Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung: chính thức bùng nổ ngày 6 tháng 7 năm 2018

Tổng thống Donald Trump từng nói rằng ông đang thực hiện sứ mệnh bảo vệ việc làm cho người Mỹ, giảm thâm hụt thương mại với Trung Cộng và đáp trả hành động “đánh cắp” quyềnsở hữu trí tuệ của các doanh nghiệp Trung Cộng. So với các đời tổng thống Mỹ khác, ông Trump sử dụng một thứ “vũ khí” rất khác và có tác động tức thì hơn nhiều.
Theo Bloomberg, công cụ thương mại mà các đời tổng thống Mỹ trước đây thường sử dụng là đệ đơn lên Cơ quan giải quyết tranh chấp của Tổ chức Thương mại Quốc tế (WTO). Tại đây, các tranh chấp phải mất khoảng 3-4 năm mới được giải quyết ổn thỏa.

Trong khi đó, Tổng thống Trump lại dùng đến một kho vũ khí có tác động tức thì hơn nhiều khi phần lớn trong số này được dùng với lý do an ninh quốc gia.

Mục 232 Đạo luật Thương mại mở rộng năm 1962

Mục này cho phép tổng thống Mỹ điều chỉnh lượng hàng nhập khẩu mà không cần quốc hội bỏ phiếu thông qua khi Bộ Thương mại tìm thấy bằng chứng cho thấy hàng nhập khẩu đe dọa an ninh quốc gia.

Sau khi Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross tuyên bố rằng ngành thép của Mỹ đang đối mặt với một mối đe dọa như vậy, Tổng thống Trump đã đánh thuế 25% đối với các mặt hàng thép và 10% đối với các mặt hàng nhôm nhập khẩu.

Mục 301 Đạo luật Thương mại năm 1974

Điều luật này cho phép đại diện thương mại Mỹ, một thành viên của Văn phòng điều hành của phủ tổng thống Mỹ, xác định xem có quyết định trả đũa những hành vi thương mại không công bằng của các nước khác hay không.

Năm 2017, Tổng thống Trump đã yêu cầu Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer mở một cuộc điều tra theo mục 301 để xác định xem Trung Cộng có đang gây tổn hại cho sự phát triển công nghệ, đổi mới và quyền sở hữu trí tuệ của nước Mỹ hay không. Kết quả cuộc điều tra này đã dẫn đến quyết định đánh thuế đối với lượng hàng nhập khẩu từ Trung Cộng trị giá 34 tỷ USD mà Washington vừa tuyên bố có hiệu lực từ ngày 6/7.

CFIUS – Ủy ban đầu tư nước ngoài tại Mỹ

Cơ quan này, đứng đầu là bộ trưởng Tài chính Mỹ, sẽ đánh giá các thương vụ doanh nghiệp nước ngoài đề nghị mua lại các doanh nghiệp Mỹ để quyết định xem các thương vụ sáp nhập này đe dọa đến an ninh quốc gia Mỹ như thế nào.

Dưới thời của Tổng thống Trump, CFIUS đã chặn đứng nhiều thương vụ doanh nghiệp Trung Cộng muốn “thâu tóm” các công ty công nghệ của Mỹ. Lệnh cấm của ông Trump đối với công ty Broadcom mua lại Qualcomm với giá 117 tỷ USD cũng được đưa ra dựa trên những khuyến nghị từ CFIUS.

Mục 214 Đạo luật Truyền thông năm 1934

Cơ quan Thông tin và truyền thông quốc gia Mỹ (NTIA) trực thuộc Bộ Thương mại Mỹ đã khuyến cáo Ủy ban Truyền thông liên bang Mỹ (FCC) bác đơn xin cung cấp dịch vụ viễn thông tại thị trường Mỹ của China Mobile sau khi hãng viễn thông Trung Quốc này nộp vào năm 2011.

NTIA đã yêu cầu FCC bác đơn của China Mobile theo mục 214, điều luật điều chỉnh sự gia nhập của các nhà mạng nước ngoài vào thị trường truyền thông Mỹ. Theo NTIA, chính phủ Trung Cộng có thể sử dụng các liên kết do China Mobile thiết lập để thực hiện hành vi gián điệp kinh tế và “đánh cắp” các tài sản sở hữu trí tuệ của các doanh nghiệp Mỹ.

Đề xuất quy định về trợ cấp của FCC

FCC, cơ quan quản lý hoạt động truyền thông giữa các bang của Mỹ, đã đưa ra đề xuất ngăn chặn các doanh nghiệp nhận trợ cấp từ “các nhà cung cấp gây lo ngại về an ninh quốc gia”. Các nhà cung cấp được nói đến ở đây bao gồm các công ty Huawei và ZTE của Trung Cộng.

Huawei đã lên tiếng phản đối và các nhà mạng lớn của Mỹ, dẫn đầu là AT&T và Verizon, cũng đã đề nghị FCC “bình tĩnh” để tham vấn các cơ quan an ninh. Sau khi đưa ra đề xuất nói trên hồi tháng 4, FCC đã tiếp nhận các ý kiến đóng góp và hiện vẫn chưa quyết định thời gian chính xác diễn ra một đợt bỏ phiếu thứ hai để có thể đưa đề xuất trên thành chính sách.

Lệnh cấm xuất khẩu

Bộ Thương mại Mỹ hồi tháng 4/2018 đã cấm ZTE mua thiết bị và công nghệ của Mỹ trong 7 năm vì đã vi phạm các lệnh cấm vận đối với Iran và Triều Tiên. Lệnh cấm này đã khiến ZTE phải ngừng các hoạt động chính vào tháng 5/2018.

Tuy nhiên, mới đây chính quyền Washington đã cho phép ZTE tiếp tục hoạt động kinh doanh trở lại sau khi công ty này chấp nhận nộp khoản tiền phạt cao kỷ lục 1,7 tỷ USD và có những điều chỉnh trong đội ngũ điều hành. Song, việc dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm đối với ZTE vẫn còn đang bỏ ngỏ.

Vỹ An