Nữ tổng thống Đài Loan đầu tiên thuộc đảng Dân tiến (DPP) Thái Anh Văn đươc báo Time “Bà có thể lãnh đạo một nước Trung Hoa dân chủ”

Hôm 15 tháng 1 năm 2016, ngày cuối cùng của cuộc tranh cử Tổng thống Đài Loan. Mít tinh diễn ra tại nhiều thành phố lớn của hòn đảo, với sự tham gia của hàng chục ngàn người ủng hộ ba ứng cử viên chính. Bà Thái Anh Văn (Tsai Ing-wen), 60 tuổi, một cựu giáo viên luật, lãnh đạo đảng Dân Tiến, dành được sự ủng hộ rộng lớn của cử tri, theo thăm dò dư luận, gần như chắc chắn sẽ đắc cử. Quan hệ với Trung Quốc sẽ ra sao, nếu đảng Dân Tiến – chủ trương độc lập – giành thắng lợi ? Đây là câu hỏi rất được quan tâm không chỉ tại Đài Loan và Hoa Lục.
Chính quyền Trung Quốc theo dõi rất kỹ các diễn biến của cuộc tranh cử và các phát biểu của người có khả năng sẽ lãnh đạo Đài Loan. Nhiều nhà quan sát ghi nhận Bắc Kinh liên tục gây áp lực lên đối lập Đài Loan. AFP dẫn lại một bài xã luận tuần này của Hoàn Cầu Thời Báo – một tờ báo đại diện cho quan điểm cứng rắn của chính quyền Trung Quốc -, theo đó, Bắc Kinh sẽ chống lại mọi mưu toan độc lập của Đài Loan.

Đọc thêm : Bầu cử Đài Loan: Đảng đòi độc lập trước ngưỡng cửa chiến thắng

Cơ sở cho mối quan hệ, được gọi là “ổn định” giữa chính quyền Quốc Dân Đảng và Bắc Kinh, là “thỏa thuận 1992”. Đây là một thỏa thuận ngầm giữa Trung Quốc và Đài Loan, theo đó hai bên công nhận chỉ có “một Trung Quốc duy nhất”, nhưng mỗi bên có quyền giải thích khác nhau về nước Trung Quốc duy nhất này. Bắc Kinh từ chối duy trì quan hệ với chính quyền Đài Loan nào không thừa nhận đồng thuận này. Trong khi đó, quan điểm của đảng Dân Tiến của bà Thái Anh Văn là không thừa nhận một đồng thuận như vậy.

Đọc thêm : Sáu lý do Trung Quốc có thể đánh chiếm Đài Loan

Phát biểu tại Đài Bắc trước những người ủng hộ, ông Chu Lập Luân (Eric Chu), ứng cử viên Quốc Dân Đảng, đảng cầm quyền, khẳng định như là người bảo đảm hòa bình và ổn định khu vực, khi duy trì mối quan hệ mật thiết với Trung Quốc. Ông nói : “Hoa Kỳ, Trung Quốc và thế giới hy vọng hòa bình giữa hai bờ eo biển và ổn định khu vực. Việc bầu cho tôi sẽ mang lại cho mỗi bên niềm tin”. Ứng cử viên Quốc Dân Đảng nhấn mạnh đến nỗi lo mất ổn định trong quan hệ với Trung Quốc để thu hút cử tri. Reuters ghi nhận một phát biểu của ông Chu Lập Luân đầu tuần này, kêu gọi cử tri bầu cho ông để tránh “chiến tranh” giữa hai bờ eo biển.

Theo các nhà quan sát, chính thái độ thân Bắc Kinh của Quốc Dân Đảng đã khiến ứng cử viên Tổng thống của đảng này mất đi nhiều ủng hộ của cử tri. Dưới thời của Tổng thống Quốc Dân Đảng Mã Anh Cửu (Ma Ying-jeou), các quan hệ kinh tế và du lịch giữa Hoa Lục và Đài Loan nở rộ. Cuộc hội kiến không chính thức hồi đầu tháng 11/2015, giữa nguyên thủ hai bên tại Singapore, là đỉnh điểm của xu hướng sáp lại gần Trung Quốc của Đài Loan. Tuy nhiên, đông đảo cử tri Đài Loan lại cho rằng chính quyền Quốc Dân Đảng đã cho phép Bắc Kinh gia tăng ảnh hưởng tại Đài Loan và các trao đổi kinh tế trên thực tế chỉ có lợi cho các tập đoàn lớn.

Bên cạnh đó, giới trẻ Đài Loan rất bất bình với Tổng thống mãn nhiệm Quốc Dân Đảng, có quan hệ “quá thân thiết với Trung Quốc, một chính quyền vẫn còn có thái độ rất phản dân chủ”, như nhận định của ông Van der Wees, một nhà quan sát có uy tín về Đài Loan, được trang mạng The Guardian dẫn lại. Nhiều thanh niên Đài Loan lo ngại hệ thống “tuyên truyền tinh vi và nguy hiểm” của Trung Quốc tại Đài Loan. Trong xã hội Đài Loan, kể từ sau phong trào sinh viên Hoa Hướng Dương chống thỏa thuận thương mại tự do giữa chính quyền Quốc Dân Đảng với Trung Quốc năm 2014, đã nổi lên nhiều phong trào xã hội và chính trị nhằm đưa tiếng nói của giới trẻ vào chính trường, kháng cự lại những ảnh hưởng của Bắc Kinh.

Đọc thêm : Phong trào ‘Hoa Hướng Dương’ đã làm thay đổi chính trường Đài Loan

Giữa Quốc Dân Đảng thân Trung Quốc và các phong trào chính trị xã hội khát khao độc lập, ứng cử viên đảng Dân Tiến Thái Anh Văn giữ một thái độ rất thận trọng. Về quan hệ giữa Đài Loan và Trung Quốc, bà không công khai bác bỏ thỏa thuận ngầm 1992 nói trên, nhưng ứng cử viên đảng Dân Tiến cũng khẳng định đây chỉ là “một khả năng” trong quan hệ với Trung Quốc. Quan điểm của bà Thái Anh Văn là quan hệ Đài – Trung cần phải được duy trì “nguyên trạng”.

Vẫn theo The Guardian, trong một phát biểu hôm nay, 15/01, ứng cử viên Thái Anh Văn một lần nữa nhấn mạnh rằng bà sẽ duy trì các kênh đối thoại mở với Bắc Kinh và “hết sức nỗ lực để duy trì ổn định” trong quan hệ với Trung Quốc. Đảng Dân Tiến – vốn có chủ trương đòi độc lập – dưới sự lãnh đạo của Thái Anh Văn đã có phần tỏ ra mềm mại hơn, tuy nhiên, AFP ghi nhận, theo nhiều chuyên gia, quan hệ giữa Đài Loan và Trung Quốc chắc chắn sẽ xấu đi, nếu đảng Dân Tiến thắng cử.

Đọc thêm : Báo Trung Quốc: Muốn hòa bình, Đài Loan phải tuân thủ Thỏa thuận 1992

Trọng Thành (RFI)