Một người thành công trên đời đều mang một đức tính lạ thường. Những đức tính đó xem ra thật kỳ lạ nhưng đó cũng là đặc điểm của con người thành công. Tựu trung, danh ngôn “thiên tài là do sự cố gắng lâu dài” hiện hữu ở trong hầu hết những vĩ nhân trên thế giới. Cuốn sách “40 Gương Thành Công” của tác giả Dale Carnegie sẽ gửi đến từng câu chuyện để các bạn thưởng thức và chiêm nghiệm…Đây là gương thành công của John D. Rockefeller  (1839 – 1937) là một thương gia người Mỹ, người đóng một vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp dầu mỏ thời sơ khai, người sáng lập công ty Standard Oil và đồng thời cũng là một nhân vật gây tranh cãi trong lịch sử nước Mỹ.

John D. Rockefeller (1839-1937)

John D. Rockefeller đã làm được ba việc phi thường thường trong cuộc đời ông.

– Việc thứ nhất là đã gây được một gia tài có lẽ lớn nhất trong lịch sử. Khi ông bước vào đời, ông phải đi đào khoai tây dưới ánh nắng gay gắt để kiếm được mỗi giờ 4 xu. Lúc mà khắp Hoa Kỳ không có tới sáu nhà triệu phú thì John Rokefeller đã dựng nổi một gia tài khoảng một vài tỷ Mỹ kim.

– Việc thứ nhì là John D. Rockefeller giúp cho các cơ quan một số tiền lớn nhất trong lịch sử nhân loại. Ông đã giúp sáu triệu USD, tính ra từ khi đức Chúa Ki Tô ra đời đến nay, cứ mỗi phút ông phân phát sáu cắc rưỡi, hoặc từ khi Moise dắt dân Israel qua Hồng Hải đến nay ba ngàn năm, cứ mỗi ngày ông phân phát sáu trăm Mỹ kim.

Vậy mà người thiếu nữ ông yêu lần đầu tiên lại chê ông. Tại sao?  Tại bà mẹ cô ta bảo không khi nào chịu gả con cho một anh chàng không có tương lai.

– Việc thứ ba cũng hơi đặc biệt nữa là ông sống chín mươi bảy tuổi. Ông là một trong những người bị dân Châu Mỹ ghét nhất. Ông nhận được hàng ngàn bức thư đe dọa ông. Suốt ngày đêm ông phải thuê lính bảo vệ ông với súng ống đầy đủ. Công việc điều khiển vô số xí nghiệp của ông làm thần kinh và cơ thể ông căng thẳng ghê gớm mà ông vẫn chịu nổi.

Harriman, nhà chuyên môn xây đường xe lửa, làm việc mệt quá, chết hồi 67 tuổi.

Woolworth, người sáng lập những tiệm bán hàng giá độc nhất ở khắp nước, chết hồi 68 tuổi. John D. Rockefeller gây được một gia tài gấp mấy lần gia tài của Harriman, Woolworth hợp lại mà sống đền 97 tuổi. Xin nhớ rằng một triệu người chỉ có ba người thọ được 97 tuổi. Và 100 triệu người không chắc có được một người sống tới tuổi đó mà không phải dùng răng giả: John Rockefeller sống tời 97 tuổi vẫn còn đủ răng!

Bí quyết sống lâu của ông ở đâu? Chắc chắn là do di truyền, nhưng cũng nhờ bản tính ông điềm tỉnh nữa. Không bao giờ người ta thấy ông nóng nảy, cũng không bao giờ ông vội vàng, bộp chộp bao giờ.

Khi ông làm Giám Đốc công ty Standard Oil, ông kê một chiếc đi-văng trong văn phòng của ông ở Broadway, và muốn gì đi nữa mỗi bữa trưa ông cũng đánh một giấc nửa giờ. Ông giữ thói quen mỗi ngày ngủ năm giấc ngắn cho tới khi ông qua đời.

Hồi năm hai mươi lăm tuổi ông mới bị bệnh lần đầu. Và thật là một tin mừng và rất quan trọng đối với y học vì khi khỏi bệnh, ông tặng hàng triệu Mỹ Kim vào công việc nghiên cứu y học. Nhờ vậy mà ngày nay Viện Rockefeller mỗi tháng tiêu được khoảng một triệu Mỹ kim vào chiến dịch diệt bệnh ở khắp thế giới.

Năm 1923 tôi đang ở Trung Hoa thì bệnh dịch hoành hành ghê gớm ở đó, và ở giữa cảnh nghèo nàn và chậm tiến của người Trung Hoa bấy giờ, tôi đã đến Bắc Kinh tiêm thuốc ngừa bệnh ở Viện Rockefeller. Trước ngày đó tôi không thấy được công ông giúp hạng người đau khổ ở châu Á và những nơi hẻo lánh nhất thế giới. Viện Rockefeller đã rán diệt loài sán lãi. Hiện nay, Viện đương tấn công bệnh sốt rét rừng và các y sĩ của Viện đã nghiên cứu ra thuốc trừ một số bệnh sốt rét ghê gớm… 

Nhưng con người giàu nhất thế giới đó xây dựng sự nghiệp khổng lồ cách nào? 

Ngay từ hồi nhỏ ông đã có tư cách tỏ rằng sau này sẽ thành công. Ông là con một vị y sĩ lang thang, thường đi nơi này nơi khác, để mẹ con ông ở nhà tại một trại ruộng tại Moravia, gần hồ Owasco, giữa một xứ của thổ dân da đỏ. Một hôm John thấy một con gà mái rừng đi tìm chỗ yên tĩnh để làm tổ, mẹ ông bảo ông đi kiếm ổ gà đó rồi bắt con gà đem về trại nuôi. Ông mất hai ngày mà không thể tìm ổ để bắt con gà. Nhưng, đúng như lời một người viết tiểu sử ông chép lại chuyện đó, ông có cái “Thiên tài kiên tâm – Một sức kiên tâm tàn nhẫn, không gì lay chuyển được”. Ông không chịu thua, tiếp tục rình con gà, theo dõi nó hoài và hai ngày sau, ông bắt được cả mẹ lẫn con mang về trại. Lần nuôi gà đó là công việc làm ăn đầu tiên của ông. Ông bán được tiền, bỏ vào một bùng binh. Để kỷ niệm bước đầu đó, sau này, trong cái trại nổi tiếng rộng bốn ngàn mẫu của ông ở Pocantico Hills, luôn luôn ông nuôi một bầy gà cho tới khi ông chết.

Đi học ông cũng siêng năng nhưng không có gì xuất sắc. Ông chỉ thích môn toán. Sau này ông bảo:

– Tôi chỉ là người thích những con số. Ông tập tìm hiểu nghĩa của các số đi, nó sẽ cho ông biết nhiều sự thực cay đắng mà thấy rõ được tương lai.

Khi lên 11 tuổi thì thân mẫu ông ở nhà một mình, phải chống cự với cảnh cơ hàn để nuôi năm người con. Ông phải làm mướn cho một chủ trại hàng xóm và gom góp tiền công cho tới khi trong cái bùng binh của ông có được năm mươi lăm Mỹ Kim. Lúc đó ông đem trọn số tiền cho chủ vay với tiền lời 7 phần trăm, và ông thấy rằng số vốn đó mỗi năm đem lại cho ông một số tiền bằng tiền công mười ngày làm việc mệt đừ.

Ông nói:

– Thế là tôi giải quyết được vấn đề. Tôi quyết định ngay là sẽ bắt tiền bạc làm nô lệ cho tôi, chứ không chịu làm nô lệ cho tiền bạc nữa.

Vài năm sau, John D. Rockefeller vào làm thư ký trong một tiệm bán đồ tạp hoá ở Cleveland. Ông làm phụ về kế toán rồi lên làm sếp kế toán. Chủ không chịu tăng lương, ông xin thôi việc cùng với hai bạn thân ra mở tiệm. Trong công việc làm ăn này, ông chỉ trông nom sổ sách. Công việc mở tiệm làm ăn phát triển, nhưng Rockefelle vẫn tiếp tục cuộc sống quá giản dị: Chàng để dành vốn. Kế đó ở Clevelanl người ta ùa nhau đi kiếm dầu lửa, ông cũng theo gót người ta đi kiếm dầu. Trái hẳn với điều nhiều người tưởng, không phải dầu lửa làm cho Rockefeller giàu có: Rockefeller là cái máy làm ra tiền, bất kỳ ở đâu cũng làm giàu được, dù là bán tạp hoá hay bán dầu lửa. Nhưng dầu lửa mở cho ông những thị trường rộng hơn. Chỉ trong vài năm, anh chàng bán tạp hóa bỏ việc kế toán của tiệm để đảm nhiệm công việc kế toán trong nhà máy lọc dầu. Xí nghiệp phát triển, số lời tăng lên, nhưng luôn luôn ông đập lời vào vốn. Ký hiệu của Rockefeller là cục tuyết, càng lăn trên tuyết thì càng lớn lên. Lần đầu ông nuốt hết những hãng lọc dầu cạnh tranh với ông. Khi ông về Nữu Ước, ông đã tỷ phú mà cố làm không cho ai biết mình. Những tỷ phú khác thì yến tiệc liên miên, sắm du thuyền, lập chuồng nuôi ngựa đua, cất lâu đài ở Ecosse, còn Rockefeller thì sống như một tiểu tư sản lương thiện trong một gia đình bình thường, kiểu mẫu. Thói quen của ông sau này có thay đổi, mức sống của ông có tăng lên, như số chi tiêu bao giờ cũng ở dưới số tăng của tiền lời. Về già ông dựng một trại quá sức tưởng tượng, tức trại Pocantico Hills: mấy ngàn mẫu rừng, bãi cỏ, vườn tược, trong đó có đường cái, dòng nước và bảy mươi lăm biệt thự cho con cháu! Nhưng nếu John D. Rockefeller lập trại đó hai chục năm trước, thì ông đã không còn là John D. Rockefeller ngày nay nhà giữ kỷ lục trên thế giới về việc gây vốn nữa. Và khi ông lập trại thì phí tổn không thấm vào đâu với số lời của ông: hiện nay mỗi tháng ông lời trên sáu triệu Mỹ kim, không có cách tiêu pha điên cuồng nào mà hết được số tiền lời ấy. Bây giờ thì cái xa xỉ lớn nhất của ông không thuộc về đời tư của ông nữa, mà thuộc về những công việc từ thiện, việc xây dựng những viện khảo cứu khoa học, việc trợ cấp để bảo tồn điện Versailles, nhà thờ Reims và biết bao bảo vật khác của nền văn minh nhân loại và giúp ích khoa học. Và mặc dầu tiêu pha nhiều như vậy, gia tài của John D. Rockefeller cũng vẫn tiếp tục tăng theo cái mức trên dưới một trăm Mỹ kim mỗi phút!