Vào ngày 29/11, lãnh đạo tối cao của Bắc Hàn Kim Jong-un đã cho bắn thử một hỏa tiễn liên lục địa “tối tân nhất” kéo bán đảo Bắc Hàn bước vào giai đoạn chuẩn bị cho cuộc chiến tranh. Ngay lập tức, cả 5 cường quốc Mỹ, Nhật Bản, Nam Hàn, Trung Cộng và Nga thi nhau biểu dương quân sự, ván cờ chiến lược khai triển quyết liệt.

Mỹ, Nhật, Hàn: Từ tập trận đe dọa đến thực tế chiến đấu

Trong một thời gian dài, Mỹ thiếu ý chí để giải quyết triệt để vấn đề Bắc Hàn, còn Nam Hàn và Nhật Bản càng lo ngại, khiến chiến lược răn đe thất bại, bởi vì để răn đe có tác dụng cần phải có ba điều kiện: thực lực, ý chí và độ tin cậy và đối thủ là kẻ có lý tính.

Ông Donald Trump mới nhậm chức Tổng thống Mỹ chưa đầy một mùa đã ra lệnh bắn 50 hỏa tiễn đạn đạo Tomehawk  vào Libya, để thể hiện sức mạnh ý chí và uy tín không thể nghi ngờ của mình. Tháng Mười Một, Châu Á, Nhật Bản và Nam Hàn đã long trọng chào đón Trump công du và quyết định mua hàng loạt vũ khí hạng nặng từ Mỹ. Tổng thống Mỹ đương nhiệm càng tăng thêm tự tin và quyết tâm cùng Nhật Bản và Nam Hàn giải quyết vấn đề Bắc Hàn.

Vào cuối tháng Mười Một, Mỹ, Nhật Bản và Nam Hàn liên tục diễn tập quân sự sau khi Kim Jong-un bắn hỏa tiễn liên lục địa: ngày 01/12, Mỹ diễn tập lánh nạn ở Hawaii với giả thuyết Bắc Hàn tấn công nguyên tử; ngày 04 – 08/12, Mỹ và Nam Hàn tổ chức diễn tập Không quân Vigilant Ace lớn nhất trong lịch sử, trong cuộc tập trận chung này có 230 máy bay chiến đấu, bao gồm máy bay ném bom chiến lược B-1B tối tân nhất của quân đội Mỹ, 24 máy bay tàng hình chiến đấu F-22 và F-35 tinh nhuệ của Mỹ; ngày 11 – 12/12 Mỹ, Nhật Bản và Nam Hàn đã tổ chức bài tập theo dõi hỏa tiễn thứ ba.

Trước đó, từ ngày 21/8 – 31/8, Nam Hàn và Mỹ đã có cuộc tập trận chung thường niên Ulchi Freedom Guardian, và đặc biệt “phá tiền lệ” là 4 vị tư lệnh quân sự của Mỹ đích thân giám sát cuộc tập trận lần này. Theo Nhật báo Trung ương Nam Hàn, một khi bán đảo Bắc Hàn bùng nổ nguy cơ và Tổng thống Trump ra lệnh một cuộc tấn công quân sự, thì cả 4 vị tư lệnh này sẽ phụ trách cuộc chiến đấu.

Cần lưu ý rằng các cuộc tập trận chung này là giai đoạn cao cấp nhất của huấn luyện quân sự, Mỹ diễn tập theo đúng kế hoạch thực chiến, và diễn tập quân sự hoàn toàn phù hợp thực tế lịch sử chiến tranh đương đại của Mỹ.

Tại Nam Hàn, vào 1/12 Nam Hàn tổ chức nghi thức “bộ đội chặt đầu” gồm cả ngàn người, lưỡi kiếm hướng về Kim Jong-un. Không quân Nam Hàn còn thiết lập một đội quân tình báo và trinh sát (ISR) hùng hậu, phối hợp chặt chẽ với quân đội Mỹ để đối phó với các mối đe dọa nguyên tử và hỏa tiễn của Bắc Hàn.

Tuy Nam Hàn yêu cầu Mỹ thu hồi lại quyền chỉ huy quân Nam Hàn thời chiến, nhưng quan trọng hơn là Nam Hàn muốn tăng tốc độ chuyển đổi “tác chiến kiểu tấn công” nhằm cải thiện năng lực hợp tác và năng lực cốt lõi của quân Nam Hàn. Đối mặt với mối đe dọa chiến tranh của Bắc Hàn và sức mạnh của Trump, cuộc chiến chống lại Bắc Hàn của Nam Hàn là “không còn đường lùi”.

Nga: Mưu lợi từ khủng hoảng nguyên tử Bắc Hàn

Nga đã ủng hộ chế độ nhà họ Kim từ lâu. Trong khi Nga chỉ trích Bắc Hàn thử hỏa tiễn là “khiêu khích”, bỏ phiếu ủng hộ nghị quyết trừng phạt Bắc Hàn của Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc, nhưng vẫn duy trì mối quan hệ với nước này, được chính quyền Kim Jong-un xem là “người bạn” (trong khi Trung Cộng đã trở thành kẻ thù), ví dụ gần nhất là 07/12 Ngoại trưởng Nga truyền đạt cho Ngoại trưởng Mỹ rằng Bắc Hàn muốn nối lại đàm phán với Mỹ, và nói rằng phía Nga “sẵn sàng tham gia thúc đầy cuộc đàm phán này.”

Ngày 04/12, thời điểm diễn tập quân sự chung Mỹ-Nam Hàn, Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố, sau khi tập luyện đổ bộ tại bãi cát khu tiếp giáp Bắc Hàn sẽ cho khoảng 1.000 Thủy quân lục chiến thuộc Hạm đội Thái Bình Dương diễn tập bắn đạn thật. Bộ trưởng Hội đồng An ninh Nga Nikolai Patrushev nói: “Chúng tôi tiếp giáp với họ. Có một số quốc gia không từ bỏ hành động quân sự, sẽ ảnh hưởng đến chúng tôi.”

Dụng ý chiến lược tập trận của Nga vào thời điểm này, hiển nhiên có nguyên nhân từ vấn đề giải quyết Bắc Hàn do Mỹ dẫn đầu. Đồng thời, cũng hàm chứa ý đồ kiềm chế thế tấn công chiến lược của Châu Âu và Mỹ sau vụ việc ở Ukraine vào năm 2013.

Suy nghĩ sâu hơn, tức trường hợp nếu nổ ra chiến tranh, chính quyền Kim Jong-un tan rã, nếu điều kiện cho phép Nga có thể bảo đảm bảo vệ biên giới và loại bỏ ô nhiễm nguyên tử, chỉ huy quân của Bắc Hàn, giành phạm vi ảnh hưởng để cân bằng với quân Mỹ.

Trung Cộng: Tự bảo vệ mình

Trung Cộng bất lực trong việc thay đổi chế độ Bắc Hàn. Sau nhiều nỗ lực, chính quyền Tập Cận Bình đã quyết định từ bỏ Kim Jong Un. Tiêu biểu như ngày 01/12, Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị Uông Dương đến thăm Nhật và chia sẻ với đại diện đảng Công Minh Nhật Bản Natsuo Yamaguchi rằng, vì vấn đề nguyên tử Bắc Hàn mà quan hệ Trung Cộng với Bắc Hàn đã trở thành đối kháng.

Hiện nay, Trung Cộng không tập trung ngăn chặn bùng nổ chiến tranh (cũng không thể ngăn được), mà họ tập trung vào ngăn chặn ô nhiễm nguyên tử và làn sóng người tị nạn, và hợp tác với Nga để tìm kiếm vị thế có lợi trong khuôn khổ chiến lược của bán đảo Bắc Hàn. Theo hướng chiến lược này, gần đây Trung Cộng đã liên tục tiến hành các cuộc tập trận:

Ngày 04/12, phát ngôn viên Không quân Trung Cộng Thân Tiến Khoa (Shen Jinke) tuyên bố gần đây Trung Cộng cho diễn tập máy bay chiến đấu trong vùng biển Hoàng Hải và Biển Đông (của Việt Nam) gần bán đảo Bắc Hàn, bay các tuyến đường trong quá khứ chưa từng bay qua, đến vùng chưa bao giờ đến.

Ngày 07/12, ba hạm đội Hải quân Trung Cộng đã cử hơn 40 tàu ​​hộ tống đánh chặn 056 diễn tập chống hỏa tiễn, toàn bộ trang bị đạn thật, là hành động rất hiếm thấy.

Ngày 11/12, Trung Cộng và Nga đã tiến hành cuộc tập trận chung “An ninh vùng trời 2017” (Air-Space Security -2017) ở Bắc Kinh. Được biết, Trung Cộng và Nga đã cùng nhau lập kế hoạch tác chiến với nhiều nội dung để đối phó với cuộc tấn công bất ngờ và khiêu khích trên lãnh thổ của hai nước.

Nếu chiến tranh nổ ra, Trung Cộng cũng như Nga, sẽ tận dụng mọi cơ hội đưa quân đến Bắc Hàn nhằm tranh quyền kiểm soát vũ khí nguyên tử, sinh học và hóa học trước, sau đó xây dựng khu hòa hoãn xung đột, thậm chí có thể tiến vào khu vực “giới tuyến 38”.

Tất nhiên, vì tính hủy diệt nghiêm trọng của vũ khí nguyên tử và lợi ích chung với Mỹ, hiện nay và cả sau này Trung Cộng vẫn sẽ duy trì liên lạc chặt chẽ với Mỹ.

Theo Washington Post, ngay sau ngày 29/11 khi Bắc Hàn bắn hỏa tiễn khiêu khích, Trung Cộng và Mỹ đã lập tức tổ chức họp các tướng lĩnh cấp cao hai nước kéo dài một đêm hai ngày ở Washington, trong đó có sự tham gia của Trung tướng Richard Clarke của Mỹ trú tại Liên Hiệp Quốc và Phó Tham mưu trưởng Liên hợp Quân ủy Trung ương Trung Cộng Thiệu Viễn Minh (Shaoyuan Ming), hai bên đã tiến hành một cuộc điều tra chung nhắm vào khủng hoảng hỏa tiễn Cuba. Có lẽ là giả thuyết trước nếu tình trạng bán đảo Bắc Hàn vượt ngoài tầm kiểm soát, họ có thể cùng hợp tác trong việc phong tỏa trên biển giống như khủng hoảng hỏa tiễn Cuba trước đây.

Washington Post cũng chỉ ra, tại cuộc họp giới chức cấp cao hai bên cũng có cuộc bàn kín cách thu hồi vũ khí nguyên tử an toàn sau khi chính quyền Bắc Hàn sụp đổ.

Máy bay chiến đấu F-16 fighter trong cuộc tập trận quân sự Vigilant Ace lớn nhất trong lịch sử không quân Mỹ-Hàn vào 06/12 (Ảnh: Kim Hong-Ji-Pool / Getty Images)

Kim Jong-un: Còn đủ lý trí hay đã điên rồ?

Vấn đề vũ khí nguyên tử và chính quyền họ Kim tại Bắc Hàn, lần này khả năng cao sẽ được giải quyết, nhưng giải pháp lại liên quan đến Kim Jong-un.

Chính phủ Trump nhiều lần tuyên bố về 4 nguyên tắc: không tìm kiếm thay đổi chế độ ở Bắc Hàn, không tìm kiếm sự sụp đổ của chế độ Bắc Hàn, không tìm cách thúc đẩy thống nhất bán đảo Bắc Hàn, không mượn cớ vượt qua giới tuyến 38. Nếu Kim Jong-un có lý trí, đáng lẽ phải từ bỏ hoàn toàn vũ khí nguyên tử để đổi lấy sự tồn tại của chế độ họ Kim.

Nếu Kim Jong-un điên cuồng cho rằng, sự sụp đổ nhà độc tài Libya Muammar Gaddafi là do ông ta từ bỏ phát triển nguyên tử, trong khi bỏ qua những tiền lệ ngày 7/6/1981 Israel ném bom thành công cơ sở nguyên tử của Iraq, ngày 06/9/2007 ném bom thành công cơ sở nguyên tử của Syria; Kim Jong-un nghĩ rằng hậu quả thương vong quá lớn buộc Mỹ phải từ bỏ cuộc chiến, vũ khí nguyên tử và hỏa tiễn có thể bảo đảm chế độ họ Kim sống mãi mãi, hoặc ít nhất là tất cả cùng chết, nếu vậy thì chiến tranh là không thể tránh khỏi, sẽ thật tang thương cho bán đảo Bắc Hàn và khu vực xung quanh.

Cho dù có lý trí hay điên rồ, thời gian còn lại để Kim Jong-un lựa chọn là rất ít. Theo tờ Guardian của Anh đưa tin ngày 4/12, cựu Đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc John Bolton đã viếng thăm Vương quốc Anh. Nhiệm vụ của ông là để truyền đạt thông tin mà người đứng đầu của CIA nói với ông Trump rằng Trump có một “cửa sổ ba tháng”, trong đó có hành động để ngăn chặn chương trình hỏa tiễn đạn đạo liên lục địa của Bắc Hàn.

Cuộc đối đầu giữa hai nhà lãnh đạo Trump và Kim Jong-un đã đến thời điểm cận kề.

Đối với việc ông Kim Jong-un có vũ khí nguyên tử, cộng đồng quốc tế đã có nhận thức chung (gần đây Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiều lần nhất trí thông qua nghị quyết trừng phạt Bắc Hàn). Vấn đề nguyên tử và chế độ họ Kim của Bắc Hàn sẽ được giải quyết triệt để, nhưng cách thức, tiến trình và kết quả để giải quyết đã trở thành đầu mối của diễn biến cục diện chiến lược thế giới và Đông Bắc Á.

T.M.