Chúng tôi được sự hỗ trợ dứt khoát và nhiệt tình của các đồng minh và các quốc gia thân thiện khác, gồm tất cả các nước thành viên khối ASEAN, Hoa Kỳ, Úc, Ấn Độ, Anh và Pháp, và những nước khác. Tất cả đều biết rằng Nhật Bản tôn trọng định chế pháp trị – cho châu Á và cho tất cả mọi người.

Thủ Tướng Nhật Bản Shinzo Abe

Chúng tôi không đơn độc. Trong hầu hết các nước ở Châu Á-Thái Bình Dương, tăng trưởng kinh tế đã nuôi dưỡng tự do tư tưởng và tự do tôn giáo, cũng như một hệ thống chính trị có trách nhiệm hơn và dễ cảm hơn. Mặc dù tốc độ thay đổi thùy theo tình hình ở mỗi quốc gia, khái niệm về nhà nước pháp trị đã bắt rễ. Và điều đó có nghĩa rằng giới lãnh đạo chính trị của khu vực phải bảo đảm luật pháp quốc tế phải được tôn trọng.

Không có lãnh vực nào có nhu cầu đó hơn trong lĩnh vực luật biển quốc tế. Khu vực châu Á-Thái Bình Dương đã phast trưởng nhanh chóng trong khoảng thời gian một thế hệ. Thật đáng tiếc, một phần lớn và tương đối bất cân xứng những thành quả của sự phát triển đó đã dùng vào việc tăng cường về mặt quân sự. Nguồn gốc của sự bất ổn không chỉ gồm các mối đe dọa của vũ khí hủy diệt hàng loạt, mà còn – và ngay trước mắt – là những nỗ lực để thay đổi hiện trạng lãnh thổ bằng vũ lực hoặc cưỡng chế. Và những nỗ lực loại này phần lớn đang diễn ra trên biển.

Gần đây, Tổng thống Mỹ Barack Obama và tôi cùng tái khẳng định liên minh quốc gia của chúng tôi là nền tảng của hòa bình và an ninh khu vực. Hơn nữa, Hoa Kỳ và Nhật Bản đang tăng cường hợp tác ba bên với các đối tác cùng chí hướng để thúc đẩy hòa bình và thịnh vượng kinh tế khu vực và toàn cầu. Điển hình,Thủ tướng Úc Tony Abbott và tôi đã đồng ý rằng chúng ta nên làm đúng như điều vừa nêu trên.

Lịch sử của luật biển quốc tế đã có từ lâu, kể từ thời Hy Lạp cổ đại. Đến thời La Mã, các vùng biển đã được mở rộng cho cả thế giới, cấm việc sở hữu cá nhân và phân vùng. Kể từ buổi bình minh của thời đại thám hiểm, nhiều người đã vượt qua các vùng biển vì vô số lý do, và thương mại bằng đường biển đã kết nối các khu vực trên thế giới lại với nhau. Tự do trên biển đã trở thành một nguyên tắc nền tảng cho sự thịnh vượng của con người.

Không một quốc gia hay một nhóm đặc biệt nào đã tạo ra luật biển quốc tế đang có như hiện nay. Nó là sản phẩm trí tuệ của tập thể nhân loại, vun trồng đã biết bao năm để đem lại hạnh phúc cho loại người. Ngày nay, còn nhiều lợi ích cho nhân loại phụ thuộc vào các vùng biển từ Thái Bình Dương sang Ấn Độ Dương phải hoàn toàn mở rộng.

Nhưng , chính xác, nó nghĩa là gì? Nếu chúng ta rút tinh túy của luật pháp quốc tế qua các thời đại và tái cấu trúc nó thành ba nguyên tắc, thì các quy định của pháp luật trên biển trở thành một vấn đề thông thường, dễ hiểu.

Đầu tiên, các quốc gia phải tuyên bố rõ ràng chủ quyền trên biển của mình dựa trên luật pháp quốc tế. Thứ hai, các quốc gia không nên sử dụng vũ lực hoặc cưỡng ép để giành lấy chủ quyền. Và, thứ ba, các quốc gia nên tìm cách giải quyết mọi tranh chấp bằng những biện pháp hòa bình. Cả ba nguyên tắc này rất đơn giản – gần như hiển nhiên – phải được nhấn mạnh, bởi vì tất cả các chính phủ ở châu Á và Thái Bình Dương cần duy trì chúng một cách chặt chẽ.

Hảy xem trường hợp của hai nước Indonesia và Philippines, ở đó giới lãnh đạo quốc gia đã đạt được thỏa thuận hòa bình về phân định vùng đặc quyền kinh tế chồng lấn của họ. Tương tự như vậy, chính phủ của tôi mạnh mẽ ủng hộ lời kêu gọi của Philippines để tìm một giải pháp cho những tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông thật sự phù hợp với ba nguyên tắc của luật biển quốc tế, cũng giống như chúng tôi hỗ trợ những nỗ lực của Việt Nam để giải quyết mâu thuẫn về chủ quyền lãnh thổ bằng đối thoại.

Thay vì cố gắng để thay đổi tình trạng hiện tại bằng cách gây ra việc đã rồi cho nước khác, các chính phủ trong khu vực nên tái cam kết vững chắc trở lại với tinh thần và các quy định của Tuyên bố năm 2002 về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông, mà tất cả các bên liên quan đã thoả thuận trước đó. Trong thế giới ngày nay, tất cả mọi quốc gia không nên lo sợ vì sự ép buộc và đe dọa sẽ thay thế được các quy định và pháp luật. Tôi rất hy vọng rằng các quốc gia thành viên ASEAN và Trung Quốc có thể nhanh chóng thiết lập một bộ quy tắc ứng xử thạt hiệu quả cho Biển Đông.

Nhật Bản và Trung Quốc đã có một thỏa thuận với Thủ tướng Ôn Gia Bảo và tôi đạt được vào năm 2007, trong nhiệm kỳ đầu tiên của tôi là Thủ tướng Chính phủ. Chúng tôi đã cam kết tạo ra một cơ chế truyền thông hàng hải và trên không để ngăn chặn sự cố không lường trước được giữa hai nước có thể gây ra sự căng thẳng và tính toán sai lầm. Thật không may, cam kết này chưa đi đến giai đoạn được thực hiện.

Chúng tôi không hoan nghênh những cuộc đụng chạm nguy hiểm bằng máy bay chiến đấu và tàu biển. Những gì Nhật Bản và Trung Quốc phải trao đổi là ngôn từ. Chúng ta không nên gặp nhau tại bàn đàm phán, trao đổi nụ cười, bắt tay nhau, và ngồi xuống để nói chuyện với nhau sao?

Tôi tin rằng việc thực hiện những thỏa thuận đã có từ 2007 sẽ củng cố nền hòa bình và sự ổn định trong toàn khu vực. Nhưng tôi cũng biết rằng việc đảm bảo an ninh lâu dài sẽ đòi hỏi nhiều hiệp định khác, mỗi một hiệp ước là một sợi dây quan trọng trong một mạng lưới tự do và thịnh vượng của toàn khu vực.

Trà My lượt dịch

Nguồn: Securing the Rule of Law at Sea. Shinzo Abe, Prime Minister of Japan. June 2, 2014.