Tổng Thống Donald Trump dùng “thuế quan” như một vũ khí chiến lược mới và là quả bom nguyên tử thời đại với những mục đích chính:
1) Gây áp lực buộc đối tác đàm phán (Canada, Mexico, Columbia);
2) Bảo vệ ngành sản xuất trong nước (thép/nhôm, xe hơi);
3) Giảm thâm hụt thương mại giữa Mỹ và các quốc gia trên thế giới (cân bằng thương mại).
Ba điều trên nhằm nhằm đóng góp hữu hiệu để thực hiện khẩu hiệu của ông Trump: “Nước Mỹ trên hết / America First”.

Trong những ngày ngày đầu của nhiệm kỳ 2, ông Trump dùng “thuế quan” nhắm vào từng đối tượng thích hợp.
Bộ Trưởng Tài Chánh Scott Bessent, nhân vật sáng tạo và điều hướng chiến lược “thuế quan” bên cạnh TT Trump. Bessent xử dụng thuế quan có điều chỉnh liều lượng như một bác sĩ điều chỉnh liều thuốc cho con bệnh của mình. Theo Reuters: “Bessent cho rằng Hoa Kỳ đã mở cửa thị trường cho thế giới, nhưng sự tăng trưởng kinh tế của Trung Cộng chỉ củng cố quyền lực của một chế độ độc tài chuyên chế. Ông cho rằng thuế quan là cách cuối cùng để đứng lên vì người Mỹ”.

TT Trump và chiến lược thuế quan.

Trump tuyên bố thuế quan với Canada, Mexcico và Columbia là công cụ bảo vệ an ninh biên giới, kiểm soát di dân bất hợp pháp, kiểm soát Fentanyl tràn vào Mỹ và bảo vệ ngành sản xuất nội địa.

– Với Columbia: Tháng 1/2025, Tổng thống Gustavo Petro từ chối cho phép máy bay Hoa Kỳ chở khoảng 160 người cư ngụ bất hợp pháp trả lại cho Columbia. Đáp lại, Tổng thống Trump tuyên bố áp thuế lên 50% nếu Colombia không chịu hợp tác. Sau vài ngày, Gustavo Petro chấp nhận cho máy bay Hoa Kỳ hạ xuống. Thuế quan 50% được gỡ bỏ.
– Với Mexcico (Mễ): Tháng 1/2025, ông Trump tuyên bố đóng thuế 25% lên các mặt hàng xuất khẩu từ Mexcico vào Mỹ. Lý do Mexico chưa kiểm soát hiệu quả việc di cư bất hợp pháp và ma túy Fentanyl chuyền qua biên giới Hoa Kỳ. Nữ Tổng Thống Mexcico – Sheinbaum liền đáp ứng bằng cách điều động10.000 binh sĩ Mễ đến biên giới Mỹ-Mexcico để ngăn chặn đoàn người di cư bất hợp pháp từ Nam Mỹ và lượng Fentanyl chuyền qua biên giới; Đồng thời thành lập lực lượng chung Mỹ-Mexcico để bảo đảm an ninh biên giới của hai nước. Hiện Hoa Kỳ đang chờ đợi thiện chí hợp tác của chính quyền Mexcico nhiều hơn để quyết định vấn đề thuế quan. Trong đợt áp thuế ngày 2/4  Mexcico không có tên trong danh sách vì đang ở kết quả đàm phán.
– Với Canada: Trong tháng 1/2025, Tổng thống Donald Trump ký lệnh áp đặt thuế 25% lên hầu hết các hàng hóa nhập khẩu từ Canada, ngoại trừ dầu mỏ và năng lượng bị đánh thuế 10%. Mục đích vì bảo vệ lợi ích kinh tế nội địa nước Mỹ và buộc Canada tăng cường an ninh biên giới để ngăn chặn nhập cư bất hợp pháp và buôn lậu fentanyl vào Mỹ. ​Tân thủ tướng Canada Mark Carney tuyên bố đánh thuế trả đũa và tìm kiếm nhiều thị trương ở nước khác để hợp tác. Tình hình hiện tại giữa Hoa Kỳ và Canada đang rất căng thẳng. Cả hai bên đang tìm kiếm các giải pháp nhằm giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực thương mại để bảo vệ lợi ích kinh tế của mình. Canada cũng như Mexico, không nằm trong danh sách áp thuế ngày 2/4.
Ba trường hợp Columbia, Mexcico và Canada rõ ràng là TT Trump dùng “thuế quan” gây áp lực để đạt được những điều Mỹ mong muốn qua đàm phán, đúng như điều 1 trong mục đích đánh thuế của Washington.

Từ ngày nhậm chức Tổng Thống Trump 2.0 đã 4 lần áp thuế.

1) Tuyên bố áp thuế 25% đối với hai nước láng giềng phía Bắc và phía Nam Hoa Kỳ là Canada và Mexico (áp lực đàm phán)
2) Đánh thuế vào thép nhôm 25% với những quốc gia xuất khẩu vào Mỹ (bảo vệ ngành sản xuất thép nội địa)
3) Đánh thuế 25% vào quốc gia nào xuất khẩu xe hơi vào Mỹ (bào vệ các công ty xe hơi Hoa Kỳ)
4) Đánh thuế “có qua có lại” trên toàn thế giới trong đó có 60 nước bị áp thuế nặng (cân bằng thuế quan)

Lần đánh thuế thứ 2 và thứ 3 mục đích để bảo vệ ngành sản xuất thép/nhôm, xe hơi tại nước Mỹ, ngành này quan trọng đến nỗi trong buổi Thông Điệp Liên Bang Hoa Kỳ ngày 4/03, ông Trump đã trịnh trọng giới thiệu Jeff Denard là công nhân ngành thép đến từ Decatur, Alabama như một biểu tượng. Ý của Tổng Thống Trump là ngành sản xuất thép nhôm và xe hơi rất quan trọng đáng vinh danh đối với Hoa Kỳ. Những ngành này trước đây đi tiên phong và làm nên nước Mỹ vĩ đại, giờ đây muốn MAGA thì phải lấy lại sức mạnh truyền thống của Mỹ.

Lần thứ 4 vào ngày 2/4, cơn chấn động thương trường, quả bom lửa mà ông Trump cho rằng “Liberation Day”– chữ liberation ở đây có nghĩa là ngày mà Hoa Kỳ được cởi bỏ xiềng xích làm “con bò sửa” nuôi nấng thế giới không giới hạn. Đã đến lúc Hoa Kỳ không còn kham nỗi nên phải dùng biện pháp “có qua có lại” để làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại. Ngày 2/4 ông Trump tuyên bố đánh thuế 10% đối với các mặt hàng của các nước trên thế giới xuất khẩu đến Mỹ. Đồng thời áp thuế lên 60 quốc gia thâm thụt thương mại đối với Mỹ. Những nước từng xử dụng Mỹ như “con bò sửa” vô hạn,  nay bị giới hạn nên cảm thấy bực bội, la lối om sòm. Trong 60 nước đó, có Việt Nam bị áp thuế 46%.

Tại Việt Nam, tất cả người Việt từ em bé chăn trâu ở nông thôn đến người cầm đầu Việt Nam là Tổng Bí Thư đảng Cộng Sản Việt Nam (CSVN) Tô Lâm đều thấy 46% thuế quan của Mỹ như trái cầu lửa to lớn đang vần vũ trên đầu.

“Thuế đối ứng” bổ xuống khắp các nước trên trái đất, nhắm đến Trung Cộng. TT Trump dùng một phép thử qua lăng kính kinh tế để thấy rõ “họ theo ai”. Ông nắm quy luật kinh tế rất rõ, mục đích là kiếm tiền, mà “tiền gắn liền với khúc ruột”, kinh tế quốc gia là khúc ruột đối với sự sống còn của một dân tộc. Washington xem những nước thân cận từng giúp Trung Cộng “thoát hiểm mưu sinh” trong cuộc chiến thương mại với Mỹ-Trung bắt đầu từ năm 2018 đến nay, thái độ của họ ra sao? 

– Campuchia một đệ tử trung thành nhất của Bắc Kinh ở Đông Nam Á, Washington thừa biết đó là đặc khu trung chuyển hàng của Trung Cộng bán qua Mỹ để lách thuế. Sau ngày 2/4, Campuchia đã tỏ thiện chí với Mỹ, tức khắc hạ thuế 19 sản phẩm nhập khẩu từ Hoa Kỳ vào xứ Chùa Tháp từ 35% xuống 5%, xin gặp gỡ Mỹ để đàm phán Mỹ áp thuế 49%.
– Brazile một quốc gia Nam Mỹ, một trong tứ trụ của khối BRICS, nhận hàng Trung Cộng bán vào Mỹ để lách thuế. Brazil đã cử Bộ trưởng Tài chính Fernando Haddad xin đàm phán với Hoa Kỳ nhằm tìm kiếm giải pháp hòa bình.
– Nhiều “đồng chí” khác của Trung Cộng đã tháo chạy xin cầu hòa với Mỹ như Brazile và Campuchia… Còn Việt Nam từ lâu là một đồng chí anh em sát nách Trung Cộng có thái độ gì khi bị Mỹ áp thuế 46%?
Sau ngày 2/4, Tô Lâm nhanh nhẩu gọi điện thoại cho Trump tỏ thiện chí muốn đàm phán. Ông Trump đăng trên tài khoản @RealDonaldTrump đưa lên những trang mạng xã hội True Social và X vào ngày 4/4 rằng: “Tôi vừa có cuộc gọi rất có hiệu quả với ông Tô Lâm – Tổng Bí thư Đảng Cộng Sản Việt Nam, ông đã nói với tôi rằng Việt Nam muốn cắt giảm thuế quan của Mỹ xuống 0% nếu họ có thể đạt được thỏa thuận với Hoa Kỳ. Tôi đã thay mặt đất nước cảm ơn ông và nói rằng tôi mong muốn có một cuộc gặp trong tương lai gần” – đó là thái độ cầu hòa của Viêt Nam muốn xích lại gần Mỹ.

Phải chăng Việt Nam hạ mức xuống 0% có thể giải quyết thuế đối ứng 46%?  Không phải! Nếu Việt Nam có hạ thuế các mặt hàng từ Mỹ xuống 0% thì cũng không giải quyết con số 46%, vì thuế đối ứng mà Trump đánh lên Việt Nam dựa trên công thức dùng con số thâm thụt thương mại giữa Việt-Mỹ. Mục đích Tô Lâm điện thoại với TT Trump muốn giảm thuế quan xuống 0% là để tỏ một thiện chí tối đa nhằm câu giờ đàm phán thuế quan được giảm bớt. Mặt khác Tô Lâm muốn gặp Trump để thảo luận nhiều chuyện khác, nhưng tránh cặp mắt soi mói của  Bắc Kinh.

Đến nay các cố vấn của Trump cho biết hơn 50 quốc gia đã liên hệ để đàm phán thuế quan với Tòa Bạch Ốc (1), vài ngày nữa sẽ có 59/60 quốc gia, trừ một nước đó là:

Trung Công tuyên bố thương chiến Mỹ-Trung

Trung Cộng giữ thể diện cho con cháu Đại Hán là cường quốc kinh tế, đang cạnh tranh vị thế siêu cường của Mỹ, nên không lẽ cầu xin Mỹ đàm phán? Làm như thế chỉ có đi dưới chứ không đi ngang hàng được Trung Cộng chịu mức thuế bổ sung 34%, họ đã có 20% thêm vào 34% là nâng lên 54% đối với những mặt hàng xuất khẩu sang Mỹ.
Sau ngày 2/4, Trung Cộng đáp lại ba điều tuyên chiến:
1)  Bộ Tài Chánh Trung Cộng thông báo sẽ áp thuế bổ sung 34% lên tất cả hàng hóa nhập khẩu từ Hoa Kỳ, có hiệu lực từ ngày 10/04.
2)  Trung Cộng tuyên bố sẽ thực hiện các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đất hiếm dùng chế biến chip điện tử và các ứng dụng kỹ nghệ quốc phòng Hoa Kỳ như samarium, gadolinium, terbium, dysprosium, lutetium, scandium và yttrium, có hiệu lực ngay lập tức.
3)  Bộ Thương Mại Trung Cộng đệ đơn kiện Mỹ lên Tổ chức Thương Mại Thế giới (WTO) về các mức thuế mà Mỹ áp đặt lên Trung Cộng là không hợp pháp.

Các “đồng chí” của Trung Cộng đã quay lưng, Trung Cộng như người lữ hành cô đơn tuyên bố thương chiến với Mỹ. Lịch sử Hoa Kỳ từ khi đồng Đô La lên ngôi bá chủ, chưa có một nước nào trên thế giới dám tuyên bố thương chiến với Hoa Kỳ. Có lẽ đây là lần đầu tiên Trung Cộng làm càn. Rồi đây chắc chắn sẽ rơi vào hệ lụy bi thảm như nước Nhật tấn công Trân Châu Cảng của Hoa kỳ vào năm 1941. 

Từ khi ông Trump lên nắm Tổng Thống nhiệm kỳ 2 đến nay mới 2 tháng rưỡi, công suất làm việc của ông gấp bội so với những người tiền nhiệm. Giải quyết nhiều điều mới lạ, đảo lộn cả thế giới bằng những phương sách ngoài con đường truyền thống chính trị của Washington gần 80 năm nay kể từ sau Đệ II Thế Chiến.
Về đối nội: TT Trump tát cạn bùn lầy ẩn náu như những con sâu mọt xói mòn tài chánh Hoa Kỳ, giải quyết an ninh biên giới, giảm lượng fentanyl lậu mang chất độc chết người vào Mỹ; tóm dần những băng đảng tội phạm.
Về đối ngoại: Cố gắng chấm dứt chiến tranh ở Ukraine, giải quyết chiến tranh Trung Đông, lấy lại quân bình cho Hoa kỳ không còn làm “con bò sửa” cho thế giới từ trước tới nay. Xác định kẻ thù số một của Mỹ là Trung Cộng cần giải quyết để lâu sẽ là hiểm họa khôn lường cho Hoa Kỳ. 

Ông Trump đã đi một nước cờ táo bạo, trước mắt vật giá tiêu dùng hàng ngày làm cho đời sống người dân Mỹ bị ngột ngạt thêm… Nhưng rồi giá xăng sẽ hạ thấp qua “drill baby drill” (ủng hộ cho việc tăng cường khoan dầu mỏ và khí đốt tại Mỹ), áp thuế công bằng đem về hàng ngàn tỷ USD mỗi năm, tăng thêm công việc làm cho giới lao động bằng chính sách hỗ trợ sản xuất nội địa và thu hút đầu tư nước ngoài vào Mỹ. Nhìn viễn ảnh đó, sau một thời gian kinh tế sẽ ổn định và lớn mạnh. Về Trung Cộng, nhìn kỹ vào các góc cạnh của vấn đề, muốn triệt hạ đảng cộng sản nắm quyền ở Trung Cộng không đơn giản. TT Trump đang theo con đường của cựu Tổng Thống Ronal Reagan, trước đây giải thể đảng Cộng Sản Liên Xô bằng kinh tế, nay Donald Trump cũng dùng kinh tế với đảng Cộng Sản Tàu.

Hoa Kỳ, ngày 7 tháng 4 năm 2025

Lê Hoành Sơn

---

Chú thích:

(2) https://thehill.com/business/5235097-bessent-countries-approach