Chuyện nay chưa nghe tại Mỹ, đây là những vấn đề đang rục rịch tại châu Âu. Đây là một điều rất tốt. Mỹ nên áp dụng sớm!

Mặc dù tiêm chủng vaccine phòng virus Vũ Hán chưa phổ biến ở mọi quốc gia nhưng cuối tháng 11-2020, Qantas của Úc đã trở thành một trong những hãng hàng không đầu tiên trên thế giới yêu cầu khách có chứng nhận đã tiêm vaccine mới được phép bay.

Với thực tế là các đợt tiêm chủng diện rộng đã được khai triển từ Á đến Âu, nhiều người đang cần một câu trả lời chắc chắn cho câu hỏi liệu chúng ta có cần “passport vaccine” hay chứng nhận đã tiêm phòng virus Vũ Hán khi đi nước ngoài hay không?

Châu Âu ủng hộ

Thông điệp của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) về “passport vaccine” khá rõ ràng. Tại một buổi cung cấp thông tin cho báo chí ở Copenhagen, Đan Mạch ngày 4-12-2020, bác sĩ Catherine Smallwood – chuyên viên cao cấp về vấn đề khẩn cấp của WHO tại châu Âu – cho biết: “Chúng tôi không khuyến khích “passport miễn dịch” (chứng nhận tiêm vaccine) và cũng không khuyến khích dùng xét nghiệm như một phương tiện để ngăn ngừa đường lây truyền qua biên giới. Những gì chúng tôi khuyến khích là các quốc gia nên xem xét dữ liệu về sự lây lan trong nước và nước ngoài và điều chỉnh hướng dẫn đi lại của họ cho phù hợp”.

Bất chấp khuyến khích của quan chức WHO, nhiều nước châu Âu dường như đang ngả theo “passport vaccine” thà an toàn mà tránh được dịch vẫn hơn là phải nói hối tiếc. 

Tại Hi Lạp, Thủ tướng Kyriakos Mitsotakis đã cố dung hòa lợi ích các bên khi xác nhận tiêm vaccine phòng virus Vũ Hán sẽ không phải là đòi hỏi bắt buộc trong vấn đề di chuyển, nhưng ai đã tiêm vaccine rồi thì họ nên được tự do di chuyển. Điều này có thể hiểu là trong trường hợp một khu vực bị phong tỏa do đại dịch, những ai đã tiêm vaccine có thể được miễn trừ.

Ở Hungary, chính quyền đã yêu cầu người nhập cảnh phải có chứng minh là mình đã tiêm vaccine phòng virus Vũ Hán thông qua một ứng dụng trên điện thoại di động. 

Tại Iceland, người nào có giấy tờ xác nhận mình đã từng nhiễm và khỏi virus Vũ Hán kể từ ngày 10-12-2020 thì không cần xét nghiệm hay cách ly. Người phát ngôn của chính phủ cho rằng yêu cầu này của chính quyền không giống với yêu cầu chứng nhận đã tiêm vaccine. 

Bỉ ủng hộ “passport vaccine” ở EU và thậm chí là trên toàn cầu. Dự báo nhiều nước sẽ đòi hỏi du khách phải trình chứng nhận đã tiêm vaccine ở cửa khẩu. Đan Mạch, nước châu Âu hiền hòa, đã cho phép người dân lấy passport này trên trang website của Bộ Y tế.

Nhiều công ty như CommonPass, IBM, Linux Foundation… đã tận dụng cơ hội này để phát triển các ứng dụng hay hệ thống để người dùng tải dữ liệu về kết quả xét nghiệm virus Vũ Hán hoặc lịch sử tiêm vaccine. Theo đó, sau khi tải lên hệ thống, người dùng sẽ có một mã QR để cung cấp cho nhà chức trách mà không phải tiết lộ những thông tin riêng về cá nhân.

Lo ngại quyền riêng tư!

Theo kênh Euronews, hàng ngàn người Anh đã tiêm vaccine phòng virus Vũ Hán sẽ nhận được tấm passport điện tử cho phép họ đi qua nhiều cổng biên giới. Tiền cho hoạt động này đến từ ngân sách của chính phủ, đặc biệt là khi nhiều nước đã yêu cầu người Anh phải có xét nghiệm âm tính được cấp 3 ngày trước khi lên máy bay do lo ngại virus biến thể.

Mặc dù chứng nhận tiêm vaccine nhằm mục đích trả lại khả năng đi lại tự do, thoải mái như trước đại dịch, nhiều người châu Âu lo ngại rằng yêu cầu này xâm phạm đến quyền tự do cá nhân và quyền riêng tư của họ.

Ana Beduschi, giáo sư luật của Đại học Exeter tại Anh, viết trong một báo cáo: “passport y tế có thể góp phần vào việc quản lý lâu dài đại dịch virus Vũ Hán, tuy nhiên nó đặt ra những câu hỏi cần thiết về việc bảo vệ quyền riêng tư của dữ liệu và quyền con người.

Đơn cử là nhiều cơ quan sẽ yêu cầu chúng ta cung cấp thông tin về sức khỏe, chẳng hạn như kết quả xét nghiệm virus Vũ Hán hoặc hồ sơ tiêm chủng, thì mới được vào một số nơi đông người như nhà hàng, nhà thờ hoặc dùng phương tiện giao thông công cộng”.

Những người đã được tiêm vaccine sẽ được đi lại tự do và ngược lại, những người không tiêm vaccine sẽ bị từ chối việc chuyên chở hoặc quyền đi đến nhà thờ, nhà vận động thể thao…

Yêu cầu về tấm “passport tiêm chủng” hoặc xét nghiệm âm tính sẽ phân biệt con người chỉ bằng hai điểm, có hoặc không tiêm vaccine, âm tính hoặc dương tính. Nó có thể bảo vệ quyền tự do của những người không mắc bệnh hoặc đã được tiêm chủng nhưng với những trường hợp không thể tiếp cận, không đủ tiền làm xét nghiệm virus Vũ Hán hoặc không vaccine, họ sẽ không thể chứng minh tình trạng sức khỏe của mình và do đó quyền tự do của họ trên thực tế sẽ bị hạn chế.

“passport vaccine” đã được hiện thực hóa ở châu Âu, bất chấp những phức tạp và tranh luận trong xã hội. Các nước trong liên minh còn thảo luận chia sẻ dữ liệu với nhau sao cho an toàn và bảo mật.