Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence tại Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN 2018 (Ảnh từ Getty Images)

Vào cuối tuần này, Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence sẽ có bài phát biểu quan trọng về Chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương của Mỹ tại Hội nghị thượng đỉnh kinh tế ở Papua New Guinea. Một quan chức cao cấp của Mỹ tiết lộ, theo dự kiến ông Pence ​​sẽ nói về các biện pháp cụ thể chống lại hoặc thay thế sáng kiến ​​“Vành đai và Con đường” của đảng Cộng sản Tàu(ĐCST).
Tờ Bưu Điện Hoa Nam Buổi Sáng (SCMP-South China Morning Post) đưa tin, vào thứ Tư (14/11) có quan chức cao cấp chính phủ Hoa kỳ cung cấp tin tức rằng, kế hoạch của Mỹ là sẽ tìm cách  triệt tiêu hoàn toàn “kiểu ngoại giao bẫy nợ nguy hiểm của Đảng Cộng Sản Tàu (ĐCST) trong khu vực này”.

Quan chức Mỹ này cho rằng bài phát biểu của ông Pence tại Port Moresby vào thứ Bảy (17/11) sẽ thúc đẩy “mô hình đầu tư tư bản” của Hoa kỳ, sẽ phác thảo cách “các công ty Mỹ sẽ tham gia vào khu vực này như thế nào để thực sự cung cấp cơ hội việc làm và mang lại sự thịnh vượng cho khu vực”.  Ông nói: “Điều này sẽ hình thành thế đối kháng mạnh mẽ với ngoại giao bẫy nợ nguy hiểm của Tàu Cộng (ĐCST) trong khu vực này, nguồn vốn Tàu Cộng trong khu vực này đã trải rộng qua một số nước (từ Sri Lanka đến Maldives, Malaysia), vì các nước này phải chấp nhận khoản vay có vấn đề mà đối mặt bẫy nợ nần nguy hiểm”.

Động cơ chiến lược của “​​Vành đai và Con đường”

“Vành đai và Con đường” mà ĐCST mạnh mẽ thúc đẩy tiếp tục gây lo ngại, ít nhất 13 quốc gia thuộc ba châu lục (châu Á, châu Phi và châu Âu) rơi vào gánh nặng nợ nước ngoài nghiêm trọng, lo ngại bị khủng hoảng. Kể từ đầu năm nay, một số quốc gia tham gia vào chương trình “Vành đai và Con đường” đã bắt đầu hủy hoặc sửa đổi hợp đồng, vì họ thấy các dự án quá tốn kém hoặc không cần thiết.

Hôm thứ Tư (14/11), Ủy Ban Thẩm Tra Kinh Tế và An Ninh Mỹ-Tàu Cộng (US-China Economic and Security Review Commission, ghi tắt USCC) thuộc Quốc Hội Mỹ đã công bố báo cáo thường niên, tiết lộ động lực chiến lược của ĐCST trong thúc đẩy “Sáng kiến Vành đai và Con đường” trên toàn cầu.

ĐCST tuyên bố rằng dự án “Vành đai và Con đường” là một nguồn tài chính cơ sở hạ tầng đơn giản, vô điều kiện. Nhưng trên thực tế, việc chấp nhận tài trợ của ĐCST thường có nghĩa là nước đối tác phải đồng ý mua các dịch vụ của công ty Tàu Cộng và sử dụng lao động Tàu Cộng để hoàn thành việc xây dựng cơ sở hạ tầng của mình.

“Lợi ích chiến lược là trọng tâm của Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường”, bản báo cáo chỉ ra, mặc dù nhà nước của ĐCST phủ nhận mục đích trọng tâm của “Vành đai và Con đường” là để thúc đẩy các tham vọng địa chính trị. Mục tiêu địa chính trị này của Bắc Kinh bao gồm bảo đảm cung cấp năng lượng và mở rộng phạm vi hiện diện của quân đội ĐCST ở nước ngoài, trong khi Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường trở thành cái cớ cho sự hiện diện của quân đội Tàu Cộng.

Đầu tư của Mỹ sẽ tạo “hiệu ứng làm gương”

Hiện tại, ông Pence đang tham gia Hội Nghị Thượng Đỉnh Liên Minh Mỹ-ASEAN tại Singapore và Hội Nghị Thượng Đỉnh ASEAN. Thay mặt Tổng Thống Mỹ Trump, PTT Pence đã truyền đạt lại thông tin cho đồng minh của khu vực rằng Chính phủ Mỹ sẽ làm tròn lời hứa của mình.

Sau khi thỏa thuận hợp tác này được thực hiện trong năm nay, cách đây vài ngày Chính phủ các nước gồm Mỹ, Úc và Nhật đã chính thức công bố sẽ cung cấp kinh phí cho các dự án cơ sở hạ tầng ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Trong một tuyên bố riêng vào thứ Ba vừa qua, ông Pence và Thủ tướng Nhật Shinzo Abe cho biết họ đã đồng ý cùng nhau nỗ lực để cung cấp nguồn vốn 70 tỷ đô la Mỹ cho xây dựng cơ sở hạ tầng của khu vực này.

Để chống lại “ngoại giao bẫy nợ” của ĐCST do sáng kiến “Vành đai và Con đường” gây ra, các nước Mỹ, Úc và Nhật cộng thêm Ấn Độ sẽ cùng nhau hình thành khối quốc gia dân chủ bao quanh châu Á, bắt đầu hành động cùng nhau trong khu vực này trong mục tiêu tài trợ xây dựng cơ sở hạ tầng.

Tuần trước, Úc tuyên bố sẽ cung cấp 1.4 tỷ USD tài trợ cơ sở hạ tầng cho khu vực Thái Bình Dương, cung cấp các khoản tài trợ và các khoản vay dài hạn cho các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng như viễn thông, năng lượng, giao thông và thủy lợi.

Gần đây Mỹ đã cải cách cách tiếp cận đầu tư tư nhân ở nước ngoài từng tồn tại trong nhiều thập kỷ của mình để cung cấp thêm kinh phí cho các tổ chức tài chính ở nước ngoài. Phía Hoa Kỳ cho biết, mặc dù nỗ lực của Mỹ có thể chưa cân xứng với quy mô kế hoạch tài chính cơ sở hạ tầng mà Tàu Cộng đưa ra, nhưng đầu tư của Mỹ sẽ tạo ra “hiệu ứng làm gương”, nghĩa là sẽ nhận được tài trợ từ các đồng minh và khu vực tư nhân.

Mỹ cho biết sự khác biệt chính giữa dự án của Mỹ và Mỹ-Nhật-Úc với dự án “Vành đai và Con đường” của ĐCST đối với khu vực này nằm ở biện pháp kiểm soát chặt chẽ của Mỹ và đồng minh trong việc bảo đảm các dự án sẽ thực sự giúp các khu vực bản địa được hưởng lợi và bảo đảm tối ưu tính khả thi về mặt thương mại.

Tại một cuộc họp báo hôm thứ Tư, quan chức cao cấp này của chính phủ Mỹ cho biết, bài phát biểu của ông Pence sẽ cung cấp thêm chi tiết về hợp tác ba bên giữa Mỹ, Nhật và Úc. 

Thanh Vân