Chưa ai biết đích thực ông Trump sẽ quyết định vấn đề đối ngoại đối với Biển Đông và các nước Đông Nam Á như thế nào? Chỉ biết trong suốt cuộc vận động tranh cử ông lớn tiếng phải “hạ” Trung Cộng bằng kinh tế. Nhiều người nghĩ rằng nếu hạ được Trung Cộng thì cả châu Á sẽ lọt vào quỷ đạo siêu cường Hoa Kỳ. Từ sau đệ nhị thế chiến, các đời Tổng Thống Mỹ từ đảng Dân Chủ đến Cộng Hòa đều có một chính sách “be bờ” Trung Cộng chứ không đánh thẳng vào đầu não “con cọp đang ngủ”. Từ chiến lược Domino trong thời Chiến Tranh lạnh đến hậu chiến tranh lạnh chỉ dùng một chiến lược với Trung Cộng đó là “be bờ” mặc dù cách thực hiện khác nhau, đến đời TT Barack Obama “xoay trục” cũng chỉ để “be bờ” ngăn chận sự bành trướng của Trung Cộng. Tuy nhiên ông Trump nhìn khác, ông đánh thẳng vào Trung Cộng và “ít chú ý” đến chiến lược “be bờ”.  Suy nghĩ như vậy nhưng có làm được hay không là vấn đề khác. Tờ báo Les Echos có những lời bình luận về vấn đề này với tiêu đề: “Tại sao Trump đắc cử tổng thống Mỹ là một cơ may cho Trung Cộng?”

Trong suốt cuộc vận động tranh cử tổng thống, Donald Trump đã không ngần ngại tố cáo Trung Cộng là nguyên nhân của mọi vấn đề tại Mỹ: Trung Cộng là kẻ thù của Hoa Kỳ, Trung Cộng đánh cắp việc làm của người dân Mỹ, đã đến lúc phải chấm dứt tình trạng để Trung Cộng cưỡng hiếp Hoa Kỳ… Với những phát biểu hùng hồn như vậy, Trung Cộng buộc phải theo dõi sát sao việc Donald Trump đắc cử.

Thế nhưng, Les Echos ngày 29/11/2016, trong bài phân tích đề tựa “Tại sao Trump đắc cử là cơ may cho Trung Cộng ?” giải thích rằng thắng lợi của Donald Trump lại tạo ra một cơ hội lịch sử cho Bắc Kinh mở rộng tầm ảnh hưởng ra bên ngoài lĩnh vực kinh tế và thực hiện được mục tiêu của mình là trở lại vị trí hàng đầu trên chính trường quốc tế.

Những đòn trả đũa

Trước tiên, các đe dọa tiến hành chiến tranh thương mại của ứng cử viên Donald Trump có nguy cơ vấp phải thái độ thực dụng của chính bản thân ông Trump. Không một kinh tế gia nào tin vào lời đe dọa của Trump là sẽ đánh thuế nhập khẩu hàng hóa Trung Cộng đến 45%. Nếu biện pháp này được áp dụng, thì đây sẽ là một vố đau cho Trung Cộng nhưng trong thời buổi các nền kinh tế tùy thuộc lẫn nhau, thì Hoa Kỳ cũng bị thiệt hại rất nhiều.

Hoàn Cầu Thời Báo, chi nhánh của Nhân Dân Nhật Báo, cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Hoa, liệt kê danh sách trả đũa: Trung Cộng sẽ mua máy bay của Airbus thay vì đặt hàng ở Boeing, số lượng xe hơi và điện thoại Iphone của Mỹ được bán tại Trung Cộng sẽ giảm, Trung Cộng ngừng xuất hàng sang Mỹ đậu nành và ngô. Tờ báo Trung Cộng nói thẳng là không bao giờ ông Trump, một doanh nhân khôn ngoan, lại ấu trĩ đến như vậy. 

Ngay cả khi Donald Trump tố cáo Trung Cộng thao túng tiền tệ, thì cũng khó mà tưởng tượng được là tổng thống tương lai của Hoa Kỳ lại gây sự với Trung Cộng, một trong những chủ nợ hàng đầu của Mỹ, bởi vì Bắc Kinh nắm trong tay tới 20% tổng số nợ của Hoa Kỳ ở nước ngoài.

Về lập trường bảo hộ của Donald Trump, Trung Cộng chẳng có gì phải lo ngại, ngược lại còn được hưởng lợi. Nước Mỹ của Donald Trump muốn co cụm lại, thì nước Trung Hoa của Tập Cận Bình sẵn sàng lấp vào những chỗ trống đó. Ví dụ điển hình nhất là hiệp định Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương – TPP. Donald Trump tuyên bố sẽ rút Hoa Kỳ ra khỏi TPP ngay trong ngày đầu tiên ông vào Nhà Trắng vì coi đây là một thảm họa tiềm tàng đối với Hoa Kỳ.

Quyết định này mở ra một con đường rộng thênh thang cho Trung Cộng: Không chỉ chôn vùi được TPP vốn được thiết kế nhằm khống chế ảnh hưởng của Trung Cộng, Bắc Kinh giờ đây rảnh tay hành động, thúc đẩy các sáng kiến hợp tác kinh tế của mình, cụ thể là dự án Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (Regional Comprehensive Economic Partnership – RCEP), được ký kết với 16 nước trong vùng châu Á-Thái Bình Dương mà không có Hoa Kỳ.

Hoa Kỳ co cụm, Trung Cộng vươn vòi

Đó là về kinh tế và thương mại. Việc Donald Trump thắng cử cũng đánh dấu sự chấm hết của chiến lược “tái cân bằng” – hay còn gọi là “xoay trục” sang châu Á được thực hiện dưới thời tổng thống Barack Obama. Les Echos trích dẫn nhận định của chuyên gia Celine Pajon, thuộc Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI): Việc từ bỏ TPP là tiếng chuông báo tử một nhân tố chủ chốt trong chiến lược xoay trục sang châu Á của Hoa Kỳ.

Theo công ty tư vấn Capital Economics, “nếu Hoa Kỳ ít dấn thân hơn vào châu Á, Bắc Kinh sẽ có cơ hội kiến tạo lại tiến trình hội nhập kinh tế và chính trị theo cách của mình”. Vấn đề là phải xem liệu các đề xuất của Trung Cộng có đáp ứng các mong đợi của những nước láng giềng hay không, vì những quốc gia này luôn cảnh giác, dè chừng với ảnh hưởng ngày càng gia tăng của Trung Cộng. Nhiều tiêu chí đề ra trong RCEP thấp hơn nhiều so với các chuẩn mực của TPP.

Mặt khác, cũng không nên lầm tưởng rằng Trung Cộng sẽ ra tay hành động vì Mỹ co cụm. Bắc Kinh không đợi Donald Trump đắc cử thì mới đưa ra các sáng kiến. Từ nhiều năm nay, Trung Cộng đã liên tục vận động cho dự án “các con đường tơ lụa mới”.

Les Echos cũng lưu ý là việc Hoa Kỳ và Nga có thể cải thiện quan hệ cũng làm cho Trung Cộng lo ngại. Chủ nghĩa biệt lập của Trump chắc chắn tạo cơ hội cho Trung Cộng, nhưng đồng thời cũng gây ra nhiều yếu tố bấp bênh, không rõ ràng.

Cuối cùng, theo Les Echos, chắc chắn trong lĩnh vực nhân quyền, Trung Cộng rất vui mừng khi Donald Trump đắc cử. Chuyên gia Alice Ekman và John Seaman, thuộc IFRI nhận định, “thắng lợi của Trump báo hiệu vấn đề nhân quyền và các giá trị phổ quát bị đặt xuống hàng thứ yếu, đó là những vấn đề nhạy cảm nhất đối với Bắc Kinh”.