Về lý do khiến bệnh dịch “Virus Vũ Hán” bùng lên tại Vũ Hán, Trung Cộng, trước khi lan ra toàn thế giới, các cơ quan tình báo phương Tây, hôm 02/05/2020, vừa tung ra một tài liệu hiếm, với “nhiều bằng chứng” cho thấy nhà cầm quyền Trung Cộng “che giấu tin tức”, “phá hủy chứng cứ”. Khả năng virus thoát ra từ một phòng thí nghiệm ở Vũ Hán là một trong các hướng điều tra. Tuy nhiên, còn rất ít căn cứ để khẳng định giả thiết này.

Tài liệu điều tra của liên minh tình báo Five Eyes (gồm 5 nước Mỹ, Anh, Canada, Úc và New Zealand) được công bố vào lúc các lãnh đạo cao cấp nhất của Mỹ, từ tổng thống Donald Trump đến ngoại trưởng Mike Pompeo, liên tục nhấn mạnh là có nhiều chứng cứ cho thấy virus gây bệnh “Virus Vũ Hán” lọt ra từ phòng thí nghiệm Trung Cộng ở Vũ Hán. Một số kết quả sơ bộ điều tra tình báo phương Tây được đưa ra công luận có thể tạo áp lực buộc Bắc Kinh minh bạch tin tức, hợp tác điều tra, nhưng mặt khác cũng cho thấy bản thân chính phủ một số quốc gia, trước hết là Mỹ, đang phải chịu các áp lực xã hội rất lớn, buộc phải đẩy nhanh cuộc điều tra không hề dễ dàng này, nhằm tìm ra nguồn gốc đại dịch gây khủng hoảng toàn cầu. Cuộc điều tra càng thêm khó khăn do nhiều quan hệ phức tạp giữa các chuyên gia virus corona Trung Cộng với nhiều nước phương Tây, trước hết là Mỹ và Úc. Mục “Theo dòng thời sự” của RFI tổng hợp tin tức về chủ đề này. 

*** 

Trung Cộng “hủy bỏ bằng cớ”, “bịt miệng nhân chứng”

Hôm thứ Bảy, 02/05, trang mạng Úc Daily Telegraph công bố nhiều tin tức từ một điều tra của liên minh tình báo Five Eyes, về nguồn gốc bệnh dịch “Virus Vũ Hán”. Tin tức được truyền thông khắp nơi đăng tải. Trang mạng Mỹ Daily Wire tóm lược các nội dung chính của tài liệu này. 

Tinh thần chính của tập tài liệu 15 trang, mà Daily Telegraph có được, khẳng định “nhà cầm quyền Trung Cộng đã cố tình xóa bỏ hay phá hủy các bằng chứng về bệnh dịch”. Bắc Kinh bị cáo buộc đã che giấu tin tức, bịt miệng, và đưa đi mất tích nhiều bác sĩ muốn nói lên sự thực, phá hủy các bằng chứng trong phòng thí nghiệm, từ chối cung cấp “các mẫu virus sống” mà các nhà khoa học quốc tế đang cần để nghiên cứu chế tạo vaccine. Các hành động như trên của Trung Cộng bị tố cáo đã khiến rất nhiều nước lâm vào tình trạng nguy hiểm, và dẫn đến hàng chục nghìn người chết. 

Hồ sơ của nhóm Five Eyes tập trung vào nhóm nghiên cứu thuộc Viện Virus Học Vũ Hán, do nhà nghiên cứu nổi tiếng về virus corona ở loài dơi, bà Thạch Chính Lệ (Shi Zhengli) đứng đầu. Theo Daily Telegraph, kết quả nghiên cứu về một số loại virus corona ở loài dơi tại một hang động ở tỉnh Vân Nam cho thấy sự tương đồng về bộ mã di truyền hết sức lớn với virus corona gây bệnh “Virus Vũ Hán”. Theo Daily Telegraph có ít nhất một trong số 50 mẫu virus corona được tiến sĩ Thạch Chính Lệ nghiên cứu về mặt di truyền giống đến 96% với virus gây bệnh “Virus Vũ Hán”. 

Vẫn theo tài liệu nói trên, bà Thạch Chính Lệ thoạt tiên đã rất bàng hoàng khi biết đến virus mới gây viêm phổi cấp tính có thể thuộc nhóm virus corona. Bà Thạch từng cho biết đã trải qua nhiều đêm trắng, bởi ám ảnh virus có thể thoát từ phòng thí nghiệm của bà. Tuy nhiên, sau đó, nhà nghiên cứu này đã thay đổi quan điểm do áp lực của nhà cầm quyền Trung Cộng. 

Daily Telegraph cũng đặc biệt nhấn mạnh đến trường hợp “đáng lo ngại nhất” của nhà nghiên cứu Hoàng Yến Linh (Huang Yan Ling), thành viên Viện “Virus Vũ Hán”, bị Bắc Kinh buộc phải im lặng. Daily Telegraph dẫn lại tin tức từ báo mạng Hồng Kông, theo đó có nhiều tin đồn về việc khoa học gia Hoàng Yến Linh là người đầu tiên được chẩn đoán mắc “Virus Vũ Hán”, và đây có thể là “bệnh nhân số không”. Tuy nhiên, ngày 16/02, Viện Vũ Hán phủ nhận điều này. Tiểu sử cũng như hình ảnh của nhà khoa học trên trang nhà của viện nghiên cứu bị xoá bỏ. Theo Viện Virus Học Vũ Hán, bà Hoàng vẫn khỏe mạnh. Tuy nhiên, kể từ đó đến nay, nữ khoa học gia hoàn toàn biệt tích. 

Tài liệu điều tra của nhóm Five Eyes cũng mô tả việc nhà cầm quyền Trung Cộng kiểm duyệt tin tức trên các mạng Internet, liên quan đến bệnh dịch, ngay từ cuối tháng 12/2019. Ngày 02/01/2020, Ủy Ban Y Tế của tỉnh Hồ Bắc ra lệnh cho các phòng xét nghiệm ngừng các hoạt động phân tích về loại virus mới, và yêu cầu tiêu hủy các bệnh phẩm. Ngày 03/01, Ủy Ban Y Tế Quốc Gia ra lệnh cấm xuất bản các tin tức liên quan đến căn bệnh mới xuất hiện.  

Vẫn theo Daily Telegraph, Trung Cộng đã có bằng chứng là virus corona mới có thể lây từ người sang người từ ngày 06/12/2019, nhưng không chỉ chấp nhận sự thật này từ ngày 20/01/2020, trước khi ra quyết định phong tỏa Vũ Hán từ ngày 23/01. 

Úc tài trợ nghiên cứu can thiệp gen của nhóm Thạch Chính Lệ 

Daily Telegraph cũng chú đến nghiên cứu được nhóm khoa học gia, do bà Thạch Chính Lệ đứng đầu, công bố hồi tháng 3/2019, theo đó, “rất có khả năng các bệnh dịch giống như SARS hay MERS đến từ các virus corona sống ký sinh ở loài dơi. Và nhiều khả năng bệnh dịch sẽ xuất hiện tại Trung Cộng”. 

Trong lúc không có tin tức rõ ràng về khả năng virus thoát ra từ một phòng thí nghiệm tại Vũ Hán, thì liên minh tình báo Five Eyes đặc biệt chú ý đến việc chính phủ Úc tài trợ cho một nghiên cứu của nhóm khoa học gia Vũ Hán, trong đó có tiến sĩ Thạch Chính Lệ, trong các nghiên cứu can thiệp vào hệ mã di truyền của virus corona ở loài dơi, để xem xét khả năng các virus nói trên lây truyền sang các động vật có vú khác như thế nào. 

Các nghiên cứu thuộc nhóm công trình khoa học mang tên GOF (tên viết tắt của Gain-of-Function research) được giới khoa học đánh giá là cực kỳ nguy hiểm, bởi các virus biến đổi gien, trở nên nguy hiểm hơn, có thể là nguồn gốc của các đại dịch đáng sợ mới, mà con người khó lòng chống đỡ. Cuối năm 2015, nghiên cứu về chủ đề này của bà Thạch Chính Lệ và chuyên gia  virus học nổi tiếng Đại học North Carolina, giáo sư Ralph Baric, đã được công bố trên một tạp chí khoa học. 

Cuối năm 2014, các nghiên cứu thuộc nhóm GOF bị cấm tại Mỹ, sau khi xảy ra một số tai nạn về an toàn sinh học.  Tuy nhiên, cơ quan khoa học Úc CSIRO vẫn tiếp tục tài trợ cho các nghiên cứu này của Viện Virus Học Vũ Hán. Cơ quan CSIRO của Úc từ chối trả lời các câu hỏi của báo Saturday Telegraph về các hỗ trợ tài chính cho nghiên cứu phối hợp với phía Trung Cộng. 

Virus “sổng chuồng”: Mỹ bảo có, Canada – Úc nói rất thiếu bằng chứng

Theo Daily Telegraph, trong lúc chính phủ Úc đánh giá là có rất ít khả năng (với xác xuất chỉ khoảng 5%) virus thoát ra từ phòng thí nghiệm (mà giả thiết chính vẫn là virus phát xuất từ chợ bán động vật hoang dã tại Vũ Hán), thì những tuyên bố gần đây cho thấy lãnh đạo Mỹ nghiêng nhiều về khả năng virus sổng chuồng. 

New York Times cho hay, ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hôm qua, 03/05, trong cuộc trả lời phỏng vấn kênh ABC, một lần nữa nhấn mạnh là “có rất nhiều bằng chứng” là virus đến từ phòng thí nghiệm Vũ Hán, cho dù ông bác bỏ khả năng virus gây bệnh dịch “Virus Vũ Hán” là do con người tạo ra, là một virus do biến đổi gien. Cho dù không khẳng định virus đến từ phòng thí nghiệm Vũ Hán, ngoại trưởng Mỹ thậm chí để ngỏ giả thiết các nhà khoa học Trung Cộng đã có thể cố tình để lọt virus. 

Về khả năng virus thoát ra khỏi phòng thí nghiệm Vũ Hán, hôm qua, 03/05, trả lời báo giới, thủ tướng Canada Justin Trudeau  tuyên bố Canara chưa có đủ bằng chứng để đưa ra “các kết luận chắc chắn”, và hiện tại đưa ra kết luận về vấn đề này là quá sớm. Tuy nhiên, lãnh đạo Canada khẳng định sẽ phối hợp với các đồng minh trong nhóm Five Eyes, và các đồng minh khác trên toàn thế giới, để tìm thấy câu trả lời cho nhiều vấn đề liên quan đến nguồn gốc bệnh dịch “Virus Vũ Hán”.

Cộng đồng tình báo Mỹ phân vân, chính phủ TT Trump bị tố “gây áp lực”

Trong nội bộ tình báo Hoa Kỳ dường như chưa có sự thống nhất về chủ đề này. Theo một quan chức cao cấp tình báo Mỹ, được báo mạng Washington Examiner thân chính quyền, hôm qua 03/05, dẫn lại, thì đa số trong 17 cơ quan tình báo Mỹ cho rằng có nhiều khả năng virus vô tình lọt khỏi một phòng thí nghiệm Vũ Hán. Tuy nhiên, Washington Examiner thừa nhận các cơ quan tình báo như CIA hay NSC không có quan điểm rõ ràng về vấn đề này. Ngược lại, về chủ đề này, hồi giữa tuần trước, báo New York Times, cho hay nhiều quan chức cao cấp trong chính phủ TT Trump đã “gây áp lực” để các cơ quan tình báo điều tra ưu tiên thẩm định giả thiết virus thoát ra từ phòng thí nghiệm, trong lúc nhiều cơ quan tình báo Mỹ lại không tin tưởng vào khả năng này. Một số chuyên gia tình báo Mỹ thậm chí còn bày tỏ lo ngại là áp lực của chính phủ có thể khiến cuộc điều tra “bị lệch hướng”, và các kết luận sai lạc “có thể được sử dụng như vũ khí chính trị” để chống lại Trung Cộng. 

Hôm thứ Năm, 30/04, trong tinh hình quan điểm các cơ quan tình báo Hoa Kỳ rất khác biệt về vấn đề này, ông Richard Grenell, lãnh đạo cơ quan Tình Báo Quốc Gia Mỹ (DNI), phụ trách toàn bộ 17 cơ quan tình báo, cho biết “cộng đồng tình báo Hoa Kỳ” đang tìm kiếm một tiếp cận chung về cuộc điều tra truy tầm nguồn gốc “Virus Vũ Hán”. Khẳng định trước hết của lãnh đạo DNI là cộng đồng tình báo Mỹ chia sẻ “đồng thuận lớn của cộng đồng khoa học thế giới. Đó là virus gây bệnh “Virus Vũ Hán” không phải do con người tạo ra, không phải do biến đổi gien”. Về nguồn gốc của virus tại Vũ Hán, cơ quan Tình Báo Quốc Gia Mỹ để ngỏ bốn khả năng. 

Khả năng thứ nhất là virus đến từ chợ bán động vật. Khả năng thứ hai là do lây lan “ngẫu nhiên” theo con đường khác. Hai khả năng còn lại là từ phòng thí nghiệm: một từ Viện Vi trùng Học Vũ Hán (cơ sở an toàn sinh học cấp 4), hai là từ một viện nghiên cứu virus (cơ sở an toàn sinh học cấp 2) kề sát chợ buôn bán động vật hoang dã ở thành phố này. 

Theo Trọng Thành RFI