Hôm 09/05/2022 ngày người dân Philippines đi bầu cử Tổng Thống. Sáu năm qua, TT Rodrigo Duterte, biệt danh Digong chạy theo Bắc Kinh, chính quyền Phi thân Bắc Kinh dù không dứt bỏ mà né tránh Mỹ, đôi lúc làm cho Washington lúng túng. Theo luật pháp Philippines thì Tổng Thống chỉ làm một nhiệm kỳ 6 năm (2016-2022). Do đó Duterte không được tái tranh cử.

Theo tin ABS-CBN News tối 9/05, một đài truyền hình tại Philippines truy cập vào máy chủ bầu cử lấy được tin sơ bộ vào lúc 10 giờ tối Manila tức vào khoảng 10 sáng Washington DC hôm nay, thì ông Ferdinand Marcos Jr. (Marcos con) có 23 triệu phiếu, bỏ xa người đứng thứ nhì là bà Leni Robredo Duterte – Phó Tổng Thống Philippines và là con gái của Tổng Thống Rodrigo Duterte, và nhiều hơn gấp 4 lần người về thứ ba Thượng nghị sĩ Francis Pangilinan chỉ có 6 triệu phiếu.

Lúc 2:04 sáng thư Ba ngày 10/05 (giờ Philippine) tức vào 2:04 PM chiều 09/05 ở Washington DC, ông Ferdinand Marcos con vẫn dẫn đầu 28,564,900 phiếu. Gấp đôi số phiều của ứng cử viên thứ nhì là bà Leni Robredo Duterte có 13,637,697 phiếu…

Như vậy, Ferdinand Marcos con luôn dẫn đầu với số phiếu áp đảo trong suốt thời gian bỏ phiếu. Phần chắc ông Marcos con sẽ được đắc cử tổng thống Philippine nhiệm kỳ 2022-2027.

Ferdinand Marcos Jr. là ai?

Nhìn chữ Junior (Jr.) thì biết ông là con trai của cựu tổng thống Ferdinand Marcos (1965-1986). Ông sinh ngày 13/09/1957, năm nay 64 tuổi, còn gọi là Bongbong Marcos (BBM). Ông là con trai duy nhất của cựu tổng thống, nhà độc tài Ferdinand Marcos (1965-1986) và bà Imelda Romualdez. Tổng Thống Marcos cha đã bị dân chúng nổi dậy lật đổ, và ông phải bỏ chạy sống lưu vong tại Hawaii, Hoa Kỳ từ năm 1986.

Vào năm 1980, Ferdinand Marcos con mới 23 tuổi, trở thành phó thống đốc của vùng Ilocos Norte, điều hành dưới quyền của đảng Kilusang Bagong Lipunan do Marcos cha lãnh đạo. Năm 1983, 26 tuổi Marcos con thành thống đốc của Ilocos Norte rồi giữ chức vụ đó cho đến khi gia đình Marcos bị lật đổ bởi cuộc Cách Mạng Quyền Lực Toàn Dân (Power People), và phải sống lưu vong ở Hawaii, Hoa Kỳ vào tháng 02/1986.

Năm 1989 cựu TT Marcos cha qua đời tại Hawaii. Sau đó, Bà Tổng thống Philippines Corazon Aquino đã triệu hồi các thành viên còn lại của gia đình Marcos trở về Philippines để đối diện trước toà án trong nhiều cáo buộc tội phạm khác nhau. Ông Marcos con và mẹ ông cũng từng bị bắt giữ tại Hoa Kỳ vì không thi hành lệnh bồi thường 353 triệu USD cho các nạn nhân đòi nhân quyền trong chế độ độc tài của TT Marcos cha.

Trở về Philippines đối diện với những lời cáo buộc trước toà, nhưng Marcos con cũng được phép sống trên đất Philippines. Ba năm sau, năm 1992-1995 Marcos con trúng cử dân biểu Ilocos Norte. Năm 1998 Marcos con một lần nữa trúng cử chức thống đốc Ilocos Norte. Sau chín năm, từ năm 2007-2010 ông trở lại vị trí dân biểu và thành thượng nghị sĩ Philippines thuộc Đảng Nacionalista từ năm 2010-2016. Năm 2015, Marcos con ra tranh cử phó tổng thống, ông thất cử với số phiếu khá sít sao.

Năm 2021, Ferdinand Marcos con thông báo rằng ông sẽ tranh cử tổng thống Philippines trong cuộc bầu cử năm 2022. Trong khi tranh cử ông bị đối thủ tấn công nhiều hướng, nào là phủ định lịch sử để đánh bóng “thương hiệu” Marcos. Ban vận động bầu cử của ông cũng bị buộc tội đứng ra giải oan cho các vụ vi phạm nhân quyền và cướp bóc diễn ra trong nhiệm kỳ tổng thống của Marcos cha. Marcos con gian lận thuế, bao gồm cả việc ông từ chối nộp thuế bất động sản của gia đình và man khai về sự học vấn của ông tại Đại học Oxford, Anh quốc.

Tuy vậy, trong thời gian bầu cử tổng thống Philippines, sự dẫn đầu số phiếu của Ferdinand Marcos con luôn luôn ở tỉ lệ rất cao, đến mức dường như rất khó có tình trạng đảo ngược. Trong một bài phát biểu trước những người ủng hộ của mình vào tối thứ Hai mồng 9/5, ông Marcos con đã kêu gọi người dân Philippines kiên nhẫn và chờ đợi.

“Mọi chuyện vẫn chưa kết thúc,” ông ta nói. “Hãy để chúng tôi theo dõi các phiếu bầu của chúng tôi. Và nếu tôi may mắn, tôi hy vọng vào sự giúp đỡ và tin tưởng không ngừng của các bạn”.

Việc đếm phiếu chính thức bắt đầu lúc 1 giờ chiều, ngày thứ Ba (10/05) theo giờ Philippines và người chiến thắng dự kiến ​​sẽ được công bố sau khi việc kiểm phiếu hoàn tất.

Nhiều nhà hoạt động nhân quyền, trí thức và hàng trăm nghìn thanh niên đã phản đối việc ông Marcos tranh cử tổng thống, lo ngại rằng nền dân chủ Philippines sẽ còn suy thoái hơn nữa dưới sự cai trị của ông Marcos con.

Nếu ông Marcos con thắng cử tổng thống, đó sẽ là một sự trở lại bất thường đối với một gia đình Marcos đã bị loại khỏi chức vụ hơn ba thập niên trước. Năm 1986, hàng triệu người Philippines, tức giận trước những vi phạm nhân quyền, tham nhũng và gia đình trị của chế độ Ferdinand Marcos cha, người dân đã đổ ra đường với các cuộc biểu tình lớn được gọi là cuộc nổi dậy “Sức Mạnh Người Dân” (People Power), buộc cả gia đình phải trốn thoát đến Hawaii. Tuy nhiên, họ đã quay trở lại Philippines sau cái chết của ông cựu TT Marcos cha vào năm 1989.

Ông Marcos con từng là phó thống đốc, thống đốc, dân biểu ở Ilocos Norte nơi thành trì của gia đình Marcos trong phần lớn thời gian từ cuối những năm 1980-2010.

Lập trường chính trị của Marcos con:

Với những ngày đen tối quá khứ vì là nạn nhân của Mỹ hạ đòn quyết liệt làm cho gia đình Marcos thân bại danh liệt, lòng hận thù và nghi ngờ về Washington của gia đình Marcos đã hằn sâu, nên Marcos con khó thân thiện với Washington. Ông sẽ nghiêng về Bắc Kinh, đưa đất nước Philippines theo con đường của Duterte trước đây. Đó là lý do tại sao Duterte rất ủng hộ Ferdinand Marcos con trong cuộc bầu cử này.

Tờ Nikkei Asia của Nhật đã mô tả trong số ra ngày 05/04/2022 rằng: Bongbong (biệt danh của Marcos con) đã tuyên bố, ông sẽ tiếp tục duy trì mối quan hệ bền vững, gắn chắt với Bắc Kinh trong khi không từ bỏ hoàn toàn quan hệ với phương Tây. Phía Bắc Kinh mong đợi Marcos con sẽ bỏ qua phán quyết của tòa trọng tài La Haye năm 2016 đã bác bỏ các yêu sách lãnh hải của Bắc Kinh ở Biển Đông và từ chối Trung Cộng về các vấn đề quốc tế quan trọng.

Một câu hỏi đáng chú ý là mối quan hệ Bongbong và Trung Cộng như thế nào đối với Philippines? Trung Cộng là nơi giúp gia đình Marcos củng cố quyền lực chính trị trong những thập niên tới. Marcos có thể sẽ sử dụng các cơ hội thương mại của Trung Cộng để làm mồi cho giới tinh hoa địa phương, tập trung các dự án phát triển ở quê hương Ilocos Norte của mình, và tạo cơ hội để Trung Cộng phát triển quyền lực mềm trên toàn Philippines. 

Từ hạt giống cho một chuỗi sự kiện như vậy đã được gieo. 

Đầu tiên, vào năm 2007, Bộ Ngoại giao Trung Cộng thành lập Toà Lãnh Sự tại Laoag, thuộc vùng Ilocos Norte, Philippines. Toà Lãnh Sự Laoag có trách nhiệm tạo điều kiện thuận lợi cho các mối làm ăn Trung-Phi và đầu tư ở các khu vực xung quanh. Toà Lãnh Sự tại Laoag là trung tâm tạo ra sự gặp gỡ, kết nối giữa giới tinh hoa Trung Cộng và giới chức các tỉnh ở Bắc Luzon của Philippines.

Tòa Lãnh Sự này tổ chức các bữa tiệc tối, các buổi lễ và gây quỹ, tạo điều kiện cho các giới chức Philippines và các nhà đầu tư Trung Cộng gặp gỡ, thân mật hợp tác với nhau. Nó không những hoạt động với gia đình Marcos mà còn với giới tinh hoa của Philippines từ tỉnh Isabela, Cagayan, Pangasinan, Abra, cũng như các khu vực khác.

Chính quyền Bongbong tăng cường thế lực của gia đình Marcos trong việc chuyển hướng thương mại của Trung Cộng với giới tinh hoa mà họ chọn lựa và ưa thích. Hiện tại, Bắc Kinh và các công ty Trung Cộng thường xuyên quyên góp thực phẩm, vật liệu y tế và các mặt hàng khác yểm trợ cho chính quyền vùng Ilocos Norte mà không cần qua chính quyền trung ương của Philippines ở Manila.

Tỉnh Sơn Đông Trung Cộng, kết hợp với Toà Đại Sứ Trung Cộng, lần lượt tặng vật liệu y tế cho Ilocos Norte vào tháng 4/2020 và tháng 08/2021. Tháng 10/2021, Toà Đại Sứ Trung Cộng và Tòa Lãnh Sự Laoag đã tặng 107 tấn gạo cho 10 tỉnh. Marcos con đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển các khoản quyên góp này cho giới tinh hoa trong khu vực.

Trên khắp đất nước, Đại sứ quán Trung Cộng đã tăng cường đóng góp cho giới tinh hoa các tỉnh dưới nhiều hình thức khác nhau. Ví dụ, Đại sứ quán Trung Cộng đã tặng một xe cấp cứu cho thành phố Bacolod.

Tuy nhiên, cũng rõ ràng rằng việc xây dựng Toà Lãnh Sự ở Laoag, một quyết định được đưa ra khi gia đình Marcos bị loại bỏ khỏi quyền lực chính trị quốc gia, là một trong những hành động chính trị thành công nhất của Trung Cộng. Ngược lại, gia đình Marcos củng cố quyền lực chính trị của mình không chỉ vì họ có thể sớm giành lại chức tổng thống mà còn vì mối quan hệ hợp tác chặt chẽ với Bắc Kinh. 

Thứ hai, trong vùng Ilocos Norte, Marcos đã sử dụng đầu tư, tài chính và mạng lưới của Trung Cộng để chuyển hướng các cơ hội hiện có và tạo ra những cơ hội mới.

Gia đình Marcos đã cai trị Ilocos Norte trong nhiều thập niên. Imee Marcos, em gái của Bongbong, là cựu thống đốc của tỉnh này và hiện là Thượng Nghị Sĩ Philippines. Con trai của bà Imee, Matthew Manotoc, là thống đốc hiện tại của vùng Ilocos Norte, trong khi Michael Keon, em họ của Bongbong và  Imee là thị trưởng của Laoag cũng như là một cựu thống đốc. Tại các thành phố tự trị trong khu vực, những người được Marcos bổ nhiệm và những người trung thành chiếm giữ các vị trí quan trọng.

Trong 6 năm dưới triều đại Duterte ngã về Bắc Kinh, gia đình Marcos đã tận dụng cơ hội thương mại và giao lưu với Trung Cộng. Đại học Ilocos Norte đã ký một biên bản ghi nhớ với các trường Đại học Trung Cộng để tăng cường nghiên cứu và trao đổi chung.

Giới tinh hoa địa phương ở tỉnh Sơn Đông Trung Cộng và các nhà đầu tư đã đến thăm Ilocos Norte vào năm 2018 để có cơ hội mở cơ sở kinh doanh và để khám phá các khoản đầu tư mới vào lĩnh vực năng lượng. Các nhà nông vùng Ilocos Norte đã có được thị trường bán ngũ cốc mới thông qua chuyến thăm đó. Các quan chức Ilocos Norte là một phần của phái đoàn đến Sơn Đông vào năm 2019.

Về đầu tư nước ngoài, Energy Logistics, một công ty hợp doanh giữa Xidian Holdings Philippines và một công ty giấu tên của Singapore, đã bắt đầu xây dựng công viên năng lượng mặt trời và gió ở Ilocos Norte vào năm 2019. Công ty Qingdao Hengsun Zhongsheng của trung là nhà thầu của dự án đã bắt đều xây dựng.

Từ năm 2001-2018 đã có 217 công ty mới với các nhà đầu tư Trung Cộng tại vùng Ilocos Norte. Trong khi khu vực này không phải là mục tiêu cho tài chính phát triển của Trung Cộng. Một chính quyền Bongbong có thể sẽ dẫn đến các khoản vay của Trung Cộng cho các dự án cơ sở hạ tầng.

Tương tự, gia đình Marcos sẽ nhắm mục tiêu đến các công ty Trung Cộng để giúp tăng năng lực công nghiệp và thúc đẩy quá trình chuyển đổi của tỉnh sang hướng năng suất cao hơn.

Và cuối cùng, lãnh sự quán Trung Cộng tại Laoag sẽ là cơ sở để nhà nước Trung Cộng gia tăng quyền lực mềm của mình ngay trên toàn lãnh thổ Philippines. Vì nó liên quan đến Trung Cộng, Quyền lực mềm ám chỉ khả năng của Bắc Kinh trong việc đưa mọi người theo cách suy nghĩ của mình. Đây là lý do tại sao thấy rất nhiều giới chức của lãnh sự Trung cộng đến thăm các trung tâm thương mại địa phương cho các sự kiện đặc biệt, tài trợ cho các trung tâm học tiếng Hoa trong các trường đại học và tài trợ cho các lễ hội.

Điều lớn nhất kìm hãm Trung Cộng ở Philippines hiện nay là tranh chấp Biển Đông. Tuy nhiên, về lâu dài, những hoạt động quyền lực mềm đang diễn ra này sẽ có tác động tích cực đến khả năng của Philippines chống Trung Cộng trên biển. 

Tóm lại, một chính quyền Bongbong sẽ không chỉ tác động đến Biển Đông và căng thẳng chính trị ở Đông Nam Á, mà còn khiến Manila và suy nghĩ của người dân Philippines bình thường đối với Trung Cộng trong những thập niên tới.

Việc Marcos thắng cử. sẽ đưa Philippine theo hướng Bắc Kinh sẽ là một vấn để khó khăn cho chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương của Mỹ đang chủ trương. Hình “Lưỡi Bò Chín Đoạn” dưới thời Marcos sẽ có thể lờ đi, đó là món quà quý giá cho Bắc Kinh.

Ngày 09-05-2022

Lê Hoành Sơn