Quan hệ giữa Hoa Kỳ và Nga đã xuống tới mức xấu nhất kể từ khi Moscow sáp nhập bán đảo Crimea của Ukraine. Nhiều nhà phân tích tự hỏi liệu hai phía có đang trở lại một cuộc chiến tranh lạnh mới?
Cuộc Chiến tranh Lạnh “thứ nhất” đã kéo dài trong khoảng từ lúc Thế Chiến Thứ Hai chấm dứt năm 1945 tới khi Liên Bang Xô Viết sụp đổ năm 1991.

Ông Charles Kupchan làm việc tại trường Đại học Georgetown nói rằng, Chiến tranh Lạnh là một cuộc tranh đua giữa khối phương Tây do Hoa Kỳ lãnh đạo và khối phương Đông do Liên Xô lãnh đạo.

“Cuộc Chiến tranh Lạnh được xác định bởi sự tranh đua về ý thức hệ, một hệ thống cộng sản đối đầu với một hệ thống tư bản, một hệ thống độc đoán đối nghịch với một hệ thống dân chủ,” theo lời ông Kupchan. Ông nói rằng, “Và nó cũng được xác định bởi sự đối nghịch địa chính trị truyền thống, về sự thống trị của cả hai khối liên quan tới trung tâm công nghiệp quân sự cũng như những nước ủy nhiệm trong thế giới đang phát triển.”

Kể từ khi Liên Xô sụp đổ, những hồi ức về cuộc Chiến tranh Lạnh đã phai nhạt. Nhưng giờ đây lại có người nói tới một cuộc Chiến tranh Lạnh mới sau khi Tổng thống Nga Vladimir Putin sáp nhập bán đảo Crimea của Ukraine vào Nga.

Tổng thống Obama nói không có Chiến tranh Lạnh

Trong một bài diễn văn mới đây tại Brussels hôm 26 tháng Ba, Tổng thống Barack Obama bác bỏ ý niệm về một cuộc Chiến tranh Lạnh mới.

Ông nói, “Đây không phải là một cuộc Chiến tranh Lạnh khác mà chúng ta can dự vào. Rốt cuộc thì, không giống như Liên Xô, Nga không lãnh đạo một khối quốc gia nào cả, và cũng không có ý thức hệ nào cả.”

Tổng thống Obama cũng đã mô tả Nga như một “cường quốc cấp vùng đang đe dọa tới một số nước láng giềng kế cận – không phải vì thế mạnh mà là vì thế yếu.”

Ông Charles Kupchan đồng ý như vậy và nói rằng Nga không có địa vị của một cường quốc như trước đây họ đã từng có.

Ông Kupchan nói rằng, “Trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, Nga có hàng triệu binh sĩ sẵn sàng chiến đấu. Họ có một hải quân tầm vóc thế giới. Họ có các nước ủy nhiệm trên khắp thế giới. Đó không phải là một nước Nga như chúng ta có hiện nay. Nước Nga ngày nay có khoảng 750-800,000 binh sĩ sẵn sàng chiến đấu. Hải quân của họ là cái bóng buồn bã của những gì trước đây họ đã từng có. Nga có rất ít đồng minh trên thế giới và chính vì lý do đó, tôi nghĩ rằng một sự trở lại cuộc Chiến tranh Lạnh không thể có được – Nga không có những gì họ cần.”

Các chuyên gia nói rằng hai phía đang rơi vào một cuộc Chiến tranh Lạnh

Nhưng ông Robert Legvold, Giáo sư Danh dự tại Trường Đại Học Columbia có một quan điểm khác.

“Tôi tin rằng chúng ta đang ở trong một cuộc Chiến tranh Lạnh mới. Đó không phải là quan điểm của đa số mọi người. Tôi nghĩ rằng hầu hết mọi người còn chần chừ khi nghĩ tới việc là chúng ta có thể lại rơi vào một điều gì đó rộng lớn, phức tạp và nguy hiểm, đặc biệt là với cái bóng của một trận chiến đấu quyết liệt bằng vũ khí hạt nhân như chúng ta đã có trong giai đoạn 50 năm trước đây.”

Ông Legvold nói rằng, một số đặc điểm cơ bản trong quan hệ của Liên Xô với phương Tây trong giai đoạn đó là đúng với quan hệ giữa Nga và Phương Tây ngày nay.

Ông nói rằng, “Trước hết, nếu như trong gần 20 năm qua, quan điểm lập lờ của Mỹ và phương Tây về Nga là Nga không phải bạn cũng chẳng phải thù mà đâu đó ở giữa – và người Nga cũng có cùng cái nhìn như vậy về Mỹ và phương Tây, thì giờ đây quan điểm đó đã biến mất,” ông nói. “Và giờ đây ta thấy hai phe không những coi nhau như đối thủ mà còn nói thẳng ra như vậy trong những bài diễn văn của giới lãnh đạo hay bình luận của giới chuyên gia.”

Quan hệ Hoa Kỳ-Nga ở mức xấu

Ông Legvold nói rằng một dấu hiệu nữa về cuộc Chiến tranh Lạnh là theo quan điểm của ông, các giới chức tại Washington và Moscow dường như đã từ bỏ ý kiến làm việc hướng tới mối quan hệ hợp tác khác biệt căn bản.

Theo ông Legvold, “Những giả định nền móng của việc ‘tái khởi động’ của chính phủ Obama chẳng hạn. Giờ đây chúng đã biến mất và đã được thay thế bởi ý niệm cho rằng điều chúng ta có thể hy vọng nhất vào lúc này là nhất thời, khá cụ thể, những giao dịch khá hạn chế mà có thể mang tính hợp tác, nhưng không phải là thứ gì đó có thể lên tới mức độ hợp tác, dẫn dắt chúng ta hướng tới sự cộng tác thật sự và bền vững.”

Nhiều chuyên gia tin rằng một quan hệ hợp tác thật sự và bền vững chỉ có thể đạt được với các nhà lãnh đạo mới ở Washington và Moscow.