“Báo cáo năm 2020 về sức mạnh quân sự Đảng Cộng sản Trung Tàu (ĐCST)” do Bộ Quốc phòng Mỹ công bố đã phơi bày toàn diện sự phát triển quân sự và tham vọng toàn cầu của ĐCST năm 2019. Báo cáo tiết lộ tiến trình hiện đại hóa quân đội của ĐCST đã triệt để tận dụng chiến lược kết hợp quân sự – dân sự, trợ cấp doanh nghiệp nhà nước và tận dụng kỹ thuật công nghệ cùng thành quả nghiên cứu phát triển của “công ty tư nhân” phục vụ cho quân sự, đồng thời thu về kỹ thuật công nghệ tối tân của phương Tây bằng cách cưỡng ép công ty nước ngoài chuyển giao kỹ thuật công nghệ.
Ngày 1/9, Ngũ Giác Đài đã ban hành “Báo cáo năm 2020 về sức mạnh quân sự ĐCST”. Báo cáo dài 200 trang với nội dung bao gồm chiến lược tổng thể, mục tiêu, nhiệm vụ và khả năng của quân đội ĐCST. Báo cáo phân tích bố cục toàn cầu sức mạnh quân sự của ĐCST và tình hình phát triển của tài nguyên kỹ thuật công nghệ cho nhu cầu hiện đại hóa.
Theo báo cáo, ĐCST vẫn dựa vào nhập khẩu thiết bị, kỹ thuật công nghệ và kiến ​​thức nước ngoài để thu hẹp một số khoảng cách chủ chốt. Bài này chủ yếu tập trung vào chiến lược hợp nhất doanh nghiệp quân sự-dân sự của ĐCST, dùng các công ty tư nhân Trung Cộng giúp ĐCST xây dựng sức mạnh quân sự và trở thành doanh nghiệp quân sự của ĐCST. 

Chi tiêu quân sự, kết hợp quân sự – dân sự để tiếp thu kỹ thuật công nghệ

Để đạt được mục tiêu, trước tiên, ĐCST đã tăng cường đầu tư vào chi tiêu quân sự. Theo báo cáo, đầu năm 2019, ĐCST tuyên bố tăng ngân sách quân sự hàng năm lên 6.2% thành 174 tỷ USD (đô la Mỹ), chiếm xấp xỉ 1.3% GDP, trở thành nước chi tiêu quân sự lớn thứ hai thế giới sau Mỹ. Báo cáo cũng đặc biệt chỉ ra ngân sách quân sự của ĐCST đã lược bớt vài hạng mục chi tiêu chính, bao gồm R & D (Research  & Development – nghiên cứu và phát triển) và mua sắm vũ khí nước ngoài. Thực tế các khoản chi liên quan đến quân sự của ĐCST trong năm 2019 có thể vượt quá 200 tỷ USD, cao hơn nhiều so với ngân sách dự toán.

Nhưng do ĐCST không minh bạch về tài chính nên rất khó tính toán được thực tế các khoản chi tiêu. Từ góc độ R & D, ĐCST đã điều chỉnh các cơ sở nghiên cứu trong lĩnh vực quân sự, đặc biệt chú trọng phát triển kết hợp quân-dân sự.

Báo cáo của Ngũ Giác Đài cho biết năm 2016, Quân ủy Trung ương ĐCST đã thành lập Ủy ban Khoa học và kỹ thuật công nghệ, là một cơ quan nghiên cứu quốc phòng cấp cao độc lập trực thuộc Quân ủy Trung ương. Ủy ban Khoa học và kỹ thuật công nghệ tổ chức và hướng dẫn việc đổi mới kỹ thuật công nghệ mũi nhọn, tìm cách nâng cao phát triển kỹ thuật công nghệ quân sự, tận dụng nguồn lực kỹ thuật công nghệ dân sự và quân sự để hiện đại hóa quân đội ĐCST.

Chiến lược phát triển kết hợp quân sự – dân sự của là một phần quan trọng trong cải cách khu vực quốc phòng. ĐCST nhấn mạnh việc tích hợp đổi mới của khu vực tư nhân vào nền tảng công nghiệp quốc phòng. Năm 2017 với việc thành lập Ủy ban phát triển tích hợp quân-dân trung ương (trực thuộc của Ủy ban Trung ương ĐCST) thì trách nhiệm về hội nhập quân-dân đã được tập trung hóa.

Những tổ chức quan trọng trong quyết sách và tài trợ khoa học – kỹ thuật công nghệ, thúc đẩy nghiên cứu cơ bản và ứng dụng, đổi mới khoa học, tích hợp công nghiệp quân sự-dân dụng trên khắp Trung Cộng là Quỹ Khoa học Quốc gia (NSFC), Viện Hàn lâm Khoa học (CAS) và Bộ Khoa học và kỹ thuật công nghệ của ĐCST.

Thúc đẩy “nhà vô địch AI” phục vụ cho quân sự

Trong cải cách quốc phòng của ĐCST thì chiến lược phát triển kết hợp quân sự – dân sự là một phần quan trọng. Theo báo cáo, trong lĩnh vực công nghiệp quốc phòng, ĐCST đã tổ chức lại trên quy mô lớn nhằm cải thiện hoạt động R&D, mua lại, thử nghiệm, đánh giá và sản xuất các hệ thống vũ khí. Các lĩnh vực chính bao gồm động cơ hàng không (gồm kỹ thuật công nghệ động cơ phản lực cánh quạt, tourbin khí); thông tin liên lạc và điện toán lượng tử, sáng tạo sản phẩm và software điện tử; tự động hóa và robot; vật liệu và ứng dụng đặc biệt; kỹ thuật công nghệ nano, khoa học thần kinh, nghiên cứu thần kinh và trí tuệ nhân tạo (AI); thăm dò vũ trụ và hệ thống bảo trì và dịch vụ trên quỹ đạo. ĐCST cũng đang ứng dụng rộng rãi về kỹ thuật công nghệ tổng hợp hạt nhân, vũ khí siêu thanh, tăng cường mở rộng các nguồn lực như chòm sao vệ tinh đa chức năng.

Nhưng báo cáo nhấn mạnh ĐCST chú trọng AI là thiết yếu cho các lực lượng quân sự và công nghiệp trong tương lai. ĐCST đang phấn đấu trong toàn xã hội để trở thành nhà lãnh đạo toàn cầu về AI, bao gồm việc chỉ định một số công ty AI Trung Cộng thuộc sở hữu tư nhân là “vô địch AI” để tập trung R&D cả về dân sự và quân sự.

Báo cáo đề cập các công ty tư nhân của Trung Cộng mà dẫn đầu như Internet Baidu, Alibaba và Tencent, cũng như các nhà sản xuất thiết bị viễn thông Huawei và ZTE Telecom, đang bằng cách thành lập các trung tâm sáng tạo và tài trợ cho các công ty khởi nghiệp kỹ thuật công nghệ để thúc đẩy phát triển các kỹ thuật công nghệ mới nổi lên như nhận dạng khuôn mặt và 5G, cạnh tranh xây dựng các thế hệ mạng internet tiếp theo. Năm 2017, ĐCST đã chỉ định Alibaba, Baidu, iFLYTEK và Tencent là “nhà vô địch AI”, và năm 2018 có thêm SenseTime. Năm 2019 đã thêm 10 công ty mới vào danh sách “vô địch AI”, bao gồm Huawei, Hikvision, Megvii Technology và Yitu Technology. Tháng 11/2017, công ty khởi nghiệp Yitu Technology của Trung Cộng đã giành chiến thắng trong một cuộc thi do Chính phủ Hoa Kỳ tài trợ liên quan đến kỹ thuật công nghệ nhận dạng khuôn mặt. Trung Cộng là thị trường kỹ thuật công nghệ giám sát video lớn nhất thế giới.

“Luật Tình báo Quốc gia 2017” yêu cầu các công ty Trung Cộng như Huawei và ZTE phải hỗ trợ và hợp tác với hoạt động tình báo quốc gia của ĐCST, bất kể họ hoạt động ở đâu.

Năm 2019, ĐCST có kế hoạch sử dụng máy bay không người lái được trang bị AI để tuần tra Biển Đông và củng cố các tuyên bố lãnh thổ của mình.

Tài trợ “nhà vô địch AI” để giúp phát triển quân sự

Ngoài phát triển doanh nghiệp AI tư nhân trong lĩnh vực AI để phục vụ quân đội, ĐCST cũng có chính sách tương tự trong lĩnh vực hàng không và vũ trụ. Theo báo cáo của Ngũ Giác Đài, ngành công nghiệp hàng không vũ trụ của Trung Cộng theo truyền thống do quân đội quản lý đang được nhanh chóng mở rộng nhưng hướng nhiều hơn đến việc quản lý phi tập trung và đa dạng hóa nhằm tăng cường cạnh tranh, điều này dẫn đến phức tạp hóa cấu trúc của quân đội, chính trị, công nghiệp quốc phòng và lĩnh vực thương mại. ĐCST đã phát triển phương tiện vận tải hàng không vũ trụ “phản ứng nhanh” (SLV) để tăng sức hấp dẫn với tư cách là nhà cung cấp dịch vụ phóng vệ tinh nhỏ thương mại, đồng thời đẩy mạnh xây dựng lại khả năng không gian quỹ đạo Trái Đất tầng thấp (Low Earth orbit); các doanh nghiệp sở hữu hỗn hợp của ĐCST cung cấp các dịch vụ viễn thám, phóng và liên lạc.

ĐCST đang thúc đẩy ngành hàng không nội địa thông qua hai công ty hàng không quốc doanh lớn là Tổng công ty Công nghiệp Hàng không Trung Cộng (AVIC) và Tổng công ty Máy bay Thương mại Trung Cộng (COMAC). Ngành công nghiệp hàng không thiết kế và sản xuất máy bay quân sự của Trung Cộng, bao gồm máy bay chiến đấu J-20 thế hệ thứ 5, máy bay vận tải cỡ lớn Y-20 và trong tương lai là máy bay ném bom tàng hình H-20. COMAC sản xuất máy bay chở khách cỡ lớn và được xác định nhằm cạnh tranh trên thị trường máy bay chở khách thương mại. COMAC đang sản xuất máy bay đường nhánh ARJ21, tiến hành bay thử nghiệm máy bay chở khách C919, hợp tác với Nga để phát triển máy bay chở khách thân rộng CR929.

ĐCST cũng nỗ lực hỗ trợ cho “nhà vô địch” là doanh nghiệp nhà nước để thúc đẩy chiếm lĩnh thị trường trong một loạt các lĩnh vực kỹ thuật nhằm hiện đại hóa quân đội của ĐCST. Kế hoạch chú trọng làm chủ các kỹ thuật công nghệ tiên tiến phục vụ các mục tiêu hiện đại hóa quân đội.

ĐCST đã sử dụng nhiều nguồn lực để tài trợ cho nghiên cứu và trợ cấp cho các công ty hoạt động trong lĩnh vực khoa học và kỹ thuật công nghệ chiến lược; đồng thời gây áp lực lên các công ty tư nhân, trường đại học và chính quyền tỉnh nhằm hợp tác với quân đội phát triển kỹ thuật công nghệ tiên tiến. ĐCST vẫn dựa vào một số loại kỹ thuật công nghệ nước ngoài, nhưng cũng đã có được kỹ thuật công nghệ nước ngoài từ việc chuyển giao kỹ thuật công nghệ cưỡng bức các công ty nước ngoài trên quy mô lớn.

ĐCST đang tìm kiếm nhiều khả năng quân sự tiên tiến có tiềm năng hủy diệt, chẳng hạn như vũ khí siêu thanh, súng điện từ, vũ khí năng lượng định hướng. Về kỹ thuật công nghệ mũi nhọn, ĐCST nỗ lực trợ giúp “nhà vô địch” nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường, từ đó trực tiếp hỗ trợ cho việc hiện đại hóa quân đội ĐCST và nghiêm túc tham gia các hoạt động quân sự. Điều này khiến Ngũ Giác Đài phải cảnh giác và lo lắng.

 Các biện pháp đối phó của Chính quyền Hoa kỳ dưới thời TT Trump

Với việc ĐCST sử dụng chiến lược kết hợp quân sự – dân sự, tiếp thu kỹ thuật công nghệ của Mỹ một cách không chính đáng, chính quyền Trump đã cảnh giác và đưa ra nhiều biện pháp đối phó.

Vào tháng 9 năm ngoái, tờ Nhật báo Wall Street Journal (WSJ) dẫn lời quan chức Mỹ và một báo cáo mới cho thấy trong kế hoạch tăng cường sức mạnh quân đội, ĐCST ngày càng tận dụng các công ty tư nhân Trung Cộng để mua kỹ thuật công nghệ nước ngoài, điều này khiến Washington phải gấp rút thay đổi chính sách an ninh quốc gia của Mỹ.

Báo cáo nói rằng, ĐCST đang thúc đẩy các công ty tư nhân Trung Cộng giành các gói thầu hợp đồng quốc phòng, xem đây như một phần của kế hoạch “kết hợp quân-dân sự”, nhằm thúc đẩy nâng cấp ngành công nghiệp vũ khí của ĐCST. Vì trước đó một thời gian dài lĩnh vực này kém hiệu quả do bị chi phối bởi số ít nhà thầu quốc doanh và các cơ quan nghiên cứu ở Trung Cộng.

Ngày 28/4 năm nay, Bộ Thương mại Mỹ đã ban hành các hạn chế mới đối với xuất khẩu quân sự của Trung Cộng nhằm ngăn chặn ĐCST lợi dụng các kênh thương mại dân sự mua thiết bị sản xuất chất bán dẫn và các kỹ thuật công nghệ tiên tiến khác của Mỹ, sau đó chuyển đổi chúng sang sử dụng cho quân sự. Bộ Thương mại Mỹ cũng đã hủy bỏ việc miễn giấy phép xuất khẩu đối với việc bán một số công ty Hoa Kỳ cho các đơn vị phi quân sự của Trung Cộng.

Ngày 17/8 năm nay Bộ Thương mại đã thông báo sẽ áp đặt thêm các hạn chế đối với Huawei để cắt các đường giây thương mại cung cấp chip cho Huawei. Bộ Thương mại Mỹ cũng thông báo rằng 38 chi nhánh Huawei đặt tại 21 quốc gia đã được đưa vào danh sách các công ty kiểm soát xuất khẩu (còn được gọi là danh sách đen).

Danh sách đầu tiên được Ngũ Giác Đài công bố vào ngày 20/6, chỉ định 20 công ty Trung Cộng do quân đội Trung Cộng sở hữu hoặc kiểm soát, hầu hết các công ty này là công ty nhà nước trong các lĩnh vực khác nhau bao gồm hàng không, truyền thông, điện hạt nhân, tàu thủy. Trong 20 công ty Trung Cộng này, ngoài Huawei và Hikvision thì còn có Tập đoàn Truyền thông Di động Trung Cộng (China Mobile), Tổng công ty Viễn thông Trung Cộng (China Telecommunications), và Tập đoàn Công nghiệp Hàng không Trung Cộng (AVIC).

Ngày 28/8, Ngũ Giác Đài đã chỉ định thêm 11 công ty khác của Trung Cộng nằm trong kế hoạch chế tài tiếp theo, những công ty này do quân đội Trung Cộng sở hữu hoặc kiểm soát, trong danh sách này có Tập đoàn Sinochem và gã khổng lồ xây dựng truyền thông Trung Cộng (China Communications Construction).

Ngô Hinh / Epoch Times