Ảnh một đội tàu cá Trung Quốc, trú cảng Đông Phương, Hải Nam. Reuters

Trang mạng thông tin Quartz vào hôm qua, 28/07/2014, trong bài viết “Trung Quốc đang sử dụng đội tàu đánh cá thương mại to lớn của minh như là một lực lượng hải quân bổ sung”, đã nêu bật quy mô to lớn của hạm đội tàu cá Trung Quốc, lên đến gần 700.000 chiếc (chính xác là 695.555), đứng đầu thế giới về số lượng, cao hơn gấp đôi nước đứng thứ hai là Nhật Bản.

Đối với tác giả bài viết, quả là dân Trung Quốc, rất đông và rất thích ăn cá, cần đến một hạm đội khổng lồ như thế để cung cấp hải sản, thế nhưng, bên cạnh đó, Bắc Kinh đang tăng cường trang bị và trợ cấp cho đội tàu này để tung xuống các vùng biển tranh chấp với các láng giềng như Philippines hay Việt Nam.

Trong một phóng sự điều tra công bố hôm 27/07/2014, hãng tin Anh Reuters đã vạch trần chiến lược của Trung Quốc nhằm biến đội tàu đánh cá của họ thành công cụ áp đặt chủ quyền trên Biển Đông. Chiến lược này đi từ việc cung cấp thiết bị liên lạc qua vệ tinh cho từng chiếc tàu, trợ cấp xăng dầu, hỗ trợ tài chánh để khuyến khích ngư dân đi đến đánh bắt tại những vùng mà Bắc Kinh đòi chủ quyền.

Yếu tố thông tin liên lạc rất quan trọng. Chính quyền Trung Quốc đã trang bị cho các chiếc tàu cá một hệ thống định vị bằng vệ tinh rất hiện đại, sử dụng màng lưới vệ tinh định vị Bắc Đẩu (Beidou) mà Trung Quốc đã phóng lên không gian trong  gần 2 năm gần đây.

Hệ thống trên tàu lại có tuyến liên lạc trực tiếp với lực lượng tuần duyên Trung Quốc, giúp ngư dân Trung Quốc báo động khi gặp thời tiết xấu hoặc chạm trán với tàu tuần tra của Việt Nam hay Philippines khi đi đánh bắt trong các vùng tranh chấp trên biển Đông.

Theo báo chi chính thức Trung Quốc, đến cuối năm 2013, hệ thống vệ tinh Bắc Đẩu đã được lắp đặt trên khoảng 50.000 chiếc tàu cá Trung Quốc.

Chính sách của Bắc Kinh trong lãnh vực này rất rõ. Tại Hải Nam, cửa ngõ mở ra biển Đông, các thuyền trưởng tàu cá Trung Quốc chỉ phải trả tối đa là 10% chi phí mua hệ thống định vị qua vệ tinh này. Phần còn lại do chính quyền bù đắp.

Ngoài vấn đề thiết bị thông tin liên lạc, chính quyền Trung Quốc còn có chính sách hỗ trợ xăng dầu để khuyến khích ngư dân xuống Biển Đông đánh bắt cá. Trả lời nhà báo của hãng Reuters, rất nhiều thuyền trưởng tàu cá tại cảng Đàm Môn (Hải Nam) tiết lộ rằng chính quyền tỉnh này đã khuyến khích ngư dân xuống đánh bắt cá trong khu vực tranh chấp trên biển Đông. Không chỉ động viên suông, chính quyền Trung Quốc còn hỗ trợ xăng dầu để các tàu cá có thể đánh bắt xa bờ.

Chính sách trên đã được chính người lãnh đạo cao cấp nhất tại Trung Quốc ủng hộ. Theo ghi nhận của Reuters, chỉ vài tuần sau khi trở thành Chủ tịch Trung Quốc, ông Tập Cận Bình đã thực hiện điều được báo chí chính thức Trung Quốc gọi là một chuyến thăm bất ngờ đến cảng đánh cá Đàm Môn ở Hải Nam. Tại đấy, ông đã nói với ngư dân là chính quyền Trung Quốc sẽ nỗ lực nhiều hơn để bảo vệ họ khi họ hoạt động tại những vùng biển tranh chấp.

Theo giáo sư Alan Dupont, chuyên gia về an ninh quốc tế thuộc Đại học New South Wales (Úc) : “Rõ ràng là đội tàu cá Trung Quốc được chính quyền nước này động viên và tài trợ để đánh bắt cá trong vùng biển tranh chấp” Đối với chuyên gia này, việc tung tàu cá xuống lấn chiếm các vùng tranh chấp đã “trở thành một chính sách”, không còn là những quyết định mang tính chất cơ hội. Chính sách đó, theo ông Dupont, xuất phát từ cả các lý do địa chính trị lẫn kinh tế, thương mại”.

Thanh Phương