Jimmy Lai

Còn bản thân tỉ phú Hồng Kông Lê Trí Anh (Jimmy Lai), chủ báo Apple Daily, tài sản đã bị phong tỏa và đang phải ngồi tù vì luật An ninh Quốc gia Bắc Kinh áp đặt tại đặc khu hành chính này.

Hiếm nơi nào trên thế giới mà những nhà tài phiệt, những cái tên tuổi trong làng giải trí, hay của giới truyền thông, thể thao, dù có là niềm tự hào của đất nước, cũng chịu nhiều tai ương như trên quê hương của Mao Trạch Đông.

Nhà báo trên tờ Financial Times kể lại trường hợp cụ thể của một đồng nghiệp Trung Cộng rất nổi tiếng trên đài truyền hình tại Hoa Lục, là phóng viên trẻ Nhuệ Thành Cương (Rui Chenggang) mà ông đã gặp hồi năm 2014 tại Diễn Đàn Kinh Tế Thế Giới Davos. Nhưng chỉ một sớm một chiều, ngôi sao trên màn ảnh đó không bao giờ còn được xuất hiện trước công chúng. Giờ đây đến lượt nữ vận động viên quần vợt Bành Súy mất tích rồi xuất hiện trở lại nhưng “tương lai chẳng có gì là chắc chắn” cho dù  thế giới đã lên tiếng đòi Bắc Kinh trả lời “Bành Súy đang ở đâu?”.

Không một ai được an toàn

Tác giả bài báo, Gideon Rachman ghi nhận: tại Trung Cộng “những người giàu có, nổi tiếng và quyền lực đều dễ sa cơ, dễ bị thất sủng dễ mất tích hay gặp phải những gì còn tệ hơn thế nữa”. Tháng 9/2021 một người “tay trắng dựng lên cơ đồ”, trở thành tỉ phú bất động sản, là ông Thẩm Đống (Desmond Shum) đã cho ra mắt một cuốn sách mang tên Red Roulette trong đó ông kể lại thăng trầm của chính mình. Cùng với vợ là bà Đoàn Vĩ Hồng (Whitney Duan) họ từng dễ dàng chi ra 100,000 USD tiền rượu trong một bữa ăn ở Paris. Họ phát đạt nhờ có được những chiếc ô dù rất tốt. Điểm tựa thứ nhất của bà là một người thế lực trong giới “áp-phe”. Thế nhưng, gió đã xoay chiều khi nhân vật đó “mất tích rồi bị tử hình”.

Hai vợ chồng tỉ phú: Thẩm Đống và Đoàn Vĩ Hồng

Nhưng tại Trung Cộng, để thành công bắt buộc phải có một điểm tựa về chính trị để làm cái dù. Vị ân nhân đó của cặp vợ chồng tỉ phú Thẩm Đống và Đoàn Vĩ Hồng là ông Tôn Chính Tài (Sun Zhengcai) người có lúc được coi là có triển vọng kế vị ông Tập Cận Bình. Nhưng rồi họ Tôn bị khai trừ khỏi Đảng, năm 2018 lãnh án chung thân vì tội tham nhũng.

Một mối quan hệ nguy hiểm khác của bà Đoàn Vĩ Hồng chính là phu nhân cựu thủ tướng Trung Cộng Ôn Gia Bảo. Bản thân cựu lãnh đạo Trung Cộng này cũng đang trong tầm ngắm của chế độ từ khi ông ra mắt hồi ký về mẹ ông. Cuốn sách đó bị coi như một lời chỉ trích gián tiếp nhắm vào Tập Cận Bình và ấn phẩm này đã nhanh chóng biến mất khỏi các hiệu sách, cũng như biến mất trên mục tìm kiếm trên mạng.

Quyền sinh sát trong tay Đảng

Báo Tài chính Anh, Financial Times đương nhiên chú ý nhiều đến trường hợp của nhà tỉ phú Mã Vân (Jack Ma). Dù đã trở thành ông vua trong ngành mua bán online, là doanh nhân nước ngoài đầu tiên bắt tay tỉ phú Mỹ Donald Trump khi ông vừa đắc cử tổng thống Hoa Kỳ năm 2016, là một ngôi sao trên các diễn đàn kinh tế uy tín của thế giới, số phận ông chủ Alibaba vẫn trong tay Đảng Cộng Sản Trung Cộng.

Tỉ phú Jack Ma biến mất tại Trung Cộng

Chỉ một lời chỉ trích cung cách quản lý của Nhà nước hồi tháng 10/2020 cũng đủ để họ Mã trở thành “một cái bóng”. Cũng tác giả bài báo, Gideon Rachman, cho rằng, lẽ ra Bắc Kinh phải hãnh diện vì ông Mạnh Hoành Vĩ (Meng Hongwei) người Trung Cộng đầu tiên lãnh đạo cơ quan Cảnh Sát Quốc Tế (Interpol) nhưng rồi trong một chuyến về thăm quê năm 2018 ông này đã “biệt vô âm tín” trước khi bị buộc tôi tham nhũng và lãnh án hơn 13 năm tù.

Tóm lại tại Trung Cộng “không một ai được an toàn” dù có là những ngôi sao đầy triển vọng trên chính trường, dù là biểu tượng của sự thành công tại một quốc gia đã vươn lên đến đỉnh cao trong một số lĩnh vực như thể thao như trường hợp của vận động viên Bành Súy, hay nghệ thuật như giải thưởng dương cầm Chopin, nhạc sĩ Lý Vân Địch (Yindi Li)…

Cũng nhà báo Rachman lưu ý độc giả về mô hình kinh tế khá đặc biệt của Trung Cộng: nơi mà “các hoạt động kinh doanh phải dựa vào những mối liên hệ (với các quan chức trong guồng máy lãnh đạo)” vì vậy mà mọi người đều nằm trong “vùng xám” như trường hợp của cặp vợ chồng tỉ phú địa ốc Thẩm Đống. Các doanh nhân Trung Cộng thành đạt cũng nhờ có sự nâng đỡ của Đảng, nhưng tất cả đều có thể tan vỡ cũng chính vì hệ thống từng giúp họ ngồi trên những núi bạc. 

Tỉ phú Trung Cộng đoản mệnh?

Mở lại với báo cáo chính thức của China Daily năm 2011: tờ báo này tổng kết 72 tỉ phú Trung Cộng đều gặp tai ương, không bị tù đầy, tử hình thì cũng gặp tai nạn. Đó là không kể trường hợp cố lãnh đạo công ty HNA (HNA Group Co)

Báo Libération (tháng 3/2019) đã có bài điều tra về cái chết đáng ngờ của ông Vương Kiện (Wang Jian), 56 tuổi, chủ tịch HNA hoạt động trong ngành tài chính, khách sạn, hàng không … Họ Vương đã chết trong một “tai nạn” tại vùng Lubéron, miền nam nước Pháp. Cảnh sát điều tra nói đến một “cái chết ngu xuẩn” khi nhà tỉ phú Trung Cộng này “ngã từ trên một bức tường cao 8 mét” trong lúc ông cầm ống kính để chụp hình.

Nhưng tại Hoa Kỳ, một tỉ phú Trung Cộng khác, là ông Quách Văn Quý (Guo Wengui) quả quyết đây là một vụ “ám sát chính trị” bởi Vương Kiện “biết quá nhiều về liên hệ mờ ám giữa công ty do ông điều hành với nhà cầm quyền Bắc Kinh- đặc biệt là về vai trò của Vương Kỳ Sơn, cánh tay mặt của chủ tịch Trung Cộng Tập Cận Bình”.

Điều tra của báo Libération khi đó nhắc lại: HNA trên danh nghĩa là một công ty tư nhân, là biểu tượng thành công của tư bản đỏ Trung Cộng, trị giá “hàng trăm tỷ đô la” nhưng bản thân công ty này lại “nợ nần chồng chất”. Tổng nợ của công ty ước tính khoảng 90 tỷ đô la tương đương với “250% doanh thu của công ty “.

Trước cái chết đáng ngờ của lãnh đạo HNA ở miền nam nước Pháp thì tại Macao, một nhà tài phiệt Trung Cộng khác đã chết vì “ngã từ chung cư” và tai nạn xảy ra trước ngày Macao khánh thành cây cầu nối liền sòng bạc lớn nhất châu Á này với Hoa Lục.

Về phần tỉ phú Mã Vân, ông chủ Alibaba có lẽ linh cảm hậu vận không hay của những đại gia Trung Cộng nên đã sớm thông báo về  hưu non, vậy mà vẫn không tránh khỏi búa rìu của Bắc Kinh. Người ta không còn thấy Jack Ma xuất hiện trên các diễn đàn kinh tế thế giới bên cạnh những Bill Gates hay Jeff Bezos, Elon Musk… Alibaba và những chi nhánh của nhà phân phối trên mạng này liên tục “lãnh đòn” trong nỗ lực của nhà cầm quyền Trung Cộng đưa “công nghệ kỹ thuật số vào khuôn phép”.

Trông người lại nghĩ đến ta: những nhà tỉ phú mới nổi lên tại Trung Cộng như Trương Nhất Minh (Zhang Yiming) sáng lập viên Bytedance, rút được kinh nghiêm gì từ những người đi trước hay không? Mới 38 tuổi, không hiểu rằng tài sản 53 tỷ đô la của anh có độ bền tới mức độ nào?  

Theo Thanh Hà (RFI)