Trả lời hãng tin AFP, nhà phân tích Timothy Heath, thuộc Viện Tư vấn Quốc phòng RAND Corporation của Mỹ, cho biết chưa bao giờ một chiến hạm Trung Cộng áp sát một chiến hạm Hoa Kỳ gần như thế. Theo nhà phân tích này, sự kiện nói trên có thể phản ánh căng thẳng gia tăng giữa Washington với Bắc Kinh, nhưng cũng có thể là do Trung Cộng muốn “nắn gân” Mỹ ở Biển Đông.

Sau sự kiện ở vùng biển này, Bắc Kinh đã phản ứng rất giận dữ, khẳng định rằng các chiến dịch bảo đảm tự do hàng hải của Mỹ đang đe dọa đến chủ quyền và an ninh của Trung Cộng, đồng thời gây tổn hại quan hệ quân sự giữa hai cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới.

Vào năm 2014, Quân đội Hoa Kỳ và Trung Cộng đã đạt thỏa thuận về một bộ quy tắc ứng xử để tránh các vụ va chạm trên biển giữa hải quân hai nước. Theo hãng tin AFP, hiện chưa rõ là hành động của chiến hạm Trung Cộng hôm Chủ nhật vừa qua là theo lệnh của Bắc Kinh hay chỉ là quyết định của Hạm trưởng, nhưng rõ ràng là có những chủ đích chính trị đằng sau sự kiện này.

Theo nhân định của nhà phân tích Timothy Heath, RAND Corporation, với căng thẳng đang gia tăng, Trung Cộng “có vẻ như muốn hù dọa Mỹ bằng một hành động liều lĩnh có thể gây ra va chạm giữa chiến hạm hai nước”. Ở đây có nguy cơ thật sự là tính toán sai lầm sẽ dẫn đến đụng độ.

Thật ra thì trong quá khứ, quan hệ quân sự Mỹ – Trung cũng đã từng trải qua giai đoạn căng thẳng. Vào năm 2001, trên vùng biển ngoài khơi miền Nam nước Tàu, một máy bay do thám của Hoa Kỳ, chiếc US EP-3 đã đụng một chiến đấu cơ Trung Cộng. Phi công của chiến đấu cơ Trung Cộng đã thiệt mạng, còn phi cơ của Mỹ đã phải đáp khẩn cấp xuống đảo Hải Nam và phi hành đoàn thì bị phía Trung Cộng bắt giữ, đến 11 ngày sau mới được thả ra. Sau vụ này, mọi trao đổi quân sự giữa hai nước, kể cả các chuyến ghé thăm cảng, đều đã bị đình chỉ.

Kịch bản này đang tái diễn với việc Trung Cộng không cấp phép cho một chiến hạm Mỹ ghé thăm cảng Hồng Kông, hủy cuộc họp giữa Tư lệnh Hải quân hai nước, cũng như cuộc gặp giữa Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Jim Mattis và đồng nhiệm Trung Cộng Ngụy Phượng Hòa (Wei Fenghe).

Theo dự báo của chuyên gia Bonnie Glaser, thuộc Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược (CSIS) Mỹ, căng thẳng quân sự hiện nay rất có thể sẽ kéo dài, vì nó theo đúng mục tiêu chính trị của Tổng thống Donald Trump, tức là gây áp lực càng mạnh càng tốt lên Trung Cộng. Bà Glaser ghi nhận rằng, hành động của chiến hạm Trung Cộng hôm Chủ nhật vừa qua đã vi phạm những quy định hiện hành và qua sự kiện này, Bắc Kinh đã dấn thêm một bước trong việc can thiệp vào các chiến dịch bảo đảm tự do hàng hải của Hoa Kỳ ở Biển Đông.

Thanh Phương