Kể từ khi giàn khoan “981” đến vùng biển đặc quyền kinh tế của Việt Nam, thăm dò, khai thác dầu khí, bỗng chốc mối quan hệ Việt-Trung suy thoái trầm trọng, đưa đến cuộc đàm phán bất bình thường giữa cấp cao nhất của hai đảng và chính phủ Việt Nam-Trung Quốc.

Ủy viên Quốc vụ viện Trung Quốc, Bộ trưởng Ngoại giao Dương Khiết Trì (杨洁篪-中国的中央政治局委员, 外交部长的) vừa đến Việt Nam, lớn tiếng tuyên bố:

− Trung Quốc rất coi trọng quan hệ đối tác, chiến lược hợp tác toàn diện Trung Quốc-Việt Nam. Hiện nay, quan hệ Trung-Việt do vấn đề đối mặt trên biển quá khó khăn, nghiêm trọng ấy phải tìm cách giải quyết càng sớm càng tốt. Dựa trên những cân nhắc chiến lược và tình hình chung quan hệ của Trung-Việt, đảng và chính phủ Trung Quốc rất coi trọng chuyến đi đặc biệt của tôi đến thăm Việt Nam.  

Hiện nay phía Việt Nam phải tìm hiểu cách thức tốt nhất để đối thoại tình hình trên Biển Đông, và thúc đẩy quan hệ song phương trở lại càng sớm càng tốt hầu tiếp tục di chuyển song phương về phía trước. 

Lời tuyên bố của Dương Khiết Trì cho thấy ông cố vấn Hán phát ra tín hiệu nặng hơn cả sấm sét, đưa tay tát vào mặt đảng cộng sản Việt Nam, buộc CSVN phải tuân thủ mệnh lệnh của Bắc Kinh, và khuyên bảo “đồng chí tốt hãy tiếp tục hành trình bán nước cho tốt” (好同志继续卖水一路好走-hảo đồng chí kế tục mại thủy nhất lộ hảo tẩu).

Dương Khiết Trì còn nhấn mạnh: 

− Một lần nữa nhắc lại lập trường, nguyên tắc của Trung Quốc trên Biển Đông đối với Việt Nam. Khai thác dầu khí của Trung Quốc ở Hoàng Sa “hợp pháp, hợp lý và hợp tình” (合法合理合情), Việt Nam nên chấm dứt can thiệp, không nên ngăn chặn sự khác biệt kế hoạch đầu tư, nhất định phải tránh mọi việc tranh cãi mới. [1] 

Nhân dân Việt Nam mất hết hy vọng khi lắng nghe đảng của “Bác” phản ứng trước những lời răn đe của ông Ủy viên Quốc vụ viện Trung Quốc Dương Khiết Trì. 

“Hoàn Cầu Thời Báo” (环球时报) loan tải bài viết của Học giả Viện Biển Đông Ngô Sĩ Tồn (吴士存):

− Việt Nam yêu cầu Trung Quốc không hành động đơn phương trên mọi mặt, thế nhưng chính họ vì những lợi ích dầu khí và đánh bắt cá đơn phương. Cần thiết cho hôm nay Trung-Việt thực thi giải pháp đẩy mạnh “giao dịch” (异动) tầm hoạt động của giàn khoan 981 tại miền Nam Trung Quốc, không nên làm lớn chuyện, tin tức sẽ loan nhanh chóng, thu hút sự chú ý bên ngoài đó là điều không thể chấp nhận. 

Hầu hết các nhà phân tích tin rằng cuộc đàm phán cấp cao Trung-Việt, nhằm giảm bớt căng thẳng giữa hai nước. “Voice of America” (VOA) cho biết: Trung Quốc dường như muốn dần dần hạ nhiệt tình hình. Nếu Trung Quốc nhìn thấy những lời chỉ trích, phản đối mạnh mẽ của nhân dân Việt Nam và cộng đồng quốc tế, sau đó Trung Quốc bắt đầu ý thức chung, tốt nhất là rút giàn khoan.  

Hãng thông tấn “AP” (Associated Press) dẫn lời các cuộc đàm phán ngày 18/6:  

− Được hiểu rằng thông điệp các cuộc đàm phán đã không thực hiện bất kỳ tiến bộ nào. Một quan chức Việt Nam giấu tên nói với truyền thông Phương Tây: Việt-Trung, hai bên đàm phán, “không đồng ý, với nhau,” cũng không có bất kỳ bước đột phá nào mới. 

“The New York Times” dẫn lời nguồn tin ngoại giao cho biết:  

− Hà Nội và Dương Khiết Trì (杨洁篪) không đàm phán lợi ích bí mật của Trung Quốc tại Việt Nam, và không cho phép phía Việt Nam tìm hiểu toàn diện khái thác trong nội địa Việt Nam. Dương Khiết Trì không phải đến để đàm phán, mà đến để tham vấn, phần chính để nhắc lại vị trí hiện tại của Trung Quốc trên trường quốc tế, và tuyên bố chủ quyền tại những vùng biển nơi giàn khoan hiện diện. Đương sự còn lên án cộng đồng quốc tế, tố cáo Trung Quốc nên di chuyển giàn khoan đến hướng khác. 

Tờ báo “United Daily News” (联合报) Đài Loan: 

− Cục Hàng hải Hải Nam cho biết: “Bánh xe kéo 981” tiến vào hướng Biển Đông, dấu hiệu không tốt cho Việt Nam. 

Tờ báo “Lianhe Zaobao” (联合早报) Singapore (新加坡), của giáo sư Thì Ân Hoằng (时殷弘) trích dẫn:  

− Trong các cuộc đàm phán cấp cao là một sự tích cực phát triển đối tác bình thường, hai bên có thể làm giảm cường độ đối đầu. Các cuộc đàm phán chỉ có thể được coi là “một tình huống ổn định, Việt Nam phải chui qua cửa cám dỗ đầu tiên trong kế hoạch xâm lấn của Trung Quốc”. 

“Học giả ngoại giao” Nhật Bản nhận xét rằng:  

− Có vẻ, ít ngõ rẽ đưa đến thỏa hiệp, nếu Trung Quốc đồng ý rút các giàn khoan, người dân đại lục sẽ đánh giá như một sự nhượng bộ, đó là chủ nghĩa dân tộc Trung Quốc không thể chấp nhận. Trong khi đó, chính phủ Việt Nam đã quyết định vẽ một đường màu đỏ của giàn khoan, gần như cho phép Trung Quốc thiết lập một quốc gia “Việt Nam rơm” (越南草) [2], trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Về mặc đối nội, đảng và chính phủ Việt Nam đã tính đến sự đối phó một khi nhân dân tức giận, và thậm chí sau khi những cuộc bạo động không gặp khó khăn nào về mặt anh ninh nhà nước. Và sau đó đối ngoại Việt Nam âm thầm thụt lùi, nhượng bộ những yêu sách, và chọn giải pháp để cho Trung Quốc bào mòn Biển Đông.  

Theo quan điểm của nhân dân Việt Nam và thế giới bên ngoài:  

− Khó có thể nhìn thấy một giải pháp nào cho cuộc khủng hoảng hiện nay, không thể thực hiện được bất kỳ những tiến bộ thực sự. Tuy nhiên, dù Dương Khiết Trì (杨洁篪) đem về Bắc Kinh vài kết quả cuộc tham vấn là một bước khởi hành trong sự trở lại bình thường hóa ngoại giao, mặc dù nó không phải là thuốc chữa bách bệnh, nhưng nó là một điều kiện cần thiết cho việc giải quyết cuộc khủng hoảng có lợi cho Trung Quốc.

Dương Khiết Trì (杨洁篪) tham vấn của Việt Nam, ông có trách nhiệm giải trình toàn diện lập trường nguyên tắc của Trung Quốc và nhấn mạnh rằng:  

− Cả hai bên phải căn cứ vào thái độ trách nhiệm cao, lịch sử và nhân dân hai nước, giải quyết đúng vấn đề trên biển, cùng nhau bảo vệ tình hình chung của quan hệ song phương. Hai bên cần tuân thủ thông qua ngoại giao, để ổn định tình hình càng sớm càng tốt. Tôi hy vọng phía Việt Nam phải có hành động cụ thể để giải quyết vấn đề thông qua tham vấn lẫn nhau, hợp tác và tạo điều kiện để khôi phục lại bình thường. [3]  

Dương Khiết Trì không khác nào con buôn hay tên cướp Biển Đông, một lời phán không phải trên môi chính khách ngoại giao, ông đòi hỏi quá đáng, buộc kẻ bán Biển Đông “đảng cộng sản VN” dứt khoát có thái độ và bảo đảm không để thế giới chú ý nội vụ Biển Đông. Ngoài ra đảng cộng sản VN phải trung thành hành động cụ thể, tuân thủ thực hiện lệnh của Dương Khiết Trì. 

Ngày 18/6, Trung Quốc tố cáo truyền thông dân sự Việt Nam tiếp tục “chơi” và loan tải tin bất lợi cho giàn khoan “981” và tàu của Trung Quốc tấn công tạo ra những “mối đe dọa” Việt Nam. Trái lại có những trang website Trung Quốc nói rằng:  

− Trung Quốc cần phải hung hăng, 17 tàu chiến của Hải quân có nhiệm vụ túc trực bên cạnh bảo vệ giàn khoan “981”, đã hơn một tháng đối mặt với bên kháng cự mạnh, cho nên Dương Khiết Trì đến Việt Nam, có thể sau đó giảm bớt căng thẳng. [4] 

Được biết trước ngày Dương Khiết Trì sang Việt Nam, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam thông báo rằng họ đã ký kết một thỏa thuận với các công ty của Nga, hai bên sẽ khai thác lô 125 ngoài khơi bờ biển Nha Trang, tại lưu vực Phú Khánh Việt Nam, hai bên hoạt động thăm dò chung lô 126.  

“The Wall Street Journal,” cho biết:  

− Tập đoàn Dầu khí Việt Nam gần đây đã thực hiện một số dự án dầu khí ngoài khơi, bày tỏ nguyện vọng tiếp tục với ExxonMobil, Gazprom, ONGC. Sau khi thỏa thuận với Việt Nam có nhiều giàn khoan của CNOOC (Trung Quốc) đang hoạt động trong quần đảo Hoàng Sa phản đối.  

Trung Quốc đã nắm được nội tình Việt Nam, những năm gần đây, Việt Nam phô trương duy trì tình hình chung quan hệ Trung-Việt, đồng thời, yêu cầu Trung Quốc không thực hiện bất kỳ hành động đơn phương tăng cường mâu thuẫn, để duy trì hiện trạng gắn liền một bàn tay Trung Quốc, mặt khác Trung Quốc mãi mãi tăng cường hành động đơn phương của mình tiếp tục đánh bắt cá, và tiền hành khai thác dầu khí, do đó Trung Quốc muốn quốc tế hóa Biển Đông, dẫn đến đối mặt với nhiều quốc gia Châu Á. [5]

 

Theo Thông tấn xã Việt Nam báo cáo vào ngày 14, Trung Quốc đã phái một máy bay Y-8 bảo vệ giàn khoan dầu “ngoài khơi 981” dài 300-500 m chiều cao “spinner”. Ngoài ra, còn thấy một tàu quét mìn triển khai các hoạt động của giàn khoan trên biển. Cùng ngày, số lượng các tàu của Trung Quốc tại biển Đông vẫn không thay đổi. Nguồn: Báo Backchina, ngày 16 tháng 6. Tàu khảo sát đại dương Trung Quốc mang số 2168, đang truy đuổi tàu cá Việt Nam.

Huỳnh Tâm

——————-

Tham khảo: 

[1] Nguyên văn: Khai thác dầu khí của Trung Quốc ở Hoàng Sa “hợp pháp, hợp lý và hợp tình” (合法合理合情), Việt Nam nên chấm dứt can thiệp, không nên ngăn chặn sự khác biệt đầu cơ, nhất định phải tránh mọi việc tranh cãi mới. (杨洁篪向越方重申中国对南海问题的原则立场:中方在西沙的石油勘探 “合法合理合情”, 越方应停止干扰、停止炒作分歧,停止制造新争议). 

[2] Đảng cộng sản Việt Nam chấp nhận cho phép Trung Quốc thành lập một ngôi nhà “Việt Nam rơm” (越南草), làm bằng chất liệu dễ bị tiêu huỷ. 

[3] Nguyên văn: 杨洁篪全面阐述了中方的有关原则立场，强调 “双方要本着对历史和两国人民高度负责的态度，妥善解决海上问题，共同维护两国关系大局。双方要坚持通过双边沟通，把事态尽快稳定下来。希望越方采取切实 行动，为双方协商解决问题，恢复双方正常合作创造条件”. 

[4] − http://www.backchina.com/news/2014/06/20/303939.html 

[5] − http://www.backchina.com/news/2014/06/19/303865.html