Theo báo mạng Nhật Bản The Diplomat ngày hôm nay, 08/08/2015, thông tin về khả năng Nhật Bản tặng ba phi cơ loại Beechcraft TC-90 King Air Planes cho Manila không làm mấy ai ngạc nhiên, nhất là trong giới theo dõi sát quan hệ Manila-Tokyo. Nhật Bản và Philippines đã thiết lập quan hệ đối tác chiến lược từ năm 2011, và trong những năm gần đây, Trung Quốc càng thể hiện rõ thái độ hung hăng tại Biển Đông và Biển Hoa Đông, thì quan hệ Nhật-Phi lại càng thêm chặt chẽ, đặc biệt trong lãnh vực quốc phòng.

Trong tương lai, quan hệ quân sự Tokyo-Manila được cho là sẽ tăng tiến mạnh mẽ hơn nữa, căn cứ vào những cam kết từng được hai bên đưa ra như ký kết một thỏa thuận về việc chuyển giao công nghệ và thiết bị quốc phòng, tăng cường đào tạo và tập trận song phương và đa phương. Thậm chí Philippines còn không loại trừ việc đúc kết một Hiệp định Thăm viếng Quân sự (VFA) cho phép Nhật Bản sử dụng các căn cứ quân sự trên lãnh thổ Philippines, điều cho đến nay chỉ được Manila dành cho Mỹ.

Để giúp Manila tăng cường năng lực giám sát trên Biển Đông, Nhật Bản đã đồng ý cung cấp 10 chiếc tàu tuần duyên mới cho Philippines. Khả năng tặng thêm ba chiếc phi cơ TC-90, sẽ có tác dụng nâng cao đáng kể khả năng ứng phó của Philippines, hiện không có đủ máy bay để tiến hành tuần tra thường xuyên ở Biển Đông. Các chiếc phi cơ TC-90 có thể được trang bị bằng hệ thống radar giám sát mặt nước và không trung, giúp Manila phản ứng kịp thời khi đảo đá do Philippines kiểm soát ở Biển Đông bị Trung Quốc đe dọa.

Câu hỏi đang được đặt ra là vì sao Tokyo chỉ muốn tặng cho Manila loại phi cơ TC-90, trong lúc Philippines đã công khai tỏ ý xin được cung cấp loại máy bay tuần thám P3-C Orion của hãng Lockheed Martin, tối tân hơn. Nếu được trang bị bằng loại P-3C này, năng lực giám sát của quân đội Philippines sẽ có một bước tiến nhảy vọt vì lẽ loại trinh sát cơ Islander mà Hải quân Philippine hiện sử dụng có tầm hoạt động rất giới hạn.

Một trong những nguyên nhân có thể lý giải cho quyết định cung cấp loại TC-90, đó là vì loại P3-C mà Philippines mong muốn, vì tối tân hơn nên khó vận hành và bảo trì hơn. Một số nguồn tin từ Nhật Bản đã lo ngại rằng tình trạng thiếu kinh nghiệm giám sát hàng hải của Manila sẽ khiến cho họ gặp khó khăn trong việc vận hành các chiếc P3-C và nhanh chóng khai thác các dữ liệu thu thập được. Phương án tặng TC-90 như vậy sẽ giúp cho Hải quân Philippines làm quen trước với hoạt động của loại máy bay phức tạp như P3-C.

Dẫu sao thì không phải ngày một ngày hai mà Philippines sẽ nhận được ba chiếc TC-90. Lý do là vì Nhật Bản sẽ phải sửa đổi luật lệ, cho phép nước này biếu không các thiết bị quân sự đã kinh qua sử dụng, thay vì phải bán lại với giá thị trường như quy định hiện thời. Cho dù vây, ý định của Nhật Bản đối với Philippines, và cả đối với Việt Nam, phản ánh quyết tâm của Tokyo muốn đóng một vai trò an ninh lớn hơn tại Châu Á.

Trọng Nghĩa RFI