Việc Tổng thống Vladimir Putin đe dọa sử dụng vũ khí nguyên tử ở Ukraine nếu “toàn vẹn lãnh thổ của Nga bị đe dọa” đã làm nổi lên cuộc thảo luận sâu sắc ở phương Tây về việc sẽ phản ứng như thế nào.

“Những ai đang cố gắng tống tiền chúng tôi bằng vũ khí nguyên tử nên biết rằng gió cũng có thể đổi chiều về phía họ”, ông Putin nói và nói thêm: “Đây không phải là một trò lừa bịp.”

Tuy nhiên, các nhà phân tích không tin rằng Tổng thống Nga sẵn sàng trở thành người đầu tiên phóng vũ khí nguyên tử kể từ khi Mỹ ném bom Nhật Bản vào năm 1945.

Một cuộc tấn công nguyên tử của Nga sẽ có thể như thế nào?

Các nhà phân tích cho rằng Moscow có khả năng sẽ triển khai một hoặc nhiều quả bom nguyên tử “chiến thuật” hoặc chiến trường.

Đây là những vũ khí nhỏ, có sức nổ từ 0.3 kiloton đến 100 kiloton, so với 1.2 megaton của đầu đạn chiến lược lớn nhất của Mỹ hay quả bom 58 megaton mà Nga thử nghiệm năm 1961.

Bom Nguyên tử chiến thuật được thiết kế để có tác động hạn chế trên chiến trường, so với vũ khí nguyên tử chiến lược được thiết kế để chiến đấu và giành chiến thắng trong các cuộc chiến tranh toàn diện.

Mục tiêu mà Moscow sẽ nhắm vào là gì?

Các nhà phân tích cho rằng mục tiêu của Nga khi sử dụng bom nguyên tử chiến thuật ở Ukraine sẽ khiến nước này sợ hãi đầu hàng hoặc phục tùng các cuộc đàm phán, và chia rẽ những quốc gia ủng hộ phương Tây của nước này.

Mark Cancian, chuyên gia quân sự của Chương Trình An Ninh Quốc Tế CSIS ở Washington, cho biết Nga có khả năng sẽ không sử dụng vũ khí nguyên tử trên tiền tuyến.

Để chiếm được 32 km lãnh thổ có thể cần tới 20 quả bom nguyên tử nhỏ – những lợi ích quá nhỏ đối với những rủi ro to lớn của việc sử dụng vũ khí nguyên tử và bụi phóng xạ nguyên tử.

Ông Cancian nói: “Chỉ sử dụng một quả sẽ không đủ.”

Hoặc, Moscow có thể gửi một thông điệp mạnh mẽ và tránh thương vong đáng kể bằng cách cho nổ một quả bom nguyên tử trên mặt nước hoặc cho nổ một quả bom trên cao ở Ukraine, đủ để tạo ra một xung điện từ có thể đánh sập thiết bị điện tử.

Hoặc, ông Putin có thể lựa chọn sự hủy diệt và chết chóc lớn hơn: Tấn công một căn cứ quân sự của Ukraine, hoặc tấn công một trung tâm đô thị như Kyiv, gây ra thương vong hàng loạt và có thể giết chết lãnh đạo chính trị của đất nước.

Jon Wolfsthal, cựu chuyên gia về chính sách nguyên tử của Tòa Bạch Ốc, đã viết vào thứ Sáu (23/9) trên Substack: Các trường hợp như vậy có thể sẽ được thiết kế để chia rẽ liên minh NATO và sự đồng thuận toàn cầu chống lại Putin.

Phương Tây có nên đáp trả bằng vũ khí nguyên tử?

Phương Tây vẫn còn mơ hồ về cách họ sẽ phản ứng với một cuộc tấn công nguyên tử chiến thuật, và các lựa chọn để phản ứng lại rất phức tạp.

Hoa Kỳ và NATO không muốn tỏ ra yếu thế trước một mối đe dọa nguyên tử tiềm ẩn, nhưng họ cũng muốn tránh khả năng cuộc chiến ở Ukraine – nước không phải là thành viên NATO – có thể leo thang thành một cuộc chiến tranh nguyên tử toàn cầu có sức tàn phá lớn hơn nhiều.

Các chuyên gia cho rằng phương Tây sẽ không có lựa chọn nào khác ngoài việc đáp trả, và phản ứng nên đến từ NATO với tư cách là một nhóm, chứ không phải chỉ có Hoa Kỳ.

Ông Wolfsthal nói, bất kỳ phản ứng nào cũng phải “bảo đảm rằng tình hình quân sự của Putin không được cải thiện sau một cuộc tấn công như vậy, và hậu quả là vị thế chính trị, kinh tế và cá nhân của ông ta bị ảnh hưởng”.

Hoa Kỳ đã bố trí khoảng 100 vũ khí nguyên tử chiến thuật của riêng mình tại các nước NATO và có thể đáp trả bằng hiện vật chống lại lực lượng Nga.

Theo ông Matthew Kroenig tại Hội đồng Đại Tây Dương, điều đó sẽ thể hiện sự kiên quyết và nhắc nhở Moscow về sự nguy hiểm của các hành động của mình.

Tuy nhiên, ông nói, “nó cũng có thể kích động một đòn trả đũa nguyên tử của Nga, làm tăng nguy cơ xung đột nguyên tử lớn hơn và gia tăng thêm thảm họa nhân đạo”.

Một lựa chọn khác là một số thành viên NATO có thể từ chối phản ứng lại bằng vũ khí nguyên tử, và điều này có thể giúp TT Putin đạt được mục đích làm suy yếu liên minh.

Phương Tây có cung cấp cho Ukraine thêm vũ khí tấn công Nga?

Các chuyên gia nhận định, đáp lại một cuộc tấn công nguyên tử của Nga theo cách quân sự hoặc ngoại giao thông thường và cung cấp cho Ukraine nhiều vũ khí sát thương hơn để tấn công Nga, có thể sẽ là lựa chọn hiệu quả hơn.

Ông Kroenig cho biết: “Việc sử dụng nguyên tử của Nga có thể tạo ra cơ hội thuyết phục các nước cho đến nay vẫn miễn cưỡng – chẳng hạn như Ấn Độ và có thể cả Trung Quốc – tham gia vào các lệnh trừng phạt [đối với Nga]”.

Ngoài ra, Mỹ có thể cung cấp cho Ukraine máy bay NATO, tổ hợp hoả tiễn chống hoả tiễn Patriot, THAAD và hoả tiễn tầm xa ATACMS, vốn có thể được sử dụng để tấn công vào sâu bên trong nước Nga.

Theo AFP