Điều mà giới đầu tư sợ nhất là sự bấp bênh, không rõ ràng và giới phân tích và kinh doanh khi trả lời hãng tin Mỹ AP ngày 02/10/2016, đã cho rằng chính các điểm mơ hồ trong chính sách của ông Duterte và những phát biểu thất thường của ông là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc giới đầu tư nước ngoài bán bớt cổ phiếu trên thị trường chứng khoán Philippines và đồng peso của nước này rơi xuống mức thấp nhất từ 7 năm qua, xóa tan tâm lý phấn khởi ban đầu sau khi ông nhậm chức tổng thống ngày 30 tháng 6.

Một số chuyên gia cho là tình trạng khó dự đoán tình hình đã làm cho nguồn đầu tư dài hạn của nước ngoài vào Philippines khựng lại. Hình ảnh và bài viết trên truyền thông báo chí về những nghi can buôn bán và sử dụng ma túy bị giết chết – hơn 3000 người từ ngày 01/07 đến nay – đã góp phần phá hủy niềm tin.

Guenter Taus, lãnh đạo Phòng Thương Mại Châu Âu tại Philippines nhận định : “Chúng tôi có thể đối phó với các rủi ro. Chúng tôi có thể đưa ra những biện pháp để dự phòng rủi ro… Nhưng tình trạng bất định là một yếu tố không được ưa thích trong kinh doanh, và đây chính là điều mà chúng tôi đang trải qua (tại Philippines) vì chúng tôi không biết mình đang đi về đâu.”

Ông Taus cho biết là nhiều tập đoàn từng muốn đầu tư vào hoạt động ở Philippines, nhưng hiện đã thay đổi ý định, muốn chờ xem điều gì sẽ diễn ra với ông Duterte. Tuy nhiên, nhân vật này đã từ chối không nói rõ đó là những tập đoàn nào. Đối với ông, do không nắm được tình hình ở Philippines, giới đầu tư có thể chọn nhìn sang các nước Đông Nam Á khác để thâm nhập thị trường chung của toàn vùng, bao gồm hơn 600 triệu dân. 

Quan hệ khó khăn với đối tác phương Tây

Phòng Thương Mại Mỹ tại Philippines vào tháng 9 cũng nhận định là trong lúc nền tảng kinh tế cơ bản của quốc gia này rất mạnh, có tiềm năng cao, thì những mối quan ngại ngày càng tăng về đường lối cũng như tính khí của ông Duterte có thể tác động đến sự tin tưởng và lạc quan đã có từ lâu của giới kinh doanh Mỹ tại Philippines.

Theo Phòng Thương Mại Mỹ, số đông người bị hạ sát trong chiến dịch bài trừ ma túy đã làm xấu đi hình ảnh của Philippines và một số nhà đầu tư tự hỏi xem cuộc chiến chống ma túy có “bào mòn nhà nước pháp quyền” tại nước này hay không.

Ngoài ra, cũng theo Phòng Thương Mại Mỹ, quan hệ truyền thống tốt đẹp giữa Mỹ và Philippines cũng đã bị ảnh hưởng do phát biểu của lãnh đạo Philippines.

Vào tháng trước, trước khi đi dự một hội nghị thượng đỉnh khu vực ở Lào, nơi một cuộc gặp song phương với Tổng thống Mỹ Barack Obama đã được lên kế hoạch, ông Duterte đã sử dụng một từ tiếng Tagalog để gọi đồng nhiệm Mỹ là “đồ chó đẻ” khi tuyên bố với các phóng viên Philippines rằng ông sẽ không chấp nhận những lời chất vấn của ông Obama về các vụ giết chóc ngoài vòng pháp luật đã xảy ra trong chiến dịch bài trừ ma túy. Tổng thống Obama ngay sau đó đã hủy bỏ cuộc họp.

Sau khi Nghị Viện Châu Âu gần đây kêu gọi chấm dứt chiến dịch bài trừ ma túy đẫm máu ở Philippines và bày tỏ quan ngại trước số lượng nạn nhân bị giết hại, ông Duterte đã phản ứng với những lời thóa mạ dơ bẩn.
Các thông báo của ông Duterte cũng rất lôn xộn : tuần qua, ông thông báo chấm dứt các cuộc tập trận chung với Mỹ vào năm nay, nhưng ngoại trưởng Philippines sau đó cho là các cuộc thao diễn quân sự chung Mỹ-Philippines sẽ vẫn tiếp tục đến năm 2017 như đã thỏa thuận trước đây.

Tóm lại trên nhiều mặt, ông Duterte có một quan hệ không mấy dễ dàng với các nước phương Tây, kể cả với Mỹ, một quốc gia đồng minh quan trọng gắn bó với Philippines qua một hiệp định phòng thủ chung. Ông đã loan báo việc dự trù một đường lối ngoại giao không lệ thuộc vào Mỹ, và đã bắt đầu tăng cường quan hệ với Nga cũng như làm sống lại mối liên hệ với Trung Quốc, vốn đã xấu đi đáng kể dưới thời người tiền nhiệm của ông, cựu tổng thống Benigno Aquino, do vấn đề tranh chấp Biển Đông.

Ông Duterte khẳng định sẽ không cho phép lực lượng Philippines tuần tra hỗn hợp với nước ngoài trong vùng tranh chấp gần Biển Đông, mặc nhiên xóa bỏ một thỏa thuận giữa cựu tổng thống Aquino với Mỹ chỉ vài tháng trước đây. Ông còn nói là muốn quân đội Mỹ rời khỏi miền nam Philippines vì người Hồi Giáo ở đấy rất bực bội trước sự hiện diện của quân đội Hoa Kỳ.

Tất cả những điều này đã làm dấy lên lo ngại về triển vọng của nền kinh tế Philippines, vốn đã đạt mức tăng trưởng 7% trong quý 2 năm nay, và 6,9% trong sáu tháng đầu năm so với cùng thời kỳ năm ngoái.- tức là thuộc loại nhanh nhất trong vùng.

Tình trạng đồng tiền tệ hại

Cơ quan thẩm định tài chính S&P Global vào ngày 20/09 đã cảnh báo là sự ổn định và tính rõ ràng về mặt chính sách của Philippines “đã có phần sút giảm dưới thời tân tổng thống“. S&P vẫn duy trì đánh giá về Philippines ở mức ổn định, nhưng cho là điểm số của Philippines khó có thể tăng lên trong hai năm tới.

Vào thứ Hai đầu tuần vừa qua, đồng peso Philippines đã rơi xuống mức thấp nhất từ 7 năm nay so với đồng đô la, và còn tuột thêm vào hôm thứ Sáu 30/09: 1 đô la đổi lấy 48,50 peso.

Phó thống đốc Ngân Hàng Trung Ương Philippines Diwa Guinigundo tuy cho biết là đầu tư trực tiếp nước ngoài tiếp tục tăng lên, đạt 4 tỷ đô la trong khoảng thời gian từ tháng Giêng đến tháng Sáu năm nay so với 2,2 tỷ đô la cùng thời kỳ năm ngoái. Ông cũng lưu ý là ông Duterte nhậm chức ngày 30/06, nhưng ông đã thắng cử gần hai tháng trước đó.

Nhưng trả lời báo chí bên lề một diễn đàn kinh tế, vị phó thống đốc Ngân Hàng cho là, “về căn bản, các nền tảng kinh tế của Philippines vẫn rất tốt, nhưng cảm nhận về điều đó lại là một vấn đề khác“. Theo nhân vật này, cảm nhận không tốt hiện nay bắt nguồn từ cả yếu tố đối ngoại lẫn đối nội, cho nên khó có thể nói là cảm nhận tiêu cực về Philippines chỉ bắt nguồn từ một yếu tố duy nhất là những phát biểu của ông Duterte.

Ông Guinigundo đã giải thích là chương trình kinh tế của chính phủ Philippines đã nối tiếp theo sức bật mạnh mẽ đã sản sinh ra 70% tăng trưởng kinh tế, ghìm lạm phát ở mức thấp và ổn định, với một hệ thống ngân hàng lành mạnh. Thế mà giờ đây thị trường chứng khoán lại tuột giảm, tỷ lệ hối đoái tiếp tục sụt, đẩy đồng tiền Philippines lâm vào tình trạng “tệ hại nhất trong vùng“.

Bộ trưởng Ngân Sách Philippines Benjamin Diokno hôm 28/09, giải thích là sở dĩ đồng peso mất giá đó là vì đồng đô la tăng giá hơn là do đồng tiền Philippines bị suy yếu. Đối với ông, đó không phải lý do để quan ngại.

Có điều, theo ông Joey Cuyegkeng, kinh tế gia thuộc ngân hàng ING Bank ở Manila, thì đồng peso là đồng tiền châu Á duy nhất bị mất giá trong tuần lễ thứ ba của tháng 9.

Chính quyền vững tin

Phát ngôn viên phủ tổng thống Martin Andanar bào chữa cho là căn bản kinh tế Philippines rất vững chắc và cuộc chiến chống ma túy sẽ tôn cao hình ảnh của Philipppines và tăng cường sức thu hút đầu tư nước ngoài.

Phát biểu trước quân đội, một ngày sau lời cảnh báo của S&P Global, ông Duterte gạt bỏ nhận xét của cơ quan thẩm định này, cho rằng nếu kinh doanh và kinh tế bị tác động, “thì đã sao“.

Ám chỉ các nhà đầu tư phương Tây, ông Duterte nói tiếp : “Cứ rút vốn đi ! Chúng tôi sẽ tự lực… Tôi có thể đi Trung Quốc, có thể đi Nga. Tôi đã nói chuyện với họ. Họ đang đợi tôi. Vậy thì vấn đề có gì mà phải làm ầm ĩ !”.

Tin tổng hợp