Lời người post: Chính sách ngoại giao “đi chân hai hàng” của Cộng Sản Việt Nam… đã đưa đến một hành động khúm núm buồn cười: “khi có một bước chân chuyển dịch về Washington thì mắt lại nhìn về Bắc Kinh để dò thái độ”. Hành động thiếu tự chủ này thì muôn đời làm thân khuyển mã. Vừa qua Mỹ-Anh-Úc thành lập liên minh AUKUS, thì CSVN cũng như cũ “khỉ đu dây” như bài bình luận của đài VOA dưới đây.
Nhưng theo một nghiên cứu của Economist Intelligence Unit (EIU) thì cho rằng Việt Nam hiện nay có khuynh hướng theo Mỹ? Với bản đồ dưới đây của EIU.

Hầu hết người Việt khó biết chắc được là nhà nước Cộng Sản Việt Nam đang đứng về sân banh nào? Hà Nội giữ bí mật này này rất kín.

Source Economist Intelligence Unit (EIU) về lập trường chính trị các nước châu Á: Nước màu xanh nhạt là đồng minh của Mỹ,  màu cam nhạt là đồng minh của Trung Cộng, gạch chéo màu xanh nhạt có khuynh hướng theo Mỹ, gạch chéo màu cam nhạt có khuynh hướng theo Trung Cộng. Màu xám là nước trung lập.

Việt Nam đưa ra một tuyên bố “bí ẩn và ngắn gọn” về sự thành lập liên minh ba nước Mỹ, Anh và Úc. Theo giới quan sát, trong đó ngầm gửi đi một thông điệp.

Khi Mỹ cùng hai đồng minh Anh và Úc tuyên bố về một thỏa thuận thành lập liên minh an ninh tay ba, được gọi tắt là AUKUS, vào giữa tháng trước, sóng gió đã nổi lên trên chính trường thế giới, trong đó Trung Cộng cực lực phản đối, còn các quốc gia Đông Nam Á thì đưa ra những phản ứng khác nhau.

Hiệp Định Tăng Cường đối tác ba bên giữa Mỹ, Anh và Úc được Tổng thống Mỹ Joe Biden, Thủ tướng Úc Scott Morrison và Thủ tướng Anh Boris Johnson công bố hôm 15/9, trong đó cho biết Mỹ và Anh sẽ giúp Úc có được tàu ngầm hoạt động bằng năng lượng nguyên tử.

Anh là nước duy nhất cho đến nay được Mỹ chia sẻ kỹ thuật công nghệ chế tạo tàu ngầm nguyên tử, và với thỏa thuận mới này, Úc sẽ là nước thứ 2 được Mỹ chuyển giao kỹ thuật công nghệ tàu ngầm nguyên tử. Theo hiểu biết của các nhà quan sát, hành động này cho thấy Mỹ đã nâng quan hệ đồng minh chiến lược với Úc lên ngang hàng mối quan hệ đồng minh chiến lược với Anh.

Trong tuyên bố của ba nhà lãnh đạo được Tòa Bạch Ốc đưa ra, Tổng thống Biden nói rằng sáng kiến mới này là nhằm bảo đảm cho mỗi thành viên trong liên minh mới này “có được một khả năng hiện đại – những khả năng hiện đại nhất mà chúng ta cần – để đối phó và phòng thủ trước các mối đe dọa đang nhanh chóng phát triển.”

Mặc dù khi công bố thoả thuận, các lãnh đạo của Mỹ, Anh và Úc không nhắc tới Trung Cộng và cũng cho biết không nhắm vào quốc gia nào nhưng liên minh an ninh mới này được xem là một phản ứng của các đồng minh phương Tây nhằm ngăn chặn Trung Cộng bá quyền và làm chủ Đông Nam Á, đặc biệt là Biển Đông. Trung Cộng hiện đang là mối đe dọa lớn nhất của Washington và cũng có những xung đột với Canberra trong những năm gần đây. Anh cũng phản đối sự lấn chiếm  chủ quyền của Trung Cộng ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và trong tháng này đã đưa khinh hạm của mình vào Biển Đông.

Trung Cộng đã tức giận về thoả thuận tay ba này và cho rằng AUKUS đề ra nguy cơ gây tổn hại nghiêm trọng đến hòa bình và ổn định của khu vực. Trong khi đó, Pháp coi AUKUS là một “nhát dao đâm sau lưng” từ đồng minh vì Úc đã rút lui khỏi thoả thuận trị giá 66 tỷ USD ký kết với Paris vào năm 2016 mua tàu ngầm diesel-điện để được Anh và Mỹ cung cấp tàu ngầm chạy bằng năng lượng nguyên tử.

Các quốc gia của khối ASEAN thì bị chia rẽ về quan hệ mới được thiết lập. Malaysia và Indonesia cảnh báo rằng nó có thể dẫn đến một cuộc chạy đua vũ trang giữa các siêu cường đối đầu trong khu vực. Tuy nhiên nó không nhất thiết là quan điểm chung của toàn khối Đông Nam Á, khi Philippines và Singapore lại hoan nghênh và ủng AUKUS.

Thông điệp của Việt Nam

Việt Nam đưa ra một lập trường trung lập khi không công khai ủng hộ nhưng cũng không phản đối AUKUS [lập trường đi chân hai hàng]

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng hôm 23/9, khi được hỏi về quan điểm của Việt Nam về hiệp ước này, cho biết rằng “Việt Nam luôn quan tâm theo dõi các diễn biến tình hình trong khu vực.”

“Chúng tôi cho rằng hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực cũng như trên thế giới là mục tiêu chung của tất cả các quốc gia và các nước có trách nhiệm đóng góp vào mục tiêu này,” bà Hằng nói với các phóng viên tại cuộc họp báo ở Hà Nội.

Theo các nhà phân tích, phản ứng của Hà Nội cho thấy sự thận trọng của Việt Nam trong tình trạng các quốc gia trong khu vực có thể sẽ lo lắng về việc bị mắc kẹt giữa cuộc cạnh canh của các cường quốc.

“Tôi cho rằng Việt Nam khá thận trọng khi đã mất một thời gian để đưa ra một thông điệp rất bí ẩn và ngắn gọn như vậy,” Hương Lê Thu, nhà phân tích cấp cao của Viện nghiên cứu Chính sách Chiến lược Úc (ASPI), nói tại hội nghị Biển Đông do Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (CSIS) tổ chức trực tuyến hôm 8/10.

So với phản ứng từ các nước khác trong khu vực, như Malaysia và Indonesia, thì phản ứng của Việt Nam, theo nhà nghiên cứu này, đã làm Úc “khá hài lòng bởi vì nó không đáng báo động, khi không quá hoan nghênh nhưng chắc chắn không từ chối.”

Đồng quan điểm trên, Bich Tran, nhà nghiên cứu trong Chương trình Đông Nam Á của CSIS cho rằng Việt Nam thận trọng khi đưa ra các tuyên bố về AUKUS vì đây là một liên minh được xem là tập trung vào an ninh, quân sự và quốc phòng hơn so với Bộ Tứ Kim Cương (Quad) – một cấu trúc hợp tác giữa Mỹ, Úc, Nhật và Ấn Độ, trong đó tập trung vào chính trị, kinh tế và thương mại, và đã nhận được sự ủng hộ của Việt Nam. Hà Nội luôn duy trì chính sách “4 Không”, trong đó không liên minh quân sự với bất cứ bên nào nhằm chống lại bên thứ 3.

Tuy nhiên, theo nhà nghiên cứu Hương Lê Thu, dù Việt Nam giữ lập trường trung lập nhưng tuyên bố của Hà Nội được xem là một cách để nói “OK, để xem cái gì tiếp theo.”

“Thoả thuận vẫn còn được đàm phán trong vòng 18 tháng tới và chúng ta không biết chính xác khi nào những chiếc tàu ngầm đó sẽ được giao cho Úc, vào những năm 2030 hay 2040,” bà Hương Lê Thu nói. “Còn nhiều chi tiết chưa được công bố. Cho nên tôi nghĩ rằng đó là vì sao Việt Nam không muốn nói điều gì quá cụ thể hoặc quá ràng buộc về vấn đề này.”

Theo nhận định của Thạc sĩ Hoàng Việt, giảng viên Đại Học Luật TPHCM, trong một cuộc phỏng vấn với VOA gần đây, tuyên bố của người phát ngôn Bộ Ngoại Giao ở Hà Nội mang tính trung lập nhưng “có thể ngầm hiểu rằng Việt Nam cũng ủng hộ sáng kiến AUKUS dù không công khai nói ra.”

Cựu Đại sứ Hoa Kỳ ở Việt Nam David Shear cho rằng thoả thuận liên minh ba bên giữa Mỹ, Anh và Úc sẽ tốt cho khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, đặc biệt là khối ASEAN. Theo người hiện đang là giáo sư thỉnh giảng tại Đại Học Nghiên Cứu Quốc Tế Cao Cấp Johns Hopkins, nhận định với VOA, khu vực cần sự hợp tác mạnh mẽ giữa Mỹ, Nhật, Úc, Ấn và Anh để tiếp tục ổn định cũng như duy trì nền độc lập của họ.

Tuyên bố chung được 3 nhà lãnh đạo Mỹ, Anh và Úc đưa ra hôm 15/9 khẳng định rằng Hoa Kỳ và hai đồng minh thân cận nhất của mình “cùng chia sẻ những giá trị về tự do và dân chủ” cũng như mong muốn duy trì một “khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở.”

Nhiều người Việt Nam, trong đó có các chuyên gia và trí thức, đều ủng hộ AUKUS mặc dù “biết rằng nó khiến cho trật tự thế giới dịch chuyển và sẽ dẫn tới nhiều vấn đề khác,” theo Thạc sĩ Hoàng Việt. Nhà nghiên cứu Biển Đông này cho rằng người Việt Nam cảm thấy AUKUS là điều cần thiết vì tâm lý bài Trung lâu nay của người Việt, đặc biệt trước những “hành động của Trung Cộng trên Biển Đông ức hiếp các quốc gia nhỏ khác trong đó có Việt Nam.”

Theo VOA ngày 18/10/2021