TT Mỹ Trump (trái) TT Zelensky (giữa) TT Putin (phải)

Sau hai ngày, vào chiều thứ Năm (13/3), Tổng thống Nga Putin mới có những phát biểu đầu tiên để đáp lại TT Trump làm trung gian đề nghị lệnh ngừng bắn 30 ngày của cuộc chiến Nga-Ukraine.
Trước hết Putin đồng ý trên nguyên tắc nói “Bản thân của đề nghị này là đúng đắn và chúng tôi chắc chắn ủng hộ nó”, rồi Putin cho rằng các chi tiết cần được thảo luận thêm và bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải giải quyết “nguyên nhân gốc rễ” của cuộc chiến. Sau đó, Putin đã bắt đặc phái viên của Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump là Steve Witkoff chờ đến đến 8 giờ mới vào gặp mặt sáng sớm thứ Sáu (14/03). Cuộc gặp này Tòa Bạch Ốc và Điện Kremlin đều không cho biết chi tiết. Những điều mà Putin quan tâm, theo dư luận cho đó là “đồng ý trong lắc léo”.

Đề xuất của TT Trump và Ukraine mang nhiều ý:

– Đề xuất của Trump là “viễn cảnh hữu hình nhất để chấm dứt bạo lực” ở Ukraine kể từ khi Putin phát động cuộc xâm lược vào tháng 2 năm 2022. Đề xuất này là vào ngày thứ Ba (11/03) tại cuộc đàm phán ở Jeddah, Saudi Arabia giữa hai phái đoàn Mỹ-Ukraine là “một phép thử công khai về sự sẵn sàng theo đuổi hòa bình của Putin, nếu không muốn gác lại tham vọng đế quốc của mình”.
–  Đối với Ukraine, Đề nghị này là muốn chuyển trọng tâm vào Putin như tác nhân cản trở hòa bình. Nếu Putin không đồng ý, sẽ chứng minh cho Mỹ “Những kết quả hòa bình tích cực đầu tiên của Mỹ và Ukraine mà Nga không hợp tác, đó là điều Ukraine chứng minh cho cho Mỹ biết Putin không có thiện chí hòa bình. Từ đó Hoa Kỳ sẽ bỏ lệnh cấm hỗ trợ quân sự và chia sẻ tin tình báo cho Ukraine (tại thời điểm đó Mỹ còn giữ những lệnh vừa nói đối với Ukraine sau cuộc đấu khẩu ở Phòng Bầu Dục)”   Theo Ukraine nghĩ rằng thì Putin không đồng ý với lệnh ngừng bắn này”.

Sự trì hoãn của Putin: 

Hai ngày sau (13/03) Putin tuyên bố “Bản thân của đề nghị này là đúng đắn và chúng tôi chắc chắn ủng hộ nó”; tuy nhiên, Putin liên kết sự ngừng bắn với “nguyên nhân gốc rễ” đó là:

– Yêu cầu loại trừ vĩnh viễn Ukraine khỏi NATO,
– Làm suy yếu quân đội Ukraine,
– Cách chức Tổng Thống Ukraine – Zelensky

Putin xua quân vào lãnh thổ Ukraine ngày 24/02/2022 với lời tuyên bố rằng “Ukraine và những người ủng hộ phương Tây gây ra mối đe dọa hiện hữu đối với Nga”.
Các điều kiện ngừng bắn mà Putin tuyên bố “không phải là một khởi đầu đầy hứa hẹn”.

Nhìn từ ngoài thấy gì?

– Putin được nhà độc tài Belarus Lukashenka đứng cạnh vào thứ Năm. “Có vẻ như Putin cần đồng minh thân cận nhất của mình ủng hộ, với Lukashenka tận tụy đóng đúng vai trò của mình, điều này nhấn mạnh sự phụ thuộc hoàn toàn của Belarus vào Nga”.
– Belarus đã là đồng phạm trong cuộc chiến của Nga với Ukraine. Tuy nhiên, “Với những bất ổn xung quanh các cuộc đàm phán hòa bình và nỗ lực của Nga để thoát khỏi sự cô lập, Lukashenka thấy khó khăn hơn bao giờ hết để duy trì sự liên quan đối với Putin.”

Trên Bàn Hội

Giai đoạn tiếp theo của các cuộc đàm phán Mỹ-Nga sẽ phụ thuộc vào những gì đã được nói sau cánh cửa đóng kín tại Moscow. “Điều mà công chúng chưa biết”, “là những gì Putin đã nói với Witkoff và liệu Putin và Trump có sớm nói chuyện với nhau hay không”.
Những bước tiếp theo sẽ còn khó khăn gấp bội lần.

Điều cần thiết cho một nền hòa bình lâu dài là một bảo đảm an ninh cho Ukraine “ngăn chặn sự xâm lược sau này của Nga, buộc Moscow phải chịu trách nhiệm về sự tàn phá mà họ đã gây ra cho Ukraine và không cho phép Nga chiếm trọn lãnh thổ mà Nga đã trưng cầu dân ý bất hợp pháp để chiếm giữ”.
Như vậy Putin đá “quả bóng hòa bình quay trở lại trong tay TT Trump”. Trump sẽ thúc đẩy Nga chấp nhận lệnh ngừng bắn nhưng Putin là con người trí trá “làm phức tạp và trì hoãn, đưa ra các điều kiện vào lệnh ngừng bắn làm suy yếu sáng kiến ​​của Hoa Kỳ tức uy tín của TT Trump”.
Hòa bình thật sự ở Ukraine chỉ là bước đầu còn rất nhiều trở ngại phải vượt qua.

Hoa Kỳ, ngày 15 tháng 3 năm 2025

Lê Hoành Sơn