

“Mọi lý do đều hoàn toàn thuộc về kinh tế, thời gian vận chuyển. Khối lượng hàng hóa trao đổi giữa hai nước nhanh. Thách thức trực tiếp chính là kinh tế. Về phía Trung Cộng, từ mấy năm nay, các đợt phong tỏa nghiêm ngặt đại dịch virus Vũ Hán, đôi khi ảnh hưởng lớn đến chuỗi cung ứng và hoạt động kinh tế ở Trung Cộng.

Những vấn đề này tác động đến kinh tế Việt Nam. Tác động tích cực là nhiều công ty nước ngoài hoặc phương Tây vẫn đóng tại Trung Cộng chuyển hoạt động sang nơi khác, trong đó có Việt Nam. Ngoài ra, phải kể đến hệ quả là việc vận chuyển xuyên qua lãnh thổ Trung Cộng trở nên khó khăn và phức tạp do hàng loạt lý do liên quan đến phong tỏa đại dịch virus Vũ Hán. Chính sách chống virus Vũ Hán của Bắc Kinh (Zero Covid) cũng gây tác động kinh tế cho các nhà đầu tư nước ngoài, trong đó có hoạt động vận tải trên lãnh thổ Trung Cộng của các công ty nước ngoài.

Do đó, quyết định này không phải vì lý do địa chính trị. Việt Nam không tìm cách giảm phụ thuộc vào Trung Cộng vì lý do chính trị. Các doanh nghiệp Việt Nam giao thương nhiều hơn với Nga cần bảo đảm mạch nối với Nga và cần có những chuỗi cung ứng ít bất trắc hơn.

Chúng ta biết rõ là trong kinh doanh, sự bất trắc là điều làm tăng giá cả. Sự bất trắc trong chính sách kinh tế của Trung Cộng đối với cách chống dịch của Trung Cộng gây bất an đặt các tác nhân kinh tế vào thế bị động. Điều này cũng giải thích cho chủ trương thiết lập hoặc mở những tuyến đường vận tải mới sang Nga cho các nhà công nghiệp Việt Nam”.

Song song đó, Nga cũng tăng cường phương thức vận tải đường sắt của công ty RZD Logistics, thuộc Công Ty Đường Sắt Nga, hợp tác với nhà điều hành kho vận chuyển Ratraco của Việt Nam. Tuyến thứ nhất, bắt đầu từ tháng 12/2017, từ ga Vorsino (tỉnh Kaluga, phía tây Nga) đến Zabaikalsk (giáp vùng Nội Mông của Trung Cộng) đi xuyên Trung Cộng (qua Mãn Châu Lý, Bằng Tường), đến ga Yên Viên ở Việt Nam. Tuyến thứ hai, bắt đầu từ tháng 07/2021, từ Nga đi qua Kazakhstan sang Trung Cộng và đến ga Yên Viên (Việt Nam) (2).

Do nhu cầu vượt quá khả năng của sự chuyên chở hàng hóa, nên vào mùa Xuân 2022, công ty Nga TransContainer (thuộc Delo) thông báo liên kết lập một hành lang vận tải đường sắt mới, chính là vận chuyển đồ khô, nối từ ga Elektroygli (phía đông Nga) đến Zabaikalsk (giáp vùng Nội Mông, Trung Cộng) đi qua lãnh thổ Trung Cộng và đến ga Yên Viên (3). Giám đốc nghiên cứu Benoit de Tréglodé giải thích:

“Trước hết phải nhắc đến là thương mại Việt-Nga tăng lên trong thời gian này. Đây là yếu tố quan trọng để hiểu lý do khiến hai nước gia tăng, thiết lập hoặc củng cố các chuỗi kết nối với nhau. Trao đổi thương mại đóng vai trò thực sự quan trọng cho nền kinh tế của hai nước. Việt Nam xuất khẩu rất nhiều thiết bị điện tử, điện thoại và cả cà phê, đồ may mặc và nhiều mặt hàng khác sang Nga.

Hiện tại, Việt Nam cũng cần rất nhiều nguyên liệu vào lúc chính quyền cố gắng bảo vệ nền kinh tế thời hậu đại dịch virus Vũ Hán. Nền kinh tế Việt Nam đang rất cần năng lượng, mà thực tế là than đá nhập ồ ạt từ Nga, cũng như các loại kim loại, phân bón, thức ăn cho chăn nuôi và hóa chất. 

Nga có thể giúp Việt Nam phát triển vận tải hàng hải

Cuối cùng, Việt Nam đang tìm cách phát triển vận tải hàng hải. Việt Nam không có các tuyến đường biển riêng, hoạt động chuyên chở hàng xuất cảng do các công ty nước ngoài kiểm soát. Trước nhu cầu xuất cảng đang lên, cùng với việc muốn trở thành một trung tâm xuất cảng trên quy mô lớn, Việt Nam có ý định kết hợp với hãng tàu MSC (Thụy Sĩ và Ý) xây dựng hải cảng trung chuyển quốc tế ở Cần Giờ. Trong lĩnh vực phát triển hoạt động vận tải hàng hải, Việt Nam vẫn có thể trông cậy vào Nga, theo nhận định của ông Benoit de Tréglodé:

“Vẫn biết Nga hiện không phải là nhà đầu tư lớn vào Việt Nam, đứng hàng thứ 24, nhưng Nga đầu tư vào những lĩnh vực chiến lược. Chúng ta tạm gác lĩnh vực vũ khí, nơi các nhà công nghiệp Nga chiếm khoảng 90% thị trường Việt Nam, thì trong lĩnh vực năng lượng, được coi là chiến lược trong tương lai và giúp ổn định kinh tế của Việt Nam, Nga là một nhân tố quan trọng, đặc biệt là hợp đồng được ký năm 2019 với tập đoàn hạt nhân Rosatom để phát triển một trung tâm nghiên cứu kỹ thuật công nghệ và chuẩn bị bán các nhà máy điện hạt nhân dân sự cho Việt Nam.

Hơn 30% thị trường khí đốt, tiếp theo là dầu thô Việt Nam hiện nằm trong tay các nhà công nghiệp, đầu tư Nga, như các tập đoàn Gazprom, Rosneft hay Zarubezhneft. Nhìn từ mặt chiến lược, Nga có vị trí trong các lĩnh vực rất nhạy cảm ở Việt Nam và giờ không phải lúc lật lại vấn đề”.
Hết trích 

Những phân tích rên của giám đốc nghiên cứu Benoit de Tréglodé chỉ là lý luận theo kiểu  “bỏ con tôm để bắt con tép”.

Bản tin của RFI, không phải là quan điểm của https://vietquoc.org. Chúng ta thử làm một phép so sánh rất đơn giản về lợi ích kinh tế:
– Giao thương giữa Mỹ – Việt Nam trong năm 2021 là 112.906 tỷ USD (4). Trong khi giao thương giữa Nga – Việt Nam năm 2021 là $6.3 tỷ USD (5).
– Những con số trên nói cho ta nghe rằng: Giao thương với Mỹ lợi hơn Nga đến 18 lần (112.906/6.3). Tại sao Cộng Sản Việt Nam chạy theo Nga, lơ là với Mỹ để có thể mất đi mối lợi to lớn này? Hỏi tức trả lời, bởi vì: 

“Nhà cầm quyền Cộng Sản Việt Nam muốn duy trì quyền lực của chế độ độc tài toàn trị kiểu Putin hay Tập Cân Bình nên đã chọn phe để giữ Đảng không quan tâm đến quyền lợi quốc dân Việt Nam”.

Kết luận:  “Lãnh đạo Cộng Sản Việt Nam bỏ sáng, theo tối bất chấp quyền lợi quốc gia”.

(1) VnEconomy, ngày 03/10/2022

(2) (3) Tạp chí Tài chính, ngày 04/03/2022

(4) https://www.census.gov/foreign-trade/balance/c5520.html

(5) https://en.vietnamplus.vn/vietnam-russia-trade-hits-63-billion-usd-in-11-months-of-2021/221847.vnp