Tại sao Mỹ muốn đảo Greenland ở Bắc Cực?
Greenland, hòn đảo lớn nhất thế giới, nằm ở Bắc Cực có diện tích 2,166,086 km2 rộng hơn 3 lần tiểu bang Texas (695,662 km2), một đảo nổi tiếng có những giải sông băng khổng lồ.
Vì ở Bắc Cực có khí hậu băng giá khắc nghiệt, ít ai đến lập nghiệp cho nên dân số rất thưa thớt chừng 56,500 người. Phần đông người dân Greenland thuộc giống dân Inuit (là người bản địa ở các vùng bắc cực của Canada, Đan Mạch, Siberia ở Nga và Alaska ở Mỹ), họ đến định cư gọi đây là Quốc Gia Của Người Greenland (Kalaallit Nunaat). Người gốc Đan Mạch chiếm chừng 10% tổng số dân ở đây, tức chừng hơn 5.000 người.
Tài nguyên khai thác của đảo này là hải cẩu, cá voi, cá tuyết, cá hồi, cá bơn,… ngoài ra còn có những tài nguyên thiên nhiên dưới lớp băng dày như mỏ criolit, chì, kẽm, bạc và than đã được khai thác vào nhiều thời điểm khác nhau trong thế kỷ 20, mỏ vàng đầu tiên được khai thác vào năm 2004. Trong các cuộc thăm dò mới đây đã tìm ra các mỏ sắt, Uranium, đồng, molypden, kim cương và các khoáng sản khác…
Đảo Greenland cách Đan Mạch 320 dặm về phía đông nam. Hiện nay thuộc chủ quyền của Đan Mạch, ngôn ngữ Đan Mạch là chính, tôn giáo đại đa số theo Lutheran.
Chính phủ Đan Mạch thực hiện hiến pháp, nắm quyền đối ngoại và quốc phòng của hòn đảo này, trong khi Greenland vẫn duy trì quyền phát triển kinh tế, quy định của thành phố, thuế, giáo dục, an sinh xã hội, các vấn đề văn hóa và nhà thờ của hòn đảo.
Quyền lực tối cao của Greenland là Inatsisartut (là cơ quan lập pháp của Greenland, một quốc gia tự trị trong Vương quốc Đan Mạch), là một quốc hội được bầu theo nhiệm kỳ bốn năm bởi với lá phiếu của công dân Greenland 18 tuổi trở lên (1).
Hoa Kỳ hỏi mua Greenland từ lúc nào?
Không phải Tổng Thống Donald Trump hỏi mua mà cách đây gần 100 năm, Washington đã hỏi mua Greenland. Có một điều cần ghi nhớ là lãnh thổ của Mỹ rộng như hôm nay là do mua đất của nước khác chứ không phải đem quân xâm lược rồi chiếm đóng như các chế độ thực dân châu Âu ngày trước. Mỹ mua tiểu bang Louisiana của Pháp năm 1803 với giá 15 triệu USD, mua tiểu bang Alaska của Nga năm 1867 với giá 7.2 triệu USD. Năm 1853, mua của Mexico tiểu bang California, Nevada, Utah, New Mexico, Arizona và Colorado, Oklahoma, Kansas, Wyoming, Texas và thừa nhận Rio Grande là ranh giới phía nam Mỹ-Mễ bởi Gadsden Purchase với 10 triệu USD; Năm 1900 mua đảo American Samoa, năm 1917 mua Virgin Islands với 25 triệu USD. Vậy thì việc Mỹ hỏi mua đảo Greenland chẳng có gì lạ đối với Hoa kỳ!
Người ta cho rằng Tổng Thống Trump vốn xuất thân từ mua bán động sản nên khi lên làm Tổng Thống, ỷ mạnh hiếp Đan Mạch để mua đảo Greenland, đó là lời nói thiếu nghiên cứu nếu không muốn cho là xằng bậy!
– Từ năm 1868, bộ trưởng ngoại giao William H. Seward dưới thời Tổng Thống Abraham Lincoln có các cuộc đàm phán để mua đảo Greenland và Iceland (gần Greenland) của Đan Mạch với giá 5.5 triệu USD được cho là “gần xong” [54], Nhưng sau đó gặp trục trặc gì không biết mà Đan Mạch không chịu giao chủ quyền.
– Năm 1910, Đại sứ Hoa Kỳ tại Đan Mạch Maurice Francis Egan đàm phán đổi hai đảo Mindanao và Palawan lấy Greenland. Nhưng sau đó lâm vào Đệ I Thế Chiến (1914-1918), nên Đan Mạch đã đổi Mindanao và Palawan cho Đức để lấy Bắc Schleswig (2).
– Năm 1946, Ngoại trưởng Hoa Kỳ James Byrnes dưới thời Tổng Thống Truman đã đề nghị với Đan Mạch mua Greenland với 100 triệu USD (3).
– Năm 2019, Tổng Thống Donald Trump hỏi mua Greenland với gía 1700 tỉ USD. Đan Mạch từ chối.
– Tổng Thống Đắc cử Trump ngày 12/12/2024 cũng nhắc lại việc mua đảo Greenland nhưng không được đáp ứng hữu hảo của chính quyền Đan Mạch.
Tạo sao Mỹ cần mua đảo Greenland
Nếu nhìn thấy vào bản đồ thì trên Thái Bình Dương Hoa kỳ sở hữu rất nhiều đảo rải rác trên Thái Bình Dương, nhưng Bắc Cực thì không có đảo nào, như vậy là an ninh bỏ ngõ. Bằng một công hai việc, Greenland rất rộng và có những mỏ quý hiếm dưới lớp băng tuyết dày đặc, thứ hai vấn đề an ninh ở Bắc Cực đang bị bỏ ngõ cho nên Mỹ rất cần Greenland.
Sự thật việc mua đất là “thói quen của Mỹ’ để mở rộng lãnh thổ, chứ không chiếm đất theo kiểu thô bạo của thực dân cướp nước “mạnh được yếu thua”. Đối với sức mạnh như Mỹ thì chiếm đảo Greenland chẳng mấy chốc như chủ tịch Đảng Nhân Dân Đan Mạch Soren Espersen nói rằng “Hoa Kỳ sẽ nuốt Greenland như nuốt một ngụm nước”. Có một cách khác nữa có việc làm tương đối hợp pháp hơn mà không khó là bao nhiêu đó là dân Greenland thuộc người Inuit chiếm 90%, họ vốn có cảm tình với Mỹ, trong khi quốc hội của Greenland là cơ quan cao nhất của họ, thì quốc hội có thể quyết định tuyên bố độc lập từ Đan Mạch trước rồi sáp nhập vào Hoa Kỳ sau.
Nhưng cả hai cách trên Hoa Kỳ không lựa chọn, mà chọn lựa cách mua/bán sòng phẳng, Mỹ tin rằng làm như vậy sẽ tốt hơn cho Đan Mạch vì nó sẽ ngăn chặn được sự chỉ trích các căn cứ của Mỹ trên đất Đan Mạch và điều này một nhà ngoại giao Hoa Kỳ đã tuyên bố với chính phủ Đan Mạch rằng “một vụ mua bán sẽ là giải pháp rõ ràng, hợp lý và tốt đẹp nhất” (3)
Hãng tin Reuters vào tháng 10/2020 cho biết Greenland là “một hố đen an ninh” với đường bờ biển dài 27,000 miles (44,000 km) của hòn đảo này rất khó kiểm soát. Từ năm 2006, nhiều lần các tàu ngầm Nga đã xuất hiện bất ngờ tại vùng biển mà Đan Mạch là thành viên NATO có trách nhiệm bảo vệ nhưng không kham được… Như vậy có phải an ninh ở Bắc Cực bị bỏ ngõ không?
Còn Trung Cộng thì năm 2018 đã tự tuyên bố cướp Greenland kiểu “đường lưỡi bò 9 đoạn trên biển Biển Đông” cho mình là “quốc gia gần Bắc Cực” nên Greenland là của Trung Cộng (4).
Năm 2019, Walter Berbrick của Học Viện Chiến Tranh Hải Quân Hoa Kỳ và là Dân Biểu Liên Bang Hoa Kỳ tuyên bố “Bất kỳ ai nắm giữ Greenland sẽ nắm giữ Bắc Cực. Đây là vị trí chiến lược quan trọng nhất ở Bắc Cực và có lẽ là trên toàn thế giới” (5).
Và gần đây nhất, ngày 22/12/2024, TT Trump đã đăng lên Truth Social rằng “quyền sở hữu và kiểm soát Greenland của Hoa Kỳ là điều hoàn toàn cần thiết vì an ninh quốc gia và tự do trên toàn thế giới” (6).
Có thể nhiệm kỳ 2.0 của Donald Trump, việc mặc cả với Đan Mạch để mua được Greenland sẽ có kết quả và sẽ mở rộng biên giới Hoa kỳ đến vùng Bắc Cực.
Texas, ngày 26 tháng 12 năm 2024
Lê Thành Nhân
(1) https://www.britannica.com/place/Greenland/History
(2) “Population of Greenland”. Greenlandic Population as of 2022. Archived from the original on 4 August 2023. Retrieved 12 August 2022
(3) “Inuit were not the first people to settle in the Arctic”, CBC News (Canada), 28 August 2014
(4) “Migration to Greenland – the history of Greenland”. Greenland.com. Archived from the original on 5 September 2011. Retrieved 10 September 2011.
(5) “How Greenland got its name” Archived 19 March 2012 at the Wayback Machine. The Ancient Standard. 17 December 2010.
(6) (https://www.washingtonpost.com/world/2024/12/23/greenland-trump-buy-denmark/).