Đồng đô la Mỹ và đồng nhân dân tệ Trung Quốc (REUTERS/Thomas White)

Trang báo Le Monde của Pháp: Bài “Thương mại: Trung Cộng chưa muốn xung trận” mở đầu với nhận định “Bắc Kinh đang bị kẹp giữa hai gọng kìm“. Một mặt, chắc chắn Trung Cộng không thể im lặng trước các đe dọa tăng thuế với 200 tỉ đô la hàng hóa nhập khẩu từ Trung Cộng của Mỹ. Ngày 3/8 vừa qua, Bắc Kinh đã trả lời bằng các biện pháp đánh thuế 60 tỉ đô la hàng Mỹ. Tuy nhiên, cùng lúc đó, Trung Cộng cũng hiểu rằng không thể địch lại với chính quyền Donald Trump trong cuộc chạy đua gia tăng trừng phạt hàng hóa nhập khẩu.

Lý do đơn giản là Trung Cộng chỉ nhập khẩu có 130 tỉ đô la hàng hóa Mỹ hàng năm, trong lúc Hoa Kỳ nhập đến 550 tỉ đô la hàng Trung Cộng.

Chênh lệnh rất lớn này buộc Bắc Kinh phản ứng rất chừng mực. Bộ Thương Mại Trung Cộng đã hứa hẹn sẽ trả đũa “về mặt số lượng“, nhưng đồng thời cả “về mặt chất lượng”. “Về mặt chất lượng” có nghĩa là, không chỉ hàng xuất khẩu Mỹ, mà cả các doanh nghiệp Mỹ làm ăn tại Trung Cộng cũng sẽ là đối tượng trừng phạt.

Thế nhưng trên thực tế, chưa có gì cho thấy Bắc Kinh thực sự làm đúng như nói. Ngay giữa tháng 7 vừa qua, việc phó chủ tịch Trung Cộng Vương Kỳ Sơn (Wang Qishan) đón tiếp ông chủ doanh nghiệp Mỹ Tesla nổi tiếng ngay tại Trung Nam Hải – được coi là đầu não của chính quyền Trung Cộng, cho thấy Bắc Kinh sẵn sàng mở rộng cửa cho các doanh nghiệp Mỹ. Elon Musk đến Trung Cộng ký hợp đồng hợp đồng xây dựng một nhà máy lớn tại Thượng Hải.

Cho đến nay, chính quyền Trung Cộng chưa biết cách làm thế nào để khiến Donald Trump nguôi giận. Đích thân phó thủ tướng Trung Cộng Lưu Hạc (Liu He) – một cựu sinh viên trường Harvard – đến Washington hồi tháng 5, với hy vọng tìm được một thỏa thuận nhằm giảm bớt tình trạng nhập siêu của Hoa Kỳ, với các biện pháp như nới lỏng hàng rào thuế quan với máy bay và đậu nành Mỹ. Tuy nhiên, thương thuyết không đạt kết quả.

Theo một giảng viên đại học Trung Cộng, ngay từ đầu, Bắc Kinh đã bị động trước cuộc chiến về thuế của Mỹ, và tìm cách tránh né, bởi về trung hạn, xung đột với Mỹ sẽ gây tổn hại cho kinh tế Trung Cộng.

Bắc Kinh cấm báo chí dùng từ “chiến tranh thương mại”

Lo ngại căng thẳng với Mỹ gây bất lợi trong nội bộ, Bắc Kinh đã ra lệnh cho báo chí Nhà nước không được sử dụng cụm từ “chiến tranh thương mại“, mà phải thay bằng những cách diễn đạt khác mềm mại hơn. Tháng 6 vừa qua, Bắc Kinh cũng buộc báo chí ngừng quảng bá cho chương trình “Made in China 2025″, dự kiến đầu tư ồ ạt, để biến Trung Cộng thành quốc gia dẫn đầu thế giới về các công nghệ mũi nhọn. Một chương trình vốn bị lên án mạnh mẽ tại Mỹ, Washington cáo buộc Trung Cộng cạnh tranh bất chính.

Thêm một yếu tố nữa khiến Bắc Kinh lo ngại hơn, đó là trong tháng vừa qua, Hoa Kỳ và Liên Âu đã đạt được một thỏa thuận hưu chiến về thương mại. Bruxelles và Tokyo cũng nhanh chóng thông qua một thỏa thuận mậu dịch tự do. Trung Cộng ngày càng cảm thấy cô độc, bởi Liên Âu có cùng chung quan điểm với Hoa Kỳ, chống lại chính sách quản lý chặt thị trường của Bắc Kinh.

Theo giáo sư kinh tế Hồ Tinh Đẩu (Hu Xingdou), Viện Công Nghệ Bắc Kinh, thì “cuộc chiến tranh kinh tế” hiện nay có mặt tích cực của nó, đó là điều này buộc Trung Cộng phải gia tăng các cải cách, có lợi cho các doanh nghiệp nước ngoài.

WTO: Ba cải cách chống Trung Cộng thao túng thị trường

Cuộc chiến thương mại mà tổng thống Mỹ vừa khởi sự, ngoài Trung Cộng là đối thủ trực tiếp, còn có một đích ngắm khác, đó là gây áp lực để buộc Tổ Chức Thương Mại Thế Giới (WTO) – định chế thương mại lớn nhất của thế giới, với 164 thành viên – phải cải cách.

Bài “Cải cách WTO: Những hướng đi bắt đầu xuất hiện” của Les Echos nhấn mạnh đến việc Hoa Kỳ, Liên Hiệp Châu Âu, Nhật Bản và cả Trung Cộng trong ít tháng gần đây bắt đầu có các nỗ lực đi theo hướng này. Les Echos điểm lại năm hướng cải cách, trong đó không phải hướng nào cũng được Washington hưởng ứng. Tuy nhiên đa số có mục tiêu hạn chế các can thiệp của chính quyền vào thị trường, gây bất lợi cho các nước khác. Đích nhắm chủ yếu không ai khác hơn là Trung Cộng.

Les Echos nhắc đến ba cải cách chủ yếu chống lại việc thao túng thị trường. Thứ nhất là minh bạch hóa các khoản trợ giá của chính quyền cho doanh nghiệp. Cho đến nay, hơn một nửa quốc gia thành viên WTO không thông báo về trợ giá, do vậy các nước bị thiệt khó đưa ra các biện pháp trả đũa tương xứng. Liên Hiệp Châu Âu đề nghị minh bạch hoàn toàn, quốc gia nào không cung cấp thông tin sẽ bị trừng phạt.

Cải cách thứ hai là chống lại các ưu đãi dành cho các doanh nghiệp Nhà nước. “Chủ nghĩa tư bản Nhà nước Trung Cộng” là đích ngắm chính, bởi các doanh nghiệp Nhà nước Trung Cộng là xương sống của hệ thống kinh tế nước này. Liên Hiệp Châu Âu, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Canada và Mexico cùng chung quan điểm không nhắm mắt làm ngơ trước việc các doanh nghiệp Nhà nước Trung Cộng được hưởng các khoản vay với lãi suất thấp hơn thị trường, được coi là thủ phạm của cạnh tranh bất chính, và gia tăng tình trạng nhiều ngành công nghiệp Trung Cộng, do Nhà nước nắm, sản xuất dư thừa, và các mặt hàng này được bán ồ ạt ra các thị trường bên ngoài. Tuy nhiên, một vấn đề khó với trường hợp Trung Cộng, đó là còn cần phải tìm ra các biện pháp riêng đối với những doanh nghiệp, về hình thức là của tư nhân, nhưng thực chất do một thành viên của đảng Cộng Sản chi phối.

Một cải cách quan trọng khác, mà Liên Hiệp Châu Âu và Hoa Kỳ cùng ủng hộ. Đó là phải sửa đổi quy định của WTO để chấm dứt tình trạng nhiều quốc gia sở tại, đặc biệt là Trung Cộng, gây áp lực buộc các doanh nghiệp nước ngoài muốn làm ăn phải chuyển giao công nghệ, bản quyền. Cho đến nay, các quy định của WTO chưa cho phép khắc phục các tệ nạn trong lĩnh vực này.

Đối đầu với Mỹ, Bắc Kinh nhập nhiều hơn hàng châu Á

Về ảnh hưởng lâu dài của cuộc chiến tăng thuế nhập khẩu mà Washing đang tiến hành, Le Monde có bài dự báo: “Cuộc chiến thương mại của Mỹ có thể vẽ lại các dòng lưu chuyển hàng hóa toàn cầu”. Châu Á là một khu vực có triển vọng được hưởng lợi trong tình hình này.

Do cuộc chiến thương mại với Mỹ, xu hướng Trung Cộng gia tăng nhập khẩu từ các nước trong vùng, vốn đã gia tăng, sẽ tiếp tục tăng mạnh hơn. Theo trưởng kinh tế gia của tập đoàn Edmond Rothschild, đi liền với việc tăng thuế với hàng hóa nông phẩm Mỹ, Trung Cộng cũng hạ thuế đối với hàng hóa từ nhiều nước trong khu vực, như Hàn Quốc, Ấn Độ, Lào, Sril Lanka… để cân bằng lại. Thuế nhập xe hơi của Trung Cộng từ các nước láng giềng cũng giảm xuống.

Riêng về vấn đề tỉ giá đồng Nhân dân tệ trong tình hình chiến tranh kinh tế với Mỹ khởi sự, theo Les Echos, chính quyền Trung Cộng đang lo ngại đồng tiền quốc gia sụt giá quá nhanh. Đồng Nhân dân tệ sụt liên tục từ 8 tuần qua, lần đầu tiên kể từ năm 1994. Đồng Nhân dân tệ xuống giá giúp cho hàng xuất khẩu của Trung Cộng rẻ hơn, nhưng mặt khác nếu xuống quá mạnh, vượt vòng kiểm soát, sẽ gây lạm phát và làm mất lòng tin trong xã hội. Gần 80% các nhà đầu tư chờ đợi đồng tiền Trung Cộng tiếp tục xuống giá.